Hôm qua (26-12), Bộ Khoa học và công nghệ (KHCN) đã tổng kết về đợt thanh tra chuyên đề đo lường, chất lượng xăng dầu, gas năm 2008. Kết quả cho thấy, hình thức và hành vi vi phạm pháp luật về đo lường và chất lượng trong kinh doanh các mặt hàng này rất đa dạng, có chiều hướng ngày càng tinh vi, phức tạp...
Gia tăng vi phạm bằng công nghệ cao Ông Trần Minh Dũng, Chánh thanh tra Bộ KHCN cho biết: Tổng số cơ sở kinh doanh xăng dầu, gas được thanh tra dịp này là 4.441, trong đó số kinh doanh xăng dầu là 3.890. Các đoàn kiểm tra liên ngành đã phát hiện và xử phạt vi phạm hành chính về đo lường, chất lượng xăng dầu, gas đối với 797 cơ sở, chiếm tỉ lệ 17,9% số đơn vị được thanh tra.
Các lỗi vi phạm chủ yếu là dùng phương tiện đo chưa được kiểm định, quá thời hạn kiểm định, có sai số vượt mức cho phép hoặc trộn dầu hỏa vào xăng làm giảm chất lượng xăng. Đáng lưu ý, đợt thanh tra này phát hiện hàng chục cơ sở gian lận bằng công nghệ cao, chiếm 7,15% số cơ sở được kiểm tra, tăng rất nhiều so với con số 0,5% của năm 2003.
Điển hình là Gia Lai phát hiện 7 cơ sở có gắn thêm bảng vi mạch điện tử, có trường hợp gây sai số tới 9,3% dung tích. Nghệ An phát hiện 9 cơ sở có hành vi như trên. Tại Đắc Lắc phát hiện 2 cửa hàng gian lận bằng sử dụng chíp điện tử với mã số bí mật được cài đặt có thể điều khiển qua bàn phím cột bơm hoặc bằng cách đóng, ngắt công tắc điện gây sai số tới 5,6%. Hiện tượng tương tự cũng được phát hiện tại Hưng Yên, Nam Định, Vĩnh Phúc, Bình Dương, Long An, TP Hồ Chí Minh, Quảng Nam... Tại Hà Nội, 96 cơ sở được thanh tra nhưng không phát hiện ra sai phạm.
Ông Dũng cũng cho rằng, đợt thanh tra đạt được mục tiêu là tăng cường hiệu lực quản lý nhà nước, bước đầu thiết lập khả năng kiểm soát về đo lường, chất lượng trong lĩnh vực kinh doanh xăng dầu và góp phần bảo đảm sự cạnh tranh lành mạnh trong kinh doanh mặt hàng nhạy cảm này.
Có nên thanh tra về giá?
Đợt thanh tra vừa qua được tiến hành đúng thời điểm giá xăng lúc cao điểm lên đến 19.000 đồng/lít (xăng A92) làm cho các đối tượng gian lận ít nhiều phải chùn bước. Tuy nhiên, công tác này cũng gặp một số vướng mắc, trước hết là mức độ xử phạt vi phạm hành chính với các sai phạm là quá thấp so với số tiền thu lợi bất hợp pháp do hành vi gian lận có thể mang lại.
Ông Nguyễn Hùng Điệp, Trưởng ban Đo lường (Tổng cục Tiêu chuẩn, đo lường, chất lượng) kiến nghị cần sớm đưa ra biện pháp để quản lý chặt chẽ việc phê duyệt mẫu phương tiện đo; bảo đảm kiểm soát chặt chẽ việc sản xuất phương tiện đo sau khi đã được duyệt mẫu đối với các cơ sở được quyền sản xuất, lắp ráp, nhập khẩu cột đo nhiên liệu. Theo đó, khi duyệt mẫu phải xác định vị trí nơi kẹp chì tại những chỗ có thể gây ra sai số, chủ cửa hàng không thể gắn thêm mạch lạ giữa bộ chuyển đổi xung và bộ chỉ thị điện tử...
Ông Trần Minh Dũng cũng khuyến cáo các sở KHCN cần thành lập đường dây nóng để tiếp nhận phản ánh của người tiêu dùng, khuyến khích việc giám sát của quần chúng để kịp thời phát hiện vi phạm. Ngoài ra, Bộ KHCN tiếp tục đề nghị Bộ Công thương chỉ đạo rút giấy phép kinh doanh đối với các cơ sở kinh doanh xăng dầu bị phát hiện lắp thêm, thay đổi chíp để gian lận dung tích...
Trong khi vấn đề đo lường, chất lượng xăng dầu đã được kiểm soát khá chặt thì câu chuyện quan tâm hơn cả lúc này là giá thành mặt hàng chiến lược nói trên tại Việt Nam vẫn cao hơn nhiều nước trên thế giới. Giá xăng A92 hiện được bán với giá 11.000 đồng/lít trong khi mặt hàng cùng chủng loại tại Mỹ, Ma-lai-xi-a... là chưa đến 8.000 đồng/lít (quy đổi ra VNĐ). Có người đã làm phép so sánh, với giá dầu thô trên thế giới như hiện nay thì giá xăng phải trở về mức 6.000 đồng-7.000 đồng/lít như thời điểm năm 2004 - 2005.
Nhưng các đơn vị kinh doanh xăng dầu lại có lý do riêng của mình rằng tỷ giá ngoại tệ đã thay đổi, từ mức 13.000 đồng lên 17.000 đồng/ 1 USD, lãi suất ngân hàng và mức thuế cũng cao hơn nhiều. Người bán, người mua đều có lý lẽ, song có một thực tế là giá bán lẻ xăng dầu hiện nay chưa theo giá thị trường như các đơn vị kinh doanh từng tuyên bố khi muốn tăng giá. Rõ ràng, ngoài vấn đề đo lường, chất lượng bảo đảm thì giá cả theo giá thị trường sẽ là một trong những điều kiện để kích cầu trong bối cảnh nền kinh tế đang gặp nhiều khó khăn như hiện nay. Phải chăng, đã đến lúc cần có các đợt thanh tra về giá xăng dầu trong nước?
(Hà nội mới)
