Hôm thứ Tư, ngày 5 tháng 10, OPEC+, tại cuộc họp lần thứ 45 của Ủy ban Giám sát cấp Bộ trưởng chung được tổ chức tại Vienna, đã đồng ý cắt giảm sản lượng dầu 2 triệu thùng/ngày. Vì đây là cuộc họp trực tiếp cấp bộ trưởng đầu tiên của OPEC+ kể từ tháng 3 năm 2020, nên được xem là một tín hiệu về một thông báo lớn sắp xuất hiện, và đúng là như vậy khi nhóm công bố mức cắt giảm sản lượng dầu lớn nhất kể từ khi đại dịch Covid-19 bùng phát. Quy mô cắt giảm, tương đương khoảng 2% sản lượng dầu hàng ngày của toàn cầu, lớn hơn đáng kể so với con số dự kiến ​​1 triệu thùng/ngày. Tuy nhiên, theo Reuters, do một số quốc gia thành viên OPEC+ đã không đạt được mức sản lượng mục tiêu trong tháng 8, nên mức cắt giảm thực tế theo ước tính là dưới 1 triệu thùng/ngày. Với tầm quan trọng của bước đi này, cần xem xét vai trò của nhóm đối với thị trường dầu mỏ toàn cầu và việc cắt giảm sản lượng mới này có thể ảnh hưởng như thế nào đến giá cả.

Vai trò của OPEC

Tổ chức các nước xuất khẩu Dầu mỏ, hay OPEC, được thành lập vào năm 1960 và gồm 13 thành viên, chiếm khoảng 82% trữ lượng dầu toàn cầu và 30% sản lượng dầu. Mặc dù cả Mỹ và Nga đều không tham gia vào nhóm, nhưng Nga là một thành viên của OPEC+, một liên minh mở rộng gồm 10 nước ngoài OPEC có chung lợi ích trên thị trường dầu. OPEC+, do Ả Rập Xê-út dẫn đầu, đặt mục tiêu sản xuất cho các nước thành viên có tầm ảnh hưởng đến nguồn cung dầu toàn cầu, mặc dù không phải lúc nào tất cả các thành viên cũng đều đạt được mục tiêu. Trong khi có các yếu tố ảnh hưởng khác đến cả phía cung và cầu, OPEC+ thực sự có ảnh hưởng đáng kể đến nguồn cung và giá dầu thô.

OPEC đã nhiều lần bị cáo buộc hành xử như một liên minh, hạn chế nguồn cung một cách không cần thiết để duy trì doanh thu cao từ xuất khẩu dầu. Nhưng nhóm phủ nhận điều này; Tổng thư ký OPEC Mohammad Barkindo đã tuyên bố vào đầu năm nay rằng tổ chức này “không kiểm soát được” sự tăng vọt của giá dầu sau khi Nga xâm lược Ukraine. Tuy nhiên, điều vẫn đúng là do nguồn thu từ dầu mỏ đóng góp tỷ lệ lớn trong nền kinh tế của các thành viên OPEC, nên nhóm này chắc chắn được hưởng lợi từ giá dầu cao.

Giá dầu thô Brent trong 6 tháng qua.

Những động lực để can thiệp

Trong vài tháng qua, đã có những biến động đáng chú ý về giá trên thị trường dầu, mặc dù xu hướng chung là giảm kể từ mức đỉnh quý 2 là 123,58 USD/thùng vào ngày 8/6 như trong biểu đồ trên. Trong 10 ngày qua, giá dầu dao động trong khoảng 84 - 90 USD/thùng và mối đe dọa giá dầu thậm chí còn trượt dài hơn nữa là lý do chính đằng sau quyết định của OPEC+.

Lý do thứ hai đằng sau việc cắt giảm là nhu cầu cải thiện công suất dự phòng của một số quốc gia sản xuất dầu quan trọng, đặc biệt là Ả Rập Saudi. Với mối đe dọa về việc áp đặt giới hạn giá do Mỹ dẫn đầu đối với xuất khẩu dầu của Nga, dự báo nguồn cung có thể trở nên thắt chặt hơn nữa, và rồi, Ả Rập Xê Út tăng sản lượng một lần nữa để tận dụng giá cao hơn. Trong việc cắt giảm sản lượng trước khi phương Tây áp giới hạn giá đối với dầu của Nga, OPEC+ cũng đang gửi một thông điệp mạnh mẽ tới Mỹ rằng người mua sẽ không quyết định được giá dầu.

Nga cũng thu được nhiều lợi nhuận từ giá dầu cao hơn. Do các lệnh trừng phạt áp đặt đối với quốc gia này sau cuộc xâm lược Ukraine, thị trường mà Nga có thể bán dầu của mình đã giảm xuống. Hơn nữa, Nga và Ả Rập Xê Út được cho là hưởng lợi từ giá dầu cao nhiều hơn bất kỳ nước nào khác; đây là nhà sản xuất dầu lớn thứ ba và thứ hai, chỉ sau Hoa Kỳ, nhưng doanh thu năng lượng của hai nước có tỷ lệ đáng kể hơn so với nền kinh tế đa dạng của Hoa Kỳ.

Động thái hướng tới một liên minh giữa Riyadh và Moscow sẽ khiến Mỹ khó chịu. Đầu năm nay, Tổng thống Biden có vẻ như đã đến Ả Rập Xê Út để đàm phán các cam kết về sản lượng dầu lớn hơn từ quốc gia này. Chuyến đi đặc biệt quan trọng khi ông Biden chỉ trích Thái tử Mohammed bin Salman, liên quan đến việc ông bị cáo buộc có liên quan đến vụ sát hại nhà báo Jamal Khashoggi. Thông báo mới nhất này từ OPEC+ khiến chuyến đi của Biden tới Riyadh không thuận lợi và gây thêm áp lực cho chính quyền của ông trước thềm cuộc bầu cử giữa kỳ vào tháng 11.

Lợi nhuận lọc dầu kỷ lục

Trong khi các tiêu đề thị trường dầu ban đầu sẽ bị chi phối bởi các thông báo của OPEC+, một phần khác của ngành sẽ được kiểm tra trong những tháng tới là lĩnh vực lọc dầu. Tỷ lệ sử dụng nhà máy lọc dầu tăng mạnh bất thường trong năm nay và theo ghi nhận của Reuters, có thể duy trì trên 90% ở Mỹ trong quý thứ ba liên tiếp trong quý 4 năm 2022. Mỹ đã tối đa hóa công suất lọc dầu do áp lực từ chính quyền Biden để giảm giá xăng và dầu diesel trong nước khi sắp tới cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ.

Ở những nơi khác trên thế giới, các nhà máy lọc dầu cũng được vận hành ở công suất cao vì hai lý do. Đầu tiên là do công suất bị mất do các nhà máy buộc phải đóng cửa trong thời gian đại dịch Covid, có nghĩa là hiện nay tổng công suất lọc dầu thô toàn cầu ít hơn. Lý do thứ hai, quan trọng hơn, là tỷ suất lợi nhuận của các nhà máy lọc dầu đã tăng lên mức kỷ lục trong năm nay. Erwin Seba giải thích vấn đề này cho Reuters: “Biên lợi nhuận từ việc bán dầu diesel từ một thùng dầu và thay thế thùng dầu đó, được gọi là crack spread diesel (chênh lệch giữa giá của một thùng dầu thô và sản phẩm hóa dầu từ nó), trong tuần này [26/09/22 - 02/10/22] là khoảng 54 đô la/thùng ở Bờ Vịnh, so với khoảng 12 đô la một năm trước, theo Refinitiv”. Mức lợi nhuận cao này trong ngành lọc dầu có thể được kiểm tra kỹ hơn nếu giá dầu toàn cầu tăng trở lại 100 USD/thùng.

Hồi tháng 8, Bộ trưởng Năng lượng Ả Rập Saudi, Hoàng tử Abdulaziz bin Salman, viện dẫn sự biến động "cực đoan" là lý do chính khiến OPEC có thể cần phải can thiệp và bảo vệ tính toàn vẹn của thị trường dầu mỏ. Thông báo hôm thứ Tư về việc cắt giảm sản lượng 2 triệu thùng mỗi ngày không có khả năng làm giảm ngay lập tức sự biến động giá trên thị trường dầu đã chứng kiến trong năm 2022, nhưng nó có thể thay đổi quỹ đạo rộng hơn của giá dầu lên mức cao hơn một lần nữa. Vẫn còn phải xem liệu Bộ trưởng Năng lượng có tiếp tục lo ngại về sự biến động của thị trường nếu giá tăng trên 100 USD hay không.

Nguồn tin: xangdau.net