Trong ngắn hạn, các nÆ°á»›c vùng Vịnh có thể kiểm soát được những tác Ä‘á»™ng tiêu cá»±c từ giá dầu lao dốc. Tuy nhiên, họ sẽ phải có những thay đổi lá»›n để đối mặt vá»›i tÆ°Æ¡ng lai trong bối cảnh giá dầu lao dốc.

Những chiếc xe hÆ¡i gầm rú, các trung tâm mua sắm tràn ngập những món đồ xa xỉ đắt tiền và trên bầu trời xuất hiện dày đặc những chiếc cần cẩu. Tuy nhiên, Ä‘ó chỉ là vẻ ngoài hào nhoáng của các nÆ°á»›c vùng Vịnh. Đào sâu thêm má»™t chút, bạn sẽ sá»›m tìm thấy những quốc gia Ä‘ang kiệt quệ vì giá dầu lao dốc. Tăng trưởng sụt giảm trong khi ngày càng có nhiều người thất nghiệp.

Dầu mỏ là trụ cá»™t trong nền kinh tế của 6 quốc gia thuá»™c nhóm Há»™i đồng hợp tác vùng Vịnh (GCC) – những nÆ°á»›c Ä‘ã tận dụng nguồn tài nguyên thiên nhiên dồi dào để chi tiêu quá Ä‘à trong vài năm gần Ä‘ây. Không giống nhÆ° nhiều quốc gia xuất khẩu dầu khác (nhÆ° Nigeria và Venezuela), họ có lượng dá»± trữ ngoại hối dồi dào và tá»· lệ nợ thấp để bù đắp những lá»— hổng trong ngắn hạn. Tuy nhiên, chi tiêu công quá hào phóng trong khi khu vá»±c tÆ° nhân dá»±a quá nhiều vào dầu mỏ là những Ä‘iểm yếu “chết người” của 6 quốc gia này. Để tồn tại được trong thời đại dầu giá rẻ nhÆ° ngày nay, rõ ràng những nhà quản lý phải biết thay đổi cấu trúc nền kinh tế.

Theo IMF, giá dầu giảm Ä‘ã khiến ngân sách của nhóm này sụt giảm tá»›i 340 tá»· USD trong năm 2015. Viá»…n cảnh của năm 2016 còn u ám hÆ¡n. Đầu tháng 3, Moody’s vừa hạ mức xếp hạng của Bahrain và Oman đồng thời cảnh báo 4 quốc gia khác là Saudi Arabia, Kuwait, UAE và Qatar. “Thời đại của vùng Vịnh Ä‘ã chấm dứt, những tác Ä‘á»™ng tiêu cá»±c từ giá dầu chỉ má»›i bắt đầu phát tác mà thôi”, Razan Nasser – chuyên gia đến từ HSBC – nói.

Dầu mỏ chiếm hÆ¡n 80% thu ngân sách của các nÆ°á»›c thuá»™c nhóm GCC, đặc biệt ở Saudi Arabia tá»· lệ lên đến hÆ¡n 9%. Chỉ có Dubai là ngoại lệ khi tiểu vÆ°Æ¡ng quốc này Ä‘ã thành công trong việc Ä‘a dạng hóa nền kinh tế: du lịch và dịch vụ Ä‘óng góp phần lá»›n trong khi dầu mỏ chỉ chiếm 5% tổng thu ngân sách.

Các nÆ°á»›c vùng Vịnh Ä‘ang thá»±c hiện nhiều chiến lược khác nhau để đối phó vá»›i tình hình: tăng vay nợ và “bấu víu” vào dá»± trữ ngoại hối, đồng thời cắt giảm chi tiêu. Năm ngoái, tác Ä‘á»™ng tiêu cá»±c từ giá dầu giảm được giảm thiểu phần nào nhờ cắt giảm lÆ°Æ¡ng bổng của giá»›i công chức. Vá»›i những nÆ°á»›c nhÆ° Kuwait, UAE và Qatar – vốn có dân số ít và dá»± trữ ngoại hối dồi dào – những biện pháp kể trên có thể giúp họ sống sót được thêm 1 thập ká»· nữa.

Tuy nhiên, các nÆ°á»›c còn lại phải đối mặt vá»›i bài toán hóc búa hÆ¡n rất nhiều. Oman và Bahrain không có nhiều dá»± trữ ngoại hối. Oman Ä‘ã có thâm hụt ngân sách bằng 16% GDP trong năm ngoái. Theo dá»± Ä‘oán đến cuối năm 2017 tá»· lệ sẽ tăng lên mức 65% GDP. Oman cần giá dầu ở mức 120 USD/thùng má»›i có thể cân bằng ngân sách.

Giá»›i phân tích lo lắng nhất về Saudi Arabia. NÆ°á»›c này có dá»± trữ ngoại hối dồi dào (khoảng 740 tá»· USD tính đến cuối năm 2014) nhÆ°ng Ä‘ã tiêu tốn 115 tá»· USD chỉ trong năm 2015. Vá»›i 30 triệu dân (Ä‘ông nhất ở vùng Vịnh), Saudi Arabia còn phải “nuông chiều” cả má»™t hoàng tá»™c.

Cắt giảm nhiều loại trợ cấp là chÆ°a đủ. Những quốc gia non trẻ vẫn cần nhiều đầu tÆ° vào giáo dục. Họ cÅ©ng Ä‘ang bị vÆ°á»›ng vào những cuá»™c chiến tranh đắt đỏ trong khu vá»±c. Tuy nhiên, trong cái rủi vẫn có cái may. Đây chính là thời cÆ¡ tốt để các quốc gia này đẩy mạnh quyết tâm cải cách.

Các nÆ°á»›c vùng Vịnh Ä‘ã bàn nhiều về chuyện Ä‘a dạng hóa nền kinh tế nhÆ°ng vẫn chÆ°a có Ä‘á»™ng thái cụ thể. Mô hình khuyến khích ngành du lịch và logistics có vẻ hấp dẫn trên các bản kế hoạch, nhÆ°ng bắt tay vào triển khai trên thá»±c tế sẽ là quá trình khó khăn.

Trên tất cả, các nÆ°á»›c này cần giảm thiểu vai trò của nhóm doanh nghiệp nhà nÆ°á»›c. Các doanh nghiệp tÆ° nhân Ä‘ang ở trong tình trạng không thể tạo ra đủ việc làm để cung cấp cho bá»™ phận dân số trẻ.

Các nÆ°á»›c này không còn lá»±a chọn nào khác. Má»™t thế hệ các nhà lãnh đạo má»›i (nhÆ° Muhammad bin Salman của Saudi Arabia và Muhammad bin Zayed của UAE) Ä‘ang sẵn sàng thá»±c hiện những thay đổi dù chúng sẽ mang lại nhiều Ä‘á»›n Ä‘au. Nhóm GCC Ä‘ã khiến nhiều người ngạc nhiên khi xây dá»±ng hệ thống cÆ¡ sở hạ tầng hiện đại chỉ trong vài năm. Tuy nhiên, họ Ä‘ã chuẩn bị quá ít cho thời kỳ hậu giá dầu. Giờ Ä‘ây thá»­ thách đặt ra là phải bắt kịp thời đại vá»›i tốc Ä‘á»™ tÆ°Æ¡ng tá»±.

Nguồn tin: CafeF