Các biện pháp trừng phạt của phương Tây và những thay đổi về khí hậu đang thúc đẩy Moscow hiện thực hóa giấc mơ có từ ba thế kỷ trước từ thời Sa hoàng Peter Đại đế - một tuyến đường thủy từ Biển Barents đến Thái Bình Dương qua vùng biển Bắc Cực ven biển của Nga.
Trong cuộc họp trực tuyến tại Điện Kremlin vào ngày 17/5, Tổng thống Nga Vladimir Putin nhấn mạnh với những người tham gia rằng Tuyến đường biển phía Bắc (NSR) đã trở nên “cực kỳ quan trọng” đối với Nga khi biến đổi khí hậu tạo ra nhiều cơ hội hơn cho việc vận chuyển dọc theo tuyến đường Bắc Cực, tuyến hàng hải ngắn nhất nối giữa Châu Á và Châu Âu. Ông Putin phát biểu: “Chúng ta phải nghĩ về tương lai. NSR đang mở ra. Dù điều này tốt hay xấu thì nó vẫn đang diễn ra”.
Mặc dù các con tàu đã đi qua các phần của bờ biển Bắc Cực của Nga trong nhiều thế kỷ, nhưng điều kiện biển và khí hậu khắc nghiệt đã cản trở các chuyến đi từ Biển Barents đến Thái Bình Dương, vì những người đi biển gặp phải vô số chướng ngại vật từ những cơn bão lớn đến những tảng băng không thể xuyên thủng. Những tiến bộ về công nghệ đã khiến việc điều hướng qua các vùng biển của Nga ở Bắc Cực trở nên khả thi. Sự phát triển của tàu phá băng vỏ thép và việc phát minh ra đài phát thanh kết hợp với sự phát triển của động cơ hơi nước hàng hải mạnh mẽ đã mở ra khả năng phát triển NSR như một đường cao tốc vận chuyển. Vào ngày 28 tháng 7 năm 1932, tàu phá băng Liên Xô Aleksandr Sibiriakov đã rời Arkhangel'sk mang theo một đoàn thám hiểm Liên Xô do Otto Shmidt dẫn đầu và trở thành con tàu đầu tiên đi từ Arkhangel'sk đến eo biển Bering trong cùng một mùa hè mà không trú đông trên đường đi. Sau chuyến đi lịch sử này, các nhà chức trách Liên Xô đã bắt đầu một loạt các hoạt động chạy thử, mở cửa NSR cho tàu buôn vào năm 1935. Những khó khăn về điều hướng và khí hậu khắc nghiệt của tuyến đường song song với sự phát triển của mạng lưới đường sắt rộng lớn của Liên Xô, khiến tuyến đường hầu như không được sử dụng.
Sự sụp đổ của Liên Xô năm 1991 khiến chính phủ mới của Nga mong muốn tăng cường tương tác kinh tế với thế giới bên ngoài, mở ra các phương thức vận tải bị đóng cửa trước đây. Điều này bao gồm NSR ít được sử dụng, được đặt dưới sự kiểm soát của Rosatomflot. Trong đó, công ty Nga đã xây dựng đội tàu phá băng chạy bằng năng lượng hạt nhân duy nhất trên thế giới để mở đường bờ biển Bắc Cực của Nga.
Để khuyến khích giao thông vận tải dọc theo NSR bên trong nước Nga, vào năm 2022, Rosatomflot đã khai trương một tuyến ven biển thường xuyên giữa Murmansk và Kamchatka. Hiện tại, hàng hóa chính của NSR chủ yếu bao gồm các sản phẩm dầu mỏ, nhưng các hãng khai thác tuyến đường hy vọng sẽ mở rộng các lựa chọn hàng hóa trong tương lai bao gồm các sản phẩm nông nghiệp và cá.
Các biện pháp trừng phạt ngày càng khắc nghiệt từ “chiến dịch quân sự đặc biệt” (SVO) của Putin chống lại Ukraine đã khiến chính phủ Nga tăng cường tìm kiếm các lựa chọn xuất khẩu không bị tác động bởi sự gián đoạn của nước ngoài, khiến việc phát triển hơn nữa NSR trở thành ưu tiên hàng đầu. Trong cuộc gặp với ông Putin, Giám đốc điều hành Rosatom Aleksei Likhachev khẳng định: “Cùng với Novatek, chúng tôi đang lên kế hoạch triển khai hoạt động điều hướng quanh năm ở phía đông của NSR vào đầu năm tới.” Về phần mình, Bộ trưởng Phát triển Viễn Đông và Bắc Cực Nga Aleksei Chekunkov báo cáo rằng lưu lượng vận chuyển hàng hóa dọc theo NSR đã tăng từ 4 triệu tấn năm 2014 lên 34 triệu tấn vào năm 2022.
Vì NSR là tuyến hàng hải ngắn nhất giữa châu Âu và châu Á, với sức hấp dẫn thêm vào đó là chỉ nằm trong lãnh hải của Nga, Điện Kremlin mong đợi lợi ích quốc tế đáng kể giữa các quốc gia châu Á ‘đói’ năng lượng để sử dụng tuyến đường này - trong số đó có Trung Quốc, Ấn Độ, Nhật Bản, Hàn Quốc và Đông Nam Á - bất chấp đe dọa trừng phạt. Chính phủ Nga hy vọng rằng NSR cuối cùng sẽ cạnh tranh với các tuyến đường toàn cầu khác để đạt được đẳng cấp như Eo biển Malacca, Singapore, Panama và Kênh đào Suez, đặc biệt là đối với Bắc Kinh, New Delhi và các chính phủ ở Châu Á-Thái Bình Dương.
Trong thập kỷ qua, Trung Quốc đã nỗ lực xác định tiềm năng của NSR. Kể từ năm 2013, COSCO Shipping, công ty vận tải biển lớn nhất Trung Quốc, đã thực hiện hơn 20 chuyến quá cảnh dọc theo tuyến đường, được hộ tống bởi các tàu phá băng hạt nhân Rosatomflot của Nga.
Để đánh giá lợi ích trong tương lai của NSR đối với Bắc Kinh, Tổng lãnh sự Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa tại St. Petersburg Wang Wenli đã gặp thống đốc vùng Murmansk, Andrei Chibis, và bày tỏ sự quan tâm đến việc nâng cấp hợp tác, đồng thời lưu ý rằng vùng Murmansk có tiềm năng lớn đối với sự phát triển và đa dạng hóa quan hệ thương mại với các đối tác Trung Quốc ngoài nhập khẩu năng lượng. Đến cuối năm 2022, Trung Quốc xếp thứ tư trong số các đối tác thương mại của khu vực Murmansk, vì kể từ năm 2019, xuất khẩu đã tăng 240%.
Tuy nhiên, nhiều vấn đề gây cản trở quá trình chuyển đổi của NSR thành một tuyến hàng hải khả thi quanh năm trước khi giấc mơ của Shmidt trở thành hiện thực - từ việc đóng thêm tàu phá băng đến cải thiện các cảng dọc theo bờ biển Bắc Cực của Nga. Ngoài những cân nhắc về kinh tế, sự phát triển của đoạn phía đông của tuyến đường so với đoạn phía tây của nó bị hạn chế bởi điều kiện băng khắc nghiệt hơn, độ sâu nông hơn, và nhiều thứ khác.
Bị thúc đẩy bởi 11 vòng trừng phạt không mong muốn của phương Tây, Chekunkov nói rằng mục tiêu của bộ phận của ông là đảm bảo rằng NSR có thể vận chuyển tới 100 triệu tấn vào năm 2026 và 200 triệu tấn vào năm 2030. Mối quan tâm của Trung Quốc trong tương lai đối với NSR chỉ có thể làm tăng số lượng này. Đối với Bắc Kinh, NSR là hành lang vận tải hàng hải an toàn được đảm bảo duy nhất nếu Hoa Kỳ và các đồng minh cố gắng ngăn chặn các tuyến thương mại Thái Bình Dương của Trung Quốc, tất cả những gì còn lại là mặc cả về giá cả.
Nguồn tin: Jamestown Foundation
© Bản tiếng Việt của xangdau.net
