Khi các nền kinh tế phát triển cố gắng gia tăng Ä‘á»™ng lá»±c kinh tế, các quốc gia này phải đối mặt vá»›i má»™t trở ngại dai dẳng: giá dầu ở mức cao trên 100 USD/thùng, trở thành nhÆ° má»™t gánh nặng thuế đối vá»›i người tiêu dùng phÆ°Æ¡ng Tây.

Má»™t số đổ lá»—i giá dầu cao do hoạt Ä‘á»™ng đầu cÆ¡. Ngày 17/4, Tổng thống Mỹ Barack Obama Ä‘ã hé lá»™ kế hoạch tăng khoản phạt đối vá»›i các hoạt Ä‘á»™ng thao túng giá dầu. NhÆ°ng có má»™t lý giải Ä‘Æ¡n giản cho sá»± bùng nổ của giá dầu: nguồn cung không tÆ°Æ¡ng thích vá»›i nhu cầu ngày càng lá»›n.

Quan Ä‘iểm “Sản xuất dầu ở mức cao nhất” (Peak oil) - về việc sản lượng dầu thế giá»›i có thể chạm hoặc tiến sát tá»›i giá»›i hạn của mình khó có thể được thế giá»›i chấp nhất. Má»™t nhà quản lý tài sản gần Ä‘ây Ä‘ã phát biểu thế giá»›i Ä‘ang “ngập trong năng lượng” do sá»± khám phá của Mỹ về nguồn năng lượng từ các vỉ Ä‘á phiến. Tuy nhiên, dầu vẫn là nguồn năng lượng chính đối vá»›i ngành vận tải. Và sản lượng dầu thô (đối lập vá»›i các nguồn năng lượng thay thế khác nhÆ° năng lượng sinh học và khí hóa lỏng) Ä‘ã Ä‘i ngang kể từ năm 2005.

Má»™t số quốc gia, bao gồm Anh, Ai Cập và Indonesia, Ä‘ã chuyển từ việc là nÆ°á»›c xuất khẩu dầu mỏ trở thành nÆ°á»›c nhập khẩu dầu mỏ trong những năm gần Ä‘ây. Mặc dù các quốc gia giàu có Ä‘ã hạn chế bá»›t sức tiêu thụ của mình, nhu cầu vẫn tiếp tục tăng cao tại các thị trường má»›i nổi.

Điều này Ä‘ã đẩy thị trường dầu mỏ trở nên đặc biệt nhạy cảm trÆ°á»›c bất kỳ sá»± gián Ä‘oạn tạm thời trong nguồn cung, nhÆ° cuá»™c chiến tại Lybia. Phát biểu tại há»™i nghị diá»…n ra ở Dublin trong tuần này, Chris Skrebowski, tÆ° vấn biên tập của tờ Petroleum Review, cho rằng năng lá»±c còn lại của thị trường dầu mỏ có thể bị xói mòn tá»›i năm 2015.
Quan Ä‘iểm “Peak oil: được phát triển bởi M.King Hubbert, người Ä‘ã dá»± báo chính xác vào năm 1956 rằng sản lượng dầu tại 48 bang nÆ°á»›c Mỹ sẽ chạm đỉnh trong khoảng thập niên 70.
Tại há»™i nghị kể trên, ông Michael Kumhof, nhà kinh tế thuá»™c Quỹ Tiền tệ Quốc tế, Ä‘ã cho biết dá»±a trên dá»± báo mức tăng 0,9% trong sản lượng dầu hàng năm trong má»™t thập ká»· tá»›i, mô hình tính toán cho thấy giá dầu thá»±c tế sẽ tăng lên gần gấp Ä‘ôi trong cùng kỳ.

Thiệt hại kinh tế gây ra bởi mức tăng giá dầu nhÆ° dá»± báo trên sẽ ở mức khiêm tốn, có lẽ vào khoảng 0,2% GDP toàn cầu má»—i năm. Trong quá khứ, biến Ä‘á»™ng giá dầu Ä‘ã có tác Ä‘á»™ng dài hạn hạn chế do bất kỳ thiệt hại nào đối vá»›i các nÆ°á»›c nhập khẩu dầu mỏ đều được bù đắp bởi mức tăng của các nÆ°á»›c xuất khẩu. Nói rá»™ng ra, giá dầu tăng cao Ä‘ã Ä‘óng vai trò trong cuá»™c suy thoái kinh tế đầu thập niên 80 và giai Ä‘oạn 2008 – 2009. Lý do chính là các nÆ°á»›c sản xuất dầu thường có xu hÆ°á»›ng biên thấp hÆ¡n trong thu nhập, kéo lùi nhu cầu thế giá»›i.

Tuy vậy, ông Kumhof lo ngại rằng giá dầu Ä‘ã Ä‘ang ở mức cao đủ để có tác Ä‘á»™ng kinh tế ngày càng lá»›n. Theo giả định tiêu cá»±c nhất, con số có thể lên tá»›i 2%/năm.

Ngay cả khi thế giá»›i có thể tìm thêm nhiều nguồn dầu mỏ hÆ¡n – câu hỏi lâu dài là liệu ká»· nguyên “năng lượng giá rẻ” có kết thúc và thế giá»›i sẽ Ä‘iều chỉnh thế nào nếu Ä‘iều này thá»±c sá»± xảy ra.
Các nền kinh tế phát triển được xây dá»±ng dá»±a trên khả năng có được những nguồn năng lượng rẻ, nhập khẩu hàng hóa được vận chuyển trên khắp thế giá»›i, vá»›i người tiêu dùng phải Ä‘i hàng dặm tá»›i chá»— làm là những văn phòng Ä‘iều hòa và sau Ä‘ó bay tá»›i những khu vá»±c nhiệt Ä‘á»›i vào kỳ nghỉ hàng năm.

Giá dầu cao chắc chắn sẽ dẫn tá»›i những phÆ°Æ¡ng tiện thay thế (xe Ä‘iện, xe tải khí tá»± nhiên) nhÆ°ng chi phí vận chuyển có thể gia tăng Ä‘áng kể.

HÆ¡n thế nữa, má»™t số nguồn năng lượng thay thế tiềm năng hay các nguồn năng lượng má»›i nhÆ° năng lượng sinh học hay cát dầu nặng có hiệu quả thấp hÆ¡n nhiều so vá»›i dầu thô, do chúng Ä‘òi hỏi má»™t lượng năng lượng Ä‘áng kể chỉ để sản xuất ra chúng. Nói rá»™ng ra, khi lượng năng lượng cần đầu tÆ° để sản sinh ra năng lượng giảm so vá»›i lượng năng lượng được tạo ra, chắc chắn Ä‘iều này sẽ có tác Ä‘á»™ng hiệu quả tá»›i tăng trưởng kinh tế.

Cuá»™c cách mạng công nghiệp được xây dá»±ng dá»±a trên than Ä‘á, nền kinh tế hậu thế chiến thứ hai được tái tạo dá»±a trên giá dầu rẻ, chắc chắn những vấn đề kinh tế hiện nay sẽ được cải thiện Ä‘áng kể nếu bài toán giữ lượng năng lượng được tạo ra trên lượng năng lượng đầu tÆ° ban đầu (EROI) được giải quyết.

Nguồn tin: Economist