“Nghị định 84 nên thay đổi cách tính giá theo pháp lệnh giá thay vì rối rắm nhÆ° hiện nay. Vừa ảnh hưởng đến người tiêu dùng mà Nhà nÆ°á»›c cÅ©ng không được hưởng lợi'.
Đó là quan Ä‘iểm của chuyên gia Ngô Trí Long khi bàn về những bất cập trong quản lý thị trường xăng dầu theo Nghị định 84.

Ai đảm bảo nguồn xăng?

Giá dầu thô thế giá»›i Ä‘ã sụt về mức thấp trong nhiều nhiên giao dịch liên tiếp gần Ä‘ây. Đóng cá»­a phiên giao dịch ngày 4/10, dầu thô WTI của Mỹ chỉ còn 75,67 USD/thùng - mức thấp nhất kể từ tháng 10/2010 đến nay. Chiều 5/10, dầu thô Brent của Anh còn 99,79 USD/thùng, mức thấp nhất kể từ tháng 2/2011. Điều này Ä‘ã tác Ä‘á»™ng mạnh mẽ lên diá»…n biến giá xăng dầu thành phẩm.

Tại Singapore - thị trường cung cấp chính của VN, giá các loại xăng A92, dầu DO, dầu hỏa...cÅ©ng Ä‘ã giảm liên tiếp 2 tuần nay. Ngày 4/10, xăng A92 tại thị trường Singapore được niêm yết ở mức 113,85 USD má»™t thùng. So vá»›i giá ngày 26/8 (thời Ä‘iểm Bá»™ Tài chính quyết định giảm 500 đồng má»™t lít xăng và 300 đồng má»™t lít dầu), mức giá má»›i này Ä‘ã giảm hÆ¡n 8 USD má»™t thùng.

Vá»›i mức giảm này, theo tính toán của chuyên gia kinh tế Võ Trí Thành, 1 thùng dầu thô tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng vá»›i 158,98 lít, nếu quy đổi ra sẽ giảm 1.000 đồng má»—i lít.

Tuy nhiên, giá xăng bán lẻ trong nÆ°á»›c vẫn chÆ°a giảm. Theo lý giải của các doanh nghiệp đầu mối thì, nếu tính theo giá cÆ¡ sở 30 ngày của Bá»™ Tài chính tại nghị định 84, giá cÆ¡ sở Ä‘ang cao hÆ¡n giá bán lẻ 900 đồng/lít và doanh nghiệp vẫn Ä‘ang lá»—.

Đây chính là má»™t trong những bất cập khiến cho giá xăng, dầu tăng và giảm đều khó. Chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long cho biết, giá xăng tính 30 ngày là không nên, vì giá xăng, dầu trên thế giá»›i biến Ä‘á»™ng thường xuyên, tính vá»›i thời gian nhÆ° thế này rất khó, dá»… để doanh nghiệp lợi dụng để giữ giá hoặc tăng giá. 

Giá xăng thế giá»›i tăng hay giảm, doanh nghiệp vẫn không được hưởng lợi. Ảnh: N.Y

“Giá không phải do người dân quyết định, nên việc tính theo giá cÆ¡ sở 30 ngày không phản ánh chính xác diá»…n biến liên tục của thị trường xăng dầu. Thí dụ, trong chu kỳ, 20 ngày giảm liên tục, nhÆ°ng 10 ngày tăng thì giá vẫn không giảm, nhÆ° vậy phản ánh sai diá»…n biến thị trường. Theo tôi nên Ä‘iều chỉnh xuống 15 ngày là hợp lý”, ông Long cho biết.

Trong khi Ä‘ó, theo ông VÆ°Æ¡ng Thái DÅ©ng, Phó Tổng giám đốc Tập Ä‘oàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex), việc quy định giá cÆ¡ sở 30 ngày của Bá»™ Tài chính còn phải gắn vá»›i dá»± trữ, lÆ°u thông, phân phối của doanh nghiệp. 

Petrolimex bán giá bao nhiêu không biết nhÆ°ng vẫn phải đảm bảo lượng hàng trong kho đủ cung cấp ra thị trường tối thiểu 30 ngày. Còn Ä‘Æ°Æ¡ng nhiên khi bán, doanh nghiệp phải tính trung bình phải là trong 30 ngày. 

Có ý kiến nên rút ngắn thời gian tính giá cÆ¡ sở xuống 20 ngày, 15 ngày, 10 ngày, thậm chí 5 ngày cÅ©ng không vấn đề gì. NhÆ°ng nếu tính 10 ngày, giá xăng dầu giảm thì tốt cho người tiêu dùng, nhÆ°ng 10 ngày không đảm bảo cho dá»± trữ, lÆ°u thông thì ai chịu trách nhiệm.

Cái rất khó hiện nay đối vá»›i cÆ¡ quan quản lý Nhà nÆ°á»›c là đặt ra quá nhiều mục tiêu. Tức là lúc nào cÅ©ng phải đảm bảo nguồn, tối thiểu là 30 ngày, nhÆ°ng lại đặt ra mục tiêu giá thế giá»›i tăng giảm trong vòng 10 ngày thì cÅ©ng phải giảm theo. 

“Điều này, tôi cho rằng cÅ©ng Ä‘úng vì người dân được giảm thì tốt quá. NhÆ°ng doanh nghiệp phải làm thế nào?”, ông DÅ©ng đặt câu hỏi.

Đồng thời, theo ý kiến của nhiều doanh nghiệp, giá dầu thô trên thế giá»›i tăng hay giảm, thì lợi nhuận định mức doanh nghiệp được hưởng vẫn chỉ là 300 đồng/lít.

Cụ thể, nếu giá dầu thô trên thế giá»›i là 80USD/thùng, thì các doanh nghiệp xăng dầu đầu mối cÅ©ng chỉ được hưởng lợi nhuận định mức là 300 đồng. Giá thế giá»›i có lên đến 200 USD/thùng thì các doanh nghiệp cÅ©ng chỉ được 300 đồng/lít. 

Điều Ä‘ó có nghÄ©a là không có chuyện giá lên cao thì doanh nghiệp được hưởng lợi nhiều. Thậm chí, khi giá lên cao, các chi phí cÅ©ng bị Ä‘á»™i lên rất nhiều. Thí dụ nhÆ°: ngoại tệ thay vì 80USD mua được 1 thùng thì phải cần những 200 USD, vì thế, đảm bảo ngoại tệ là khó khăn. 

“Quan Ä‘iểm của doanh nghiệp là giá càng hạ càng tốt. PhÆ°Æ¡ng án nào doanh nghiệp cÅ©ng thá»±c hiện được hết. NhÆ°ng nếu quy định 50 ngày thì kho không đủ dá»± trữ. Còn 10 ngày là quá tốt. NhÆ°ng nếu đứt nguồn thì ai sẽ chịu trách nhiệm? Cái khó khăn nhất là đảm bảo nguồn, còn lãi, lá»— thì có thị trường. Đây là vấn đề lá»›n, vì nếu thiếu nguồn, có đến 50.000 đồng/lit cÅ©ng không mua được”, ông DÅ©ng nhấn mạnh. 

Nên thá»±c hiện theo pháp lệnh giá

Liên quan đến việc kinh doanh xăng dầu theo Nghị định 84 của Chính phủ, chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long cho rằng, cái chính sai cÆ¡ bản là cách tính giá xăng rất rối rắm nhÆ° hiện nay.

Theo Nghị định 84/2009/NĐ-CP về kinh doanh xăng dầu, có hiệu lá»±c từ ngày 15/12/2009, doanh nghiệp có quyền tăng giá xăng dầu cứ 10 ngày/lần nếu tăng dÆ°á»›i 7% và báo cáo sau, tăng từ 7 đến 12 % thì doanh nghiệp được quyền tăng giá bán lẻ 7%, cá»™ng thêm 60% của mức tăng từ 7% - 12%. Khoản lá»— 40% còn lại, doanh nghiệp sẽ được Quỹ bình ổn giá bù đắp theo hÆ°á»›ng dẫn của Bá»™ Tài chính (chỉ được dùng Quỹ bình ổn khi mức tăng giá trên 7%). Và trường hợp giá thế giá»›i tăng trên 12% thì giá xăng dầu trong nÆ°á»›c do Nhà nÆ°á»›c quyết định.

“Quy định nhÆ° vậy không Ä‘úng. 0 - 7%, doanh nghiệp có quyền tăng giá. NhÆ°ng lấy gì ra để biết Ä‘ó là từ 0 – 7%. HÆ¡n nữa, thị trường xăng dầu, Petrolimex vẫn chiếm đến gần 60% thị phần thì Ä‘ó vẫn là Ä‘á»™c quyền. Độc quyền thì không thể để doanh nghiệp định giá”, ông Long khẳng định. 

Trong nền kinh tế thị trường, cạnh tranh và Ä‘á»™c quyền là 2 ná»™i dung cÆ¡ bản. Vá»›i má»—i loại thị trường, Nhà nÆ°á»›c có cách quản lý khác nhau. Trong pháp lệnh giá của Việt Nam cÅ©ng quy định rất rõ: Đối vá»›i doanh nghiệp Ä‘á»™c quyền, Nhà nÆ°á»›c phải định giá. Doanh nghiệp Ä‘á»™c quyền tùy theo hình thức có cách định giá thích hợp. 

Ví dụ, thị trường Ä‘iện chỉ có 1 Ä‘Æ¡n vị duy nhất là EVN, thì Nhà nÆ°á»›c phải định giá cụ thể. NhÆ°ng thị trường xăng dầu, mặc dù Petrolimex Ä‘á»™c quyền, nhÆ°ng bên cạnh Ä‘ó còn có 10 Ä‘Æ¡n vị xăng dầu nhập khẩu khác. Vì vậy, Nhà nÆ°á»›c chỉ nên định giá trần, để không ai vượt qua được, còn các doanh nghiệp khác vẫn có sá»± cạnh tranh để giảm giá. 

“Nghị định 84 nên thay đổi cách tính giá theo pháp lệnh giá thay vì rối rắm nhÆ° hiện nay. Vừa ảnh hưởng đến người tiêu dùng mà Nhà nÆ°á»›c cÅ©ng không được hưởng lợi. Giá Nhà nÆ°á»›c định phải sát vá»›i giá thị trường. Khi nào Nhà nÆ°á»›c muốn thu tiền nhiều thì Ä‘ánh thuế cao. Còn khi lạm phát cao thì Nhà nÆ°á»›c định giá thấp hÆ¡n thị trường. Còn khi nào không còn Ä‘á»™c quyền, thì Nhà nÆ°á»›c Ä‘iều khiển bằng vÄ© mô thôi”, ông Long nhấn mạnh. 

Nguồn tin:VTC