Khi bạn là một người Nga đã nghỉ hưu sống bằng thu nhập eo hẹp, việc phải vật lộn với giá cả tăng vọt đối với các mặt hàng chủ lực như trứng, khoai tây hoặc bơ đã đủ tệ rồi. Bây giờ hãy thêm vào danh sách những mối lo lắng: đồng rúp giảm mạnh xuống mức thấp chưa từng thấy trong nhiều năm.
Gần ba năm sau cuộc xâm lược toàn diện của Điện Kremlin vào Ukraine, nền kinh tế Nga đã thách thức mọi dự báo và các chuyên gia dự đoán rằng nền kinh tế này sẽ bị tê liệt bởi các lệnh trừng phạt toàn diện của phương Tây áp đặt để đáp trả hành động xâm lược quân sự của Moscow.
Theo Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), được thúc đẩy bởi dòng chi tiêu của chính phủ đang ưu tiên chiến tranh hơn tất cả, tổng sản phẩm quốc nội dự kiến sẽ đạt mức tăng trưởng 3,6 phần trăm trong năm nay.
Nhưng tốc độ chi tiêu chóng mặt đang khiến nền kinh tế quá nóng. Vật lộn với lạm phát ở mức trên 8 phần trăm, Ngân hàng Trung ương đã tăng lãi suất và có thể tăng thêm nữa trong những tuần tới. Điều đó đã đẩy giá thế chấp nhà ở lên cao, chưa kể đến các khoản vay kinh doanh, khiến các nhà lãnh đạo doanh nghiệp lên tiếng phàn nàn.
Bây giờ lại xuất hiện một triệu chứng khác của nền kinh tế ngày càng không được tốt: đồng tiền Nga lao dốc, đạt mức chưa từng thấy kể từ tháng 3 năm 2022, vài tuần sau khi Moscow phát động cuộc xâm lược Ukraine.
Tính đến ngày 5 tháng 12, đồng rúp ở mức 103 đổi 1 đô la Mỹ. Con số này giảm so với mức 85 vào tháng 9, nhưng tăng so với mức thấp nhất gần đây là 113 vào những ngày cuối tháng 11.
Lý do chính - mặc dù không phải là lý do duy nhất - cho sự sụt giảm này là gì? Một loạt lệnh trừng phạt mới mà Hoa Kỳ công bố vào ngày 21 tháng 11, nhắm vào hàng chục ngân hàng Nga, trong đó có ngân hàng lớn nhất. Ngân hàng Gazprombank thuộc sở hữu nhà nước đã tránh được lệnh trừng phạt chủ yếu là do vai trò là kênh trung gian cho các giao dịch liên quan đến xuất khẩu dầu khí. Trước đó, Washington lo ngại rằng việc trừng phạt ngân hàng này sẽ làm gián đoạn thị trường dầu mỏ toàn cầu và khiến giá dầu tăng vọt.
Người Nga - cá nhân, ngân hàng và doanh nghiệp - đang vội vã thực hiện các giao dịch trước ngày 20 tháng 12, thời điểm các hạn chế có hiệu lực, Sergei Aleksashenko, cựu quan chức cấp cao của Ngân hàng Trung ương, cho biết, và điều đó đã làm tràn ngập thị trường bằng đồng rúp.
"Với tôi, có vẻ như sự tăng vọt của đồng rúp (hoặc đô la) là bởi thực tế các quy tắc của trò chơi sẽ thay đổi và không ai biết các quy tắc mới sẽ là gì", ông nói với RFE/RL.
Các quan chức, kể cả Tổng thống Vladimir Putin, đã cố gắng xoa dịu sự lo lắng của người dân và các nhà lãnh đạo doanh nghiệp.
“Như thường xảy ra trong những tình huống như vậy, hiện tại có một thành phần cảm xúc quá mức trên thị trường tiền tệ”, Bộ trưởng Phát triển Kinh tế Maksim Reshetnikov nói với các phóng viên vào ngày 27 tháng 11. “Kinh nghiệm cho thấy rằng, sau một thời gian biến động gia tăng, tỷ giá luôn ổn định”.
Những lực cản kinh tế đang khiến các nhà hoạch định chính sách đau đầu, cả lớn và nhỏ.
Người dân Nga - đặc biệt là những người ở các khu vực nghèo hơn xa các trung tâm đô thị như St. Petersburg - đã được hưởng lợi từ dòng tiền mặt trong chi tiêu của chính phủ. Mức lương cao ngất ngưởng được trả cho những người đàn ông tình nguyện chiến đấu ở Ukraine - chưa kể đến tiền thưởng và phúc lợi được trả cho những góa phụ chiến tranh - đã thúc đẩy người tiêu dùng chi tiêu - hoặc thậm chí là phung phí.
Lạm phát tăng vọt, tăng trưởng chậm chạp
Tuy nhiên, mức lương chiến tranh cao đã buộc các nhà máy dân sự, đặc biệt là các doanh nghiệp công nghiệp quân sự, phải tăng lương để cạnh tranh và tuyển được người. Bản thân Putin đã công khai than thở rằng tình trạng thiếu hụt lao động là một vấn nạn.
Mức lương tăng cao đã thúc đẩy lạm phát, đẩy giá hàng hóa thiết yếu hàng ngày lên cao, như bơ, khoai tây và trứng. Một số khu vực đã báo cáo về một loạt vụ trộm bơ và các sản phẩm từ sữa khác khi giá cả tăng cao. Một số nhà bán lẻ đã bắt đầu khóa các sản phẩm từ sữa trong tủ để ngăn tình trạng trộm cắp.
Lãi suất thế chấp nhà ở cũng tăng vọt, kết hợp với việc Ngân hàng Trung ương nâng lãi suất, điều này đã kìm hãm doanh số bán nhà ở và căn hộ tại nhiều khu vực.
Trong khi đó, đồng rúp mất giá sẽ khiến hàng hóa nhập khẩu đắt hơn - vào thời điểm người tiêu dùng Nga đang tăng chi tiêu cho kỳ nghỉ lễ dài Năm mới và Giáng sinh.
Đồng rúp cũng đang gây khó khăn cho những người lao động nhập cư, nhiều người trong số họ đến từ Trung Á và gửi phần lớn tiền lương ở Nga về quê để hỗ trợ gia đình. Sự sụt giảm hiện tại có nghĩa là còn ít tiền hơn để gửi về.
"Nếu bạn phải sống ở Nga, thì điều đó không có gì khác biệt", một người đàn ông Uzbekistan làm tài xế taxi nói với RFE/RL. "Nhưng nếu bạn phải làm việc ở đây và gửi tiền về Kyrgyzstan hoặc Uzbekistan, thì làm việc ở đây chẳng có ích gì. Tốt hơn là về nhà đi.”
Ít chuyên gia nào dự đoán sự sụp đổ kinh tế hoàn toàn trong thời gian tới. Nhiều khả năng cảnh báo đang chỉ ra sự hạ nhiệt, đó là điều mà giám đốc Ngân hàng Trung ương Elvira Nabiullina cho là mục tiêu của đợt tăng lãi suất gần đây. IMF dự đoán nền kinh tế sẽ chậm lại ở mức tăng trưởng khoảng 1,3 phần trăm vào năm tới.
“Tăng trưởng kinh tế phải chậm lại,” Laura Solanko, một chuyên gia về kinh tế Nga tại Viện Kinh tế Chuyển đổi của Ngân hàng Phần Lan, nói với RFE/RL. “Nhưng tăng trưởng chậm lại không phải là dấu hiệu của sự sụp đổ kinh tế. Nga có thể duy trì mức tiêu dùng hộ gia đình hiện tại và chi phí chiến tranh ở mức hiện tại với hoạt động kinh tế hiện nay.”
“Rõ ràng là không có biện pháp khắc phục nào tốt cho tình trạng suy thoái của nền kinh tế Nga ngoài việc chấm dứt chiến tranh”, Alexander Kolyandr, một nhà nghiên cứu tại Trung tâm Phân tích Chính sách Châu Âu, viết trong một bài xã luận vào tháng trước.
Nguồn tin: xangdau.net/RFE/RL
