Sau sá»± phá sản cá»§a nhà máy sản xuất nhiên liệu sinh há»c (ethanol) cá»§a Cty cổ phần Äồng Xanh, có thể tá»›i Ä‘ây má»™t loạt các nhà máy sản xuất ethanol vừa Ä‘i vào hoạt động sẽ sá»›m Ä‘óng cá»a, dù lá»™ trình bắt buá»™c sá» dụng xăng sinh há»c Ä‘ã cáºn ká».
Äã 6 năm trôi qua kể từ ngày Thá»§ tướng Chính phá»§ có Quyết định 177/2007/QÄ-TTg phê duyệt “Äá» án phát triển nhiên liệu sinh há»c đến 2015, tầm nhìn đến 2025”, việc sản xuất và tiêu thụ ethanol - vẫn hết sức cháºt váºt. Những DN đ㠓trót” đầu tư loại nhiên liệu thá»±c chất là cồn sinh há»c để pha chế vào xăng truyá»n thống - hay còn gá»i là xăng E5, bắt đầu lo ngại vì “cầm Ä‘èn chạy trước ôtô”.
Mãi tá»›i tháng 3.2013, Bá»™ Công Thương má»›i phê duyệt “Quy hoạch sản xuất cồn nhiên liệu phục vụ ngành sản xuất nhiên liệu sinh há»c đến 2020, có xét đến 2030”, trong khi lẽ ra quy hoạch phải Ä‘i trước má»™t bước. Cùng vá»›i Ä‘ó, mãi đến năm 2012, bá»™ này má»›i hoàn thiện bá»™ quy chuẩn kỹ thuáºt quốc gia vá» trang thiết bị phụ trợ để tồn trữ và phân phối xăng sinh há»c tại các cá»a hàng và hệ thống kho xăng dầu, có hiệu lá»±c thá»±c hiện từ tháng 2.2013.
Sau sá»± phá sản cá»§a Cty cổ phần Äồng Xanh vì sản phẩm không có đầu ra, ngoài việc bán cồn sinh há»c cho các Cty trong nước để pha chế xăng thì có đến 80% sản phẩm sản xuất ra phải xuất khẩu, 5 nhà máy sản xuất ethanol khác cÅ©ng “dở khóc, dở mếu” vì phải hoạt động cầm chừng, chỉ đạt khoảng 30% công suất thiết kế, tháºm chí có những thá»i Ä‘iểm phải cho công nhân nghỉ việc không lương.
Äó là nhà máy ethanol cá»§a Cty TNHH Tùng Lâm (Äồng Nai), công suất 70 triệu lít/năm; nhà máy ethanol cá»§a Cty Äại Việt (lô CN5, KCN Tâm Thắng, Cư Jut Äắc Nông, 70 triệu lít/năm; nhà máy bioethanol Äắk Tô (Kon Tum), 65 triệu lít/năm; nhà máy ethanol đặt tại Dung Quất cá»§a Cty cổ phần NLSH Miá»n Trung và ethanol Bình Phước cá»§a TCty Dầu VN, Ä‘á»u 100 triệu lít/năm.
Theo ông Nguyá»…n Phú Cưá»ng - Phó Vụ trưởng Vụ Khoa há»c - Công nghệ (Bá»™ Công Thương), thì tổng năng lá»±c sản xuất cá»§a 6 DN kể trên vào khoảng 535 triệu lít ethanol/năm - đủ khả năng cung cấp ethanol để pha chế xăng E5 và E10 cho nhu cầu tiêu thụ cả nước vào năm 2014. Nhưng hiện má»›i chỉ tiêu thụ xấp xỉ 26.000m3 (tương đương 26 triệu lít), chỉ bằng 5% lượng sản xuất.
DN kinh doanh xăng dầu thỠơ
Theo lá»™ trình sá» dụng xăng sinh há»c được Thá»§ tướng phê duyệt thì từ ngày 1.12.2014, xăng sinh há»c E5 sẽ được sá» dụng cho các phương tiện giao thông tại 7 tỉnh, thành phố lá»›n, là: Hà Ná»™i, TPHCM, Hải Phòng, Äà Nẵng, Cần ThÆ¡, Quảng Ngãi và Bà Rịa - VÅ©ng Tàu. Và kể từ ngày 1.12.2015, xăng E5 sẽ được sá» dụng rá»™ng rãi cho các loại phương tiện giao thông cÆ¡ giá»›i đưá»ng bá»™ trên toàn quốc. Tuy nhiên, cho tá»›i thá»i Ä‘iểm này, nhiá»u DN kinh doanh xăng dầu vẫn chưa nháºp cuá»™c.
Trong khi nguồn cung ứng ethanol có biểu hiện dư thừa thì ngược lại số DN đầu tư mạng lưới phân phối để tiêu thụ còn hạn chế. Hiện chỉ có các DN là TCty Dầu VN, Petec và Saigon Petro đầu tư hệ thống trạm pha chế, cải tạo các cá»a hàng xăng dầu để bán xăng E5 vá»›i vá»n vẹn 170 cá»a hàng trên tổng 13.000 cá»a hàng xăng dầu trên cả nước. Hệ thống kinh doanh bán lẻ rá»™ng khắp cá»§a Táºp Ä‘oàn Xăng dầu VN, DN chiếm tá»›i 60% thị phần xăng dầu cả nước hầu như vẫn án binh bất động.
Theo lý giải cá»§a các DN đầu mối xăng dầu, để kinh doanh E5, DN sẽ phải đầu tư hàng trăm tỉ đồng cho hệ thống phân phối trong khi tỉ lệ sá» dụng xăng E5 thấp hÆ¡n so vá»›i xăng thông thưá»ng, khiến càng kinh doanh càng thua lá»—.