Má»™t câu há»i mà nhiá»u chuyên gia Ä‘Æ°a ra trong câu chuyện quản lý giá xăng dầu: Tại sao nhất quyết phải giữ quỹ bình ổn giá trong khi quỹ này không còn nhiá»u tác dụng ngoài việc nán níu thá»i Ä‘iểm Ä‘iá»u chỉnh giá?
Má»—i ngÆ°á»i dân phải bá» ra 300 đồng khi mua má»™t lít xăng
để tạo Quỹ bình ổn
Ảnh: Hoàng Long
Giả sá» không có Quỹ…?
| Chuyên gia kinh tế Nguyá»…n Thị Hiá»n: Quỹ Bình ổn giá rất dá»… làm mất Ä‘i tính tá»± nhiên của thị trÆ°á»ng, và việc lạm dụng quỹ có thể sẽ là nút thắt trong ná»— lá»±c Ä‘Æ°a giá xăng dầu theo cÆ¡ chế thị trÆ°á»ng. Quỹ bình ổn hiện nay Ä‘ang giữ nhiệm vụ tránh lá»— cho doanh nghiệp, ngÆ°á»i tiêu dùng không chỉ phải Ä‘óng tiá»n để lo cho mình, mà lo cho cả doanh nghiệp. |
SÆ¡ lược thông tin vá» Quỹ cho biết "số dÆ° Quỹ đến hết quý I năm 2014 Æ°á»›c khoảng hÆ¡n 842 tá»· đồng, số dÆ° Quỹ đến hết quý II Æ°á»›c khoảng 1.594 tá»· đồng. Trong Ä‘ó số trích quỹ trong quý II khoảng 1137 tá»· đồng và số sá» dụng quỹ trong quý II khoảng hÆ¡n 338 tá»· đồng. Trong số 19 doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu đầu mối, số dÆ° của Táºp Ä‘oàn Xăng dầu Việt Nam chiếm tá»· trá»ng lá»›n nhất, hÆ¡n 1023 tá»· đồng. Thống kê từ Bá»™ Tài chính cÅ©ng cho bết, vá»›i mức bán lẻ giá xăng hiện nay 25.640 đồng/l tổng mức thuế phí chiếm 32,1%.
Phía Bá»™ Tài chính cho rằng, Quỹ Bình ổn giá xăng dầu có nhiá»u tác dụng bởi không có Quỹ thì giá xăng Ä‘ã tăng vá»›i mức khủng khiếp hÆ¡n. Thá»i gian gần Ä‘ây Bá»™ Ä‘ã ná»— lá»±c rất nhiá»u để Ä‘Æ°a ra những bản tin cáºp nháºt vá» quỹ. Ngược lại các chuyên gia phản biện rằng, Ä‘ó cÅ©ng chỉ là những con số "chết”. Liên Bá»™ Tài chính - Công thÆ°Æ¡ng luôn luôn giữ quan Ä‘iểm tiến hành thị trÆ°á»ng hóa, Ä‘Æ°a giá xăng dầu theo thị trÆ°á»ng quốc tế nhÆ°ng quỹ bình ổn là công cụ hành chính để can thiệp thị trÆ°á»ng. Vì váºy Ä‘ang có mâu thuẫn giữa tÆ° duy và phÆ°Æ¡ng thức thá»±c hiện của ngÆ°á»i quản lý.
Trở lại vá»›i 3 lần Ä‘iá»u chỉnh giá gần Ä‘ây nhất diá»…n ra trong 3 mốc thá»i Ä‘iểm ngày 23-6, ngày 7-7 và ngày 18-7. Theo Ä‘ó, ngày 18-7, Bá»™ Tài chính - Công thÆ°Æ¡ng Ä‘ã yêu cầu các doanh nghiệp không tăng giá xăng, đồng thá»i được sá» dụng Quỹ bình ổn giá thêm 170 đồng/lít (từ 500 đồng/lít lên 670 đồng/lít). Ngày 7-7 giá tăng 410 đồng/l,và doanh nghiệp được tăng sá» dụng quỹ từ 300 đồng lên 500 đồng/lít. Ngày 23-6 doanh nghiệp được quyá»n Ä‘iá»u chỉnh giá xăng tăng 330 đồng/l và sá» dụng quỹ bình ổn xăng 300 đồng/l.
Theo biểu tính giá, má»—i lít xăng Ä‘ang phải trích vào 300 đồng/l. Giả sá» trÆ°á»ng hợp đặt ra, bá» Quỹ Bình ổn xăng dầu, giữ nguyên các loại thuế phí, và áp dụng cÆ¡ chế Ä‘iá»u hành giá tá»± Ä‘á»™ng (chu trình tính giá 10 ngày), theo tính toán giá xăng sẽ tăng lần lượt là: 170 đồng, 410 đồng, 330 đồng… Äây là các mức tăng giá hoàn toàn nằm trong sức chịu Ä‘á»±ng được của ngÆ°á»i dân. Váºy có cần thiết bắt má»—i ngÆ°á»i dân bá» ra 300 đồng khi mua má»—i lít xăng để tạo Quỹ Bình ổn?
