Má»™t trong những dá»± thảo Nghị định được coi là “nhạy cảm” nhất trình Chính phủ má»›i Ä‘ây là dá»± thảo thay thế Nghị định số 55/CP về kinh doanh xăng dầu. Bản dá»± thảo Nghị định xây dá»±ng má»™t chính sách má»›i về cách tính thuế xăng dầu nhằm giúp doanh nghiệp ổn định trong việc xây dá»±ng kế hoạch kinh doanh, nhập khẩu. Nhà nÆ°á»›c sẽ chính thức quy định cÆ¡ cấu tính giá xăng dầu thành phẩm nhập khẩu để hình thành giá bán trong nÆ°á»›c. Vá»›i công thức công khai thì người tiêu dùng có thể “giám sát” được giá mà doanh nghiệp niêm yết trên thị trường.

Tinh thần dá»± thảo Nghị định nhÆ° vậy, nhÆ°ng theo Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu thị trường giá cả (Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng), Ä‘a số người tiêu dùng không thá»±c sá»± để tâm tá»›i cÆ¡ cấu tạo nên giá xăng dầu trên thị trường. Họ chỉ quan tâm tá»›i má»—i lần Ä‘iều chỉnh giá xăng dầu sẽ tác Ä‘á»™ng tá»›i túi tiền của mình nhÆ° thế nào. Chính vì vậy, vấn đề đặt ra là, vai trò can thiệp vào giá xăng dầu của Nhà nÆ°á»›c đến Ä‘âu cÅ©ng nhÆ° mục tiêu cụ thể của Nhà nÆ°á»›c trong việc Ä‘iều hành thị trường này. Theo ông Phó Viện trưởng, nên tách quyền lợi của Nhà nÆ°á»›c ra khỏi quyền lợi của doanh nghiệp.

Nhà nÆ°á»›c có thể bình ổn được giá xăng dầu thông qua phần thu của mình trong giá xăng dầu. Nhà nÆ°á»›c nên tiến hành thu thuế nhập xăng dầu bằng thuế tuyệt đối tính trên má»—i lít xăng để vừa đảm bảo được ổn định cho ngân sách Nhà nÆ°á»›c, vừa thể hiện được “nhiệt Ä‘á»™” giá xăng dầu lên xuống theo thị trường thế giá»›i. Tại cuá»™c há»™i thảo góp ý về cÆ¡ chế quản lý kinh doanh xăng dầu vừa diá»…n ra, đại diện Viện Nghiên cứu thị trường giá cả nhận xét xác Ä‘áng rằng, dù giá dầu thế giá»›i lên cao hay xuống thấp, vá»›i cÆ¡ chế hiện hành thì xét về tổng thể, lợi ích chung của xã há»™i vẫn bị thiệt hại.

Nói cụ thể, khi giá thế giá»›i xuống thấp, lợi ích người tiêu dùng bị xâm hại. Ngược lại, khi giá thế giá»›i lên cao thì lợi ích của Nhà nÆ°á»›c bị thiệt hại. CÆ¡ quan quản lý rất muốn Ä‘Æ°a thị trường xăng dầu trong nÆ°á»›c vận hành theo cÆ¡ chế thị trường, song lại gặp không ít rào cản lá»›n, ngay cả khi Nghị định má»›i được thông qua cÅ©ng chÆ°a thể tạo ra má»™t thị trường lành mạnh, nhiều khả năng vẫn chao đảo sau má»—i lần giá dầu thế giá»›i biến Ä‘á»™ng.

Điều dá»… nhận thấy nhất là, dù Ä‘ã mở ra các quy định doanh nghiệp mọi thành phần kinh tế được kinh doanh, nhập khẩu xăng dầu, nhÆ°ng vẫn bị “trói” bởi các Ä‘iều kiện kinh doanh; nhà đầu tÆ° nÆ°á»›c ngoài vẫn chÆ°a được phép tham gia phân phối, kinh doanh mặt hàng này. Trong khi Ä‘ó, thị trường ná»™i địa vẫn 100% dành cho 10 đầu mối của Nhà nÆ°á»›c, trong Ä‘ó Tổng Công ty xăng dầu Việt Nam chiếm tá»›i 60% thị phần, vẫn giữ gần nhÆ° vị thế Ä‘á»™c quyền.

Kinh nghiệm ở nhiều nÆ°á»›c chỉ ra rằng, khi mở cá»­a thị trường xăng dầu ná»™i địa, thị trường các nÆ°á»›c này nhanh chóng vận hành rất hiệu quả, giá bán hợp lý, người tiêu dùng vui vẻ chấp nhận, Nhà nÆ°á»›c không bị thiệt hại thu ngân sách. ở ta, tình trạng hạn chế cạnh tranh dẫn đến hệ quả nhãn tiền: má»—i lần giá dầu thế giá»›i tăng, các doanh nghiệp đầu mối lại “đồng thanh” kiến nghị tăng giá vá»›i mức giá giống hệt nhau, trong khi chi phí kinh doanh khác nhau. Khi mà giá thế giá»›i giảm thì hiếm thấy doanh nghiệp nào “xin” giảm giá. Má»™t hiện tượng xÆ°a nay hiếm có ở các nÆ°á»›c kinh tế thị trường.

Dá»± thảo nghị định thay thế Nghị định 55/CP về kinh doanh xăng dầu Ä‘ã tiếp thu khá nghiêm túc những góp ý của các Bá»™ Tài chính, TÆ° pháp, các cÆ¡ quan quản lý thị trường và các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu. Song, do mặt hàng “nhạy cảm” này tác Ä‘á»™ng tá»›i hầu hết mọi lÄ©nh vá»±c kinh tế - xã há»™i nên có nhiều quan Ä‘iểm khác nhau. Quả thật không dá»… tìm ra phÆ°Æ¡ng án khả dÄ© nhất để xá»­ lý bài toán Ä‘iều hành thị trường xăng dầu, trong Ä‘ó “Ä‘au đầu” nhất là chuyện giá cả. Cách làm nào thì cÅ©ng phải dỡ bỏ được những rào cản để xăng dầu vận hành “thông đồng bén giọt” theo cÆ¡ chế thị trường.

anninhthudo