Thế giới đang quay trở lại với năng lượng hạt nhân sau nhiều thập kỷ thu hẹp hoạt động, nhờ những tiến bộ công nghệ và càn phải bắt kịp nhu cầu năng lượng ngày càng tăng do lĩnh vực công nghệ thúc đẩy mà không ảnh hưởng đến các mục tiêu về khí hậu. Thế giới hiện đang trên đà sản xuất nhiều năng lượng hạt nhân hơn bao giờ hết vào năm 2025 và Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) dự đoán một cuộc phục hưng hạt nhân toàn diện. Nhưng tương lai của năng lượng hạt nhân sẽ bị chi phối bởi các công nghệ mới nổi như lò phản ứng mô-đun, các siêu dự án mới như Nhà máy Vogtle hay sự hồi sinh của các nhà máy hạt nhân cũ và đã ngừng hoạt động?
“Rõ ràng là ngày nay sự trở lại ồ ạt của năng lượng hạt nhân mà IEA dự đoán cách đây vài năm đang diễn ra tốt đẹp, với hạt nhân dự kiến sẽ tạo ra mức điện kỷ lục vào năm 2025”, Giám đốc điều hành IEA Fatih Birol tuyên bố. “Ngoài ra, hơn 70 gigawatt công suất hạt nhân mới đang được xây dựng trên toàn cầu, một trong những mức cao nhất trong 30 năm qua và hơn 40 quốc gia trên thế giới có kế hoạch mở rộng vai trò của hạt nhân trong hệ thống năng lượng của họ.”
Bình luận của Birol xuất hiện sau một báo cáo hoàn toàn mới từ EIA nêu rằng sản lượng điện hạt nhân sẽ phá kỷ lục vào năm 2025 và hơn thế nữa vì “thị trường, công nghệ và nền tảng chính sách đã sẵn sàng cho kỷ nguyên tăng trưởng mới về năng lượng hạt nhân trong những thập kỷ tới.”
Phần lớn sự phấn khích mới tìm thấy về năng lượng hạt nhân tập trung vào các lò phản ứng mô-đun nhỏ (SMR) và lò phản ứng mô-đun tiên tiến (AMR), được sản xuất trong nhà máy và sau đó được lắp đặt tại chỗ. Điều này có nghĩa là chúng rẻ hơn để sản xuất và nhanh hơn để lập kế hoạch và triển khai so với các lò phản ứng truyền thống, là những dự án khổng lồ đòi hỏi nhiều tháng hoặc thậm chí nhiều năm để điều chỉnh quy định.
Nhà máy Vogtle của Hoa Kỳ là một ví dụ cực đoan nhưng là ví dụ nổi bật về những cạm bẫy khi xây dựng các nhà máy điện hạt nhân quy mô lớn mới. Nhà máy Vogtle là lò phản ứng hạt nhân mới duy nhất mà Hoa Kỳ đã xây dựng trong nhiều thập kỷ và một số người coi dự án này là một thảm họa không thể tránh khỏi. Mặc dù nhà máy cuối cùng đã hoàn thành toàn bộ hoạt động vào ngày 29 tháng 4 năm 2024, nhưng dự án đã chậm bảy năm và vượt ngân sách 17 tỷ đô la.
Những người ủng hộ SMR và AMR chỉ ra những câu chuyện kinh dị như thế này là lý do khiến công nghệ mô-đun là chìa khóa cho sự hồi sinh của hạt nhân. Họ cũng nói rằng các lò phản ứng mô-đun ít nguy hiểm hơn các mô hình truyền thống vì chúng có cơ chế an toàn thụ động tích hợp sẵn. Nhưng các nghiên cứu mới cho thấy có thể có một mặt tối đáng kể đối với việc triển khai SMR trên diện rộng. Một nghiên cứu gần đây của Stanford phát hiện ra rằng "hầu hết các thiết kế lò phản ứng mô-đun nhỏ thực sự sẽ làm tăng khối lượng chất thải hạt nhân cần quản lý và xử lý, gấp 2 đến 30 lần". Điều này tạo ra một vấn đề lớn đối với việc quản lý chất thải hạt nhân - một công việc tốn kém, mất hàng triệu năm.
Ngày càng nhiều người ủng hộ hạt nhân cho rằng thay vì tập trung vào việc xây dựng các nhà máy hạt nhân mới - mô-đun hoặc các loại khác - chúng ta nên tập trung nhiều hơn vào việc phục hồi các nhà máy hạt nhân mà chúng ta đã có. Hiện có 22 lò phản ứng hạt nhân đang trong quá trình ngừng hoạt động tại Hoa Kỳ, nhưng nhiều lò phản ứng trong số đó vẫn có thể hoạt động trong nhiều thập kỷ.
"Nhiều nhà máy điện hạt nhân ban đầu được thiết kế để hoạt động trong 40 năm, nhưng với việc bảo trì và nâng cấp công nghệ phù hợp, tuổi thọ của chúng thường có thể kéo dài đến 60 hoặc thậm chí 80 năm", Global Financial Market Review gần đây đã đưa tin. "Điều này khiến việc kéo dài tuổi thọ trở thành một giải pháp thay thế hấp dẫn về mặt tài chính so với việc xây dựng các nhà máy mới từ đầu".
Các chuyên gia khác cho rằng nếu đầu tư nhiều tỷ đô la và ưu tiên nghiên cứu nhằm mục đích kéo dài tuổi thọ của các lò phản ứng cũ thay vì chỉ thiết kế lò phản ứng mới, thì tuổi thọ đó có thể được kéo dài hơn nữa. Luca Oriani của Westinghouse Electric Company gần đây đã nói với Financial Times rằng "Hiện tại, chúng tôi có mọi thứ [cần thiết] để vận hành các nhà máy trong ít nhất 80 năm". "Chúng tôi không thấy bất kỳ thách thức lớn nào để kéo dài thêm 20 năm nữa để tăng từ 80 lên 100 năm". Ông tiếp tục nói thêm rằng các nhà máy này cũng có thể tăng sản lượng điện của mình thông qua các biện pháp hiệu quả hơn.
Việc khởi động lại các lò phản ứng cũ có thể là cơn ác mộng về mặt quy định, nhưng đã có một số tiền lệ cho việc này. Năm nay, nhà máy điện hạt nhân Palisades ở Michigan đang được khôi phục trong một động thái chưa từng có sau khi đóng cửa vào năm 2022. Dự án được hỗ trợ bởi gần 2 tỷ đô la tiền tài trợ của chính phủ - ngân sách không nhỏ, nhưng là một khoản hời tuyệt đối so với Nhà máy Vogtle. Palisades dự kiến sẽ hoạt động trở lại vào tháng 10 năm nay.
Nguồn tin: xangdau.net