Dẫn thêm ví dụ vá» bất cáºp trích láºp sá» dụng quỹ: Doanh nghiệp A và B má»—i doanh nghiệp nháºp 1 tá»· lít xăng, thì số tiá»n quỹ bình ổn được trích và giữ tại từng doanh nghiệp tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng 300 tá»· đồng. Do thị phần xăng dầu khác nhau, nên số lượng hàng tiêu thụ khác nhau. Tại thá»i Ä‘iểm ngày 18-7 doanh nghiệp A còn tồn kho 1 triệu lít xăng, doanh nghiệp B tồn kho 1, 2 triệu lít xăng. Mức trích láºp quỹ do váºy sẽ khác nhau dá»±a trên căn cứ hàng tồn kho khác nhau. Khi đồng nhất thá»i Ä‘iểm cùng cho 19 doanh nghiệp sá» dụng quỹ 670 đồng/l (tính theo văn bản Ä‘iá»u hành giá ngày 18-7 của Bá»™ Tài chính) sẽ không hợp lý tạo ra những Ä‘iểm mù thiếu chính xác trong kết quả công bố tình hình sá» dụng quỹ của doanh nghiệp vá» sau. ChÆ°a kể, số hàng tồn của doanh nghiệp rất khó kiểm tra. Nhiá»u câu há»i đặt ra, có khả năng doanh nghiệp sá» dụng "kỹ thuáºt” để biến hóa con số tồn kho, dẫn đến nhiá»…u loạn con số trích láºp sá» dụng Quỹ.
Giá xăng liên tục tăng khiến ngÆ°á»i tiêu dùng bức xúc
Ảnh: Hoàng Long
Từ khó hiểu đến lo ngại
Vá» bản chất, nguồn thu của Quỹ là do ngÆ°á»i tiêu dùng Ä‘ã phải mua đắt giá xăng cho thá»i Ä‘iểm trích láºp quỹ, để rồi được trả lại số tiá»n Ä‘ó nhá» mua xăng dầu vá»›i giá "rẻ” hÆ¡n khi "xả” Quỹ. Cảnh "mượn đầu heo nấu cháo” này khiến ngÆ°á»i tiêu dùng, dù có thể hưởng lợi ích ít nhiá»u nhá» không tăng giá xăng dầu khi xả quỹ, xong lại luôn chịu thiệt thòi do phải tạm ứng nguồn vốn hoạt Ä‘á»™ng cho Quỹ, nhÆ° kiểu "cho vay không lãi”. Rốt cuá»™c, dÆ°á»ng nhÆ° chỉ có doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu luôn được bảo đảm lợi ích cả từ mức trích lợi nhuáºn định mức, cÅ©ng nhÆ° "không có gì để mất” từ má»i hoạt Ä‘á»™ng thu - chi Quỹ…
CÆ¡ chế hoạt Ä‘á»™ng hiện hành của Quỹ mang Ä‘áºm tính can thiệp hành chính trá»±c tiếp vá»›i thiên hÆ°á»›ng mục tiêu thÆ°á»ng ngược vá»›i xu hÆ°á»›ng Ä‘á»™ng thái thị trÆ°á»ng thế giá»›i, cụ thể hoặc làm tăng giá bán do yêu cầu tăng trích láºp quỹ trong khi giá cả dầu má» thế gá»›i giảm, hoặc làm giảm giá bán do yêu cầu xả Quỹ để giữ ổn định giá khi giá thế giá»›i tăng. Chính tính chất đặc trÆ°ng này của Quỹ Ä‘ã trá»±c tiếp và gián tiếp làm méo mó giá cả thị trÆ°á»ng má»—i khi Quỹ váºn hành, cả lúc trích và xả quỹ, khiến các Ä‘á»™ng thái cung - cầu xăng dầu, cÅ©ng nhÆ° hoạt Ä‘á»™ng dá»± báo và hạch toán kinh doanh thị trÆ°á»ng khác dá»… trở nên khó.
Theo TS Nguyá»…n Minh Phong, vì có Quỹ và Quỹ đặt ở doanh nghiệp nên có sá»± lạm dụng từ 2 phía. Lạm dụng từ kẽ hở khó lấp đầy của quy trình hành chính theo "cÆ¡ chế xin - cho” cả vá» mức, cÅ©ng nhÆ° vá» thá»i Ä‘iểm trích láºp và chi tiêu Quỹ trong quan hệ giữa cÆ¡ quan quản lý vá»›i doanh nghiệp khi giá cả biến Ä‘á»™ng dù tăng hay giảm. Lạm dụng từ những "mẹo má»±c” kế toán, sá»± tính toán, khai báo, Ä‘o lÆ°á»ng và thủ thuáºt gian láºn khác vá» mức Ä‘á»™, thá»i Ä‘iểm và số lượng xăng dầu nháºp khẩu, tiêu thụ và tồn kho thá»±c vá»›i số liệu báo cáo khi trích láºp và xả Quỹ. HÆ¡n nữa, việc để Quỹ lại tài khoản (dù riêng) của doanh nghiệp, cÅ©ng khiến không phải chỉ có má»™t nguồn Quỹ táºp trung, mà có tá»›i nhiá»u Quỹ khác nhau ứng vá»›i số các doanh nghiệp đầu mối nháºp khẩu xăng dầu được ủy thác quyá»n quản lý. Tình trạng phân tán Quỹ này làm phát sinh các chi phí quản lý của cả doanh nghiệp, cÅ©ng nhÆ° của cÆ¡ quan chức năng nhà nÆ°á»›c.
Từ thá»±c tế trên, nhiá»u ý kiến cho rằng, vá»›i cÆ¡ chế Ä‘iá»u hành giá tính theo chu kỳ giá 10 ngày nhÆ° hiện nay hoàn toàn không cần sá» dụng Quỹ Bình ổn.
Nguồn tin: Daidoanket
