* Xin ông cho biết ngắn gọn về kết quả kinh doanh năm 2011 của Petrolimex?

- Chúng tôi Ä‘ã xác nhận và Ä‘ánh giá thá»±c trạng kết quả kinh doanh và tình hình tài chính năm 2011 của Petrolimex, theo Ä‘ó tổng số lá»— của doanh nghiệp này là 1.423 tỉ đồng, chủ yếu là do chênh lệch tá»· giá, do Nhà nÆ°á»›c thá»±c hiện bình ổn giá và lá»— do chi phí kinh doanh tăng.
Bên cạnh Ä‘ó, Petrolimex vẫn còn khoản đầu tÆ° tài chính vào lÄ©nh vá»±c bất Ä‘á»™ng sản, bảo hiểm, ngân hàng vá»›i giá trị khoảng 1.534 tỉ đồng (15,69% vốn chủ sở hữu). Tuy hoạt Ä‘á»™ng đầu tÆ° Ä‘ã diá»…n ra từ nhiều năm trÆ°á»›c, nhÆ°ng trong Ä‘iều kiện khó khăn nhÆ° hiện nay cần phải tái cÆ¡ cấu vốn hiệu quả, tập trung vốn cho hoạt Ä‘á»™ng kinh doanh xăng dầu.

* Qua việc kiểm toán doanh nghiệp đầu mối Ä‘ang chiếm thị phần lá»›n nhất hiện nay, KTNN có phát hiện được những bất cập trong cÆ¡ chế quản lý thị trường xăng dầu?

- Nhìn từ các văn bản pháp luật, Ä‘úng là có những vÆ°á»›ng mắc, tồn tại, bất cập trong cÆ¡ chế quản lý hoạt Ä‘á»™ng kinh doanh xăng dầu.

Ví dụ: Quy định lượng xăng dầu tái xuất phải bằng số lượng tạm nhập không tính lượng hao hụt tá»± nhiên ở khâu tồn chứa trong lúc chờ tái xuất, buá»™c các Ä‘Æ¡n vị phải bù đắp lượng hao hụt này từ nguồn hàng ná»™i địa. Quy định về giá tính thuế và quy định về hóa Ä‘Æ¡n chứng từ mua bán hàng hóa, dịch vụ theo Thông tÆ° 129/2008/TT-BTC ngày 26-12-2008 của Bá»™ Tài chính hÆ°á»›ng dẫn thi hành Luật Thuế giá trị gia tăng đều không có ná»™i dung hÆ°á»›ng dẫn giảm trừ phần thù lao đại lý khi xác định giá tính thuế cÅ©ng nhÆ° phản ánh giảm trừ trên hóa Ä‘Æ¡n bán hàng.

Hoặc trong năm 2011, các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu đầu mối không được thá»±c hiện Ä‘úng quy định Ä‘iều 27 của Nghị định 84/2009/NĐ-CP: giá xăng dầu theo “cÆ¡ chế thị trường, có sá»± quản lý của Nhà nÆ°á»›c” mà phải chấp hành các biện pháp bình ổn giá của Nhà nÆ°á»›c. Điều này khiến cả Nhà nÆ°á»›c, doanh nghiