Trong báo cáo kết quả kiểm tra giá xăng dầu tại PV Oil của Ä‘oàn kiểm tra Bá»™ Tài chính có những kiến nghị Ä‘áng chú ý liên quan đến cách tính giá cÆ¡ sở, định mức hao hụt và quản lý giá nhập khẩu đầu vào. Thế nhÆ°ng những kiến nghị này dường nhÆ° Ä‘ã không được tính đến trong đề xuất sá»­a đổi Nghị định 84 của Bá»™ Tài chính má»›i Ä‘ây.

 

Bá»›t má»™t, thêm má»™t và giữ nguyên

Trong đề xuất sá»­a đổi giá cÆ¡ sở của Bá»™ Tài chính, Ä‘iểm Ä‘áng chú ý nhất là Ä‘Æ°a lợi nhuận định mức ra ngoài giá cÆ¡ sở. Việc này được cho là để minh bạch tình hình lá»— lãi của các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu. Lợi nhuận định mức theo quy định của Thông tÆ° 234/2009 của Bá»™ Tài chính là 300 đồng/lít. NhÆ° vậy, giá cÆ¡ sở sẽ giảm được 300 đồng. Tuy nhiên, Bá»™ Tài chính lại đề xuất sá»­a đổi Thông tÆ° 234, Ä‘iều chỉnh mức chi phí kinh doanh định mức lên 860 đồng/lít, cao hÆ¡n 260 đồng/lít so vá»›i quy định hiện hành. ChÆ°a kể, vá»›i các địa bàn khác, chi phí trên có thể được cá»™ng thêm 2% tùy vị trí.

NhÆ° vậy, cách tính giá cÆ¡ sở thay đổi không Ä‘áng kể so vá»›i quy định cÅ©. Doanh nghiệp nhập khẩu đầu mối thậm chí còn lợi hÆ¡n vá»›i cách tính này vì chi phí kinh doanh định mức được nâng lên.

 

Trong khi Ä‘ó, Ä‘ã có những đề xuất cách tính giá cÆ¡ sở sát thá»±c tế hÆ¡n bị bỏ qua. Tháng 9/2009, Bá»™ Tài chính Ä‘ã có quyết định số 2244 và 2280 của Bá»™ trưởng Bá»™ Tài chính về việc thành lập Tổ kiểm tra giá nhập khẩu xăng, dầu tại 4 Ä‘Æ¡n vị. Báo cáo kết quả kiểm tra của Tổ kiểm tra tại Tổng công ty Dầu Việt Nam (PV Oil) đề xuất, sá»­a đổi cách tính giá cÆ¡ sở theo hÆ°á»›ng loại bỏ các khoản lợi nhuận của doanh nghiệp, thuế phí của nhà nÆ°á»›c để thể hiện rõ giá nhập khẩu đầu vào làm cÆ¡ sở tính cho quyết định Ä‘iều chỉnh giá.

Cụ thể, Tổ kiểm tra kiến nghị: “Giá cÆ¡ sở chỉ gồm giá mua cá»™ng vá»›i chi phí lÆ°u thông tối thiểu của doanh nghiệp, coi nhÆ° khoản chi phí sản xuất bắt buá»™c, là giá sàn của giá bán lẻ. Hai khoản thu khác là khoản thu của doanh nghiệp và của nhà nÆ°á»›c sẽ được mềm hóa tùy theo mục tiêu quản lý Nhà nÆ°á»›c, mức lãi doanh nghiệp”. Trong cách tính giá cÆ¡ sở hiện nay, ngoài phần giá CIF - là giá xăng dầu thế giá»›i cá»™ng (+) Phí bảo hiểm cá»™ng (+) CÆ°á»›c vận tải về đến cảng Việt Nam, còn má»™t loạt các khoản: Thuế, phí, chi phí kinh doanh, lợi nhuận doanh nghiệp và quỹ bình ổn. Trong Ä‘ó, thời gian qua, các yếu tố nhÆ°: thuế, mức trích quỹ bình thường xuyên thay đổi, tạo ra xáo trá»™n trong cách tính giá. Nếu bỏ các yếu tố này ra ngoài nhÆ° theo đề xuất của tổ kiểm tra PV Oil đề xuất thì sẽ có má»™t giá sàn bán lẻ sát vá»›i thá»±c tế hÆ¡n. Đặc biệt, cách làm này có thể sẽ giúp tách bạch rõ ràng được Ä‘âu là lợi nhuận của doanh nghiệp và Ä‘âu là khoản thu nhà nÆ°á»›c. 

 

Định mức hao hụt và quản giá đầu vào

Trong báo cáo đề xuất, Bá»™ Tài chính cÅ©ng Ä‘Æ°a ra má»™t sá»­a đổi nữa liên quan đến việc khôi phục lại quy định về mức thù lao đại lý. Đây cÅ©ng là Ä‘iểm mà các tổ kiểm tra của Bá»™ Tài chính tại 4 doanh nghiệp đầu mối đề xuất sau cuá»™c thanh tra tháng 9/2011. Theo Ä‘ó, việc Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng bãi bỏ quy định về mức thù lao đại lý, giao cho các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu đầu mối thoả thuận vá»›i đại lý (tổng đại lý) về mức thù lao bán hàng đẩy mức thù lao đại lý lên cao, gây cạnh tranh không lành mạnh, khó khăn cho việc giám sát. Báo cáo của Tổ kiểm tra tại Petrolimex dẫn ra bằng chứng cho thấy, riêng mức chi thù lao đại lý của Công ty xăng dầu B12 (thành viên Petrolimex - PV) có nhiều thời Ä‘iểm vượt cả chi phí bán lẻ bình quân tối Ä‘a 600 đồng/lít. Chẳng hạn, mức chi hoa hồng vá»›i xăng của Công ty B12 vào tháng 6/2011 là 630 đồng/lít; vá»›i dầu Diesel là 830 đồng/lít vào tháng 7/2011. Chính việc chi hoa hồng đại lý cao khiến cho chi phí kinh doanh của các doanh nghiệp cao hÆ¡n nhiều so vá»›i tính toán theo quy định của Ä‘oàn kiểm tra.

Tuy nhiên, bên cạnh việc quy định mức thù lao đại lý thì còn má»™t định mức quan trọng nữa cÅ©ng được các tổ kiểm tra đề xuất, Ä‘ó là định mức hao hụt. Tổ kiểm tra tại Petrolimex đề xuất, “khẩn trÆ°Æ¡ng xây dá»±ng và ban hành má»™t số định mức kinh tế kỹ thuật, trong Ä‘ó tập trung chủ yếu là định mức về thù lao đại lý và định mức hao hụt xăng dầu tá»± nhiên trong các khâu kinh doanh xăng dầu”. Lý do của đề xuất này theo tổ kiểm tra là do, định mức hao hụt tá»± nhiên về xăng dầu hiện nay do các doanh nghiệp đầu mối tá»± xây dá»±ng, ban hành và thá»±c hiện, không có cÆ¡ quan nhà nÆ°á»›c thẩm định nên việc quản lý chi phí hao hụt của các doanh nghiệp trong giá vốn hàng bán còn mang tính chủ quan. Đề xuất này là hợp lý, nếu tính đến khả năng các doanh nghiệp lợi dụng việc tá»± quy định mức hao hụt để nâng chi phí kinh doanh, gây khó khăn cho việc giám sát.  

Ngoài đề xuất ban hành má»™t định mức hao hụt xăng dầu cho từng công Ä‘oạn đối vá»›i từng chủng loại xăng, dầu, Tổ kiểm tra tại PV Oil còn có má»™t đề xuất rất Ä‘áng chú ý khác liên quan đến việc quản lý giá nhập khẩu đầu vào. Báo cáo của Tổ kiểm tra tại PV Oil đề xuất: “Nghiên cứu trình Chính phủ cÆ¡ chế Chính phủ đứng ra tổ chức đấu thầu theo tiêu chí giá nhập của các đầu mối, không nhÆ° hiện nay các doanh nghiệp tá»± tiến hành nhập khẩu sẽ dẫn đến khó khăn trong việc quản lý giá đầu vào”. Theo nhÆ° tiết lá»™ má»›i Ä‘ây của Petrolimex, ngoài thị trường Singapore, hiện Ä‘Æ¡n vị Ä‘ang nhập khẩu tại nhiều thị trường khác chẳng hạn nhÆ° Trung Đông. Điều này đặt ra thêm má»™t vấn đề là quy định lấy giá Platt’s tại Singapore để tính giá cÆ¡ sở liệu có còn hợp lý?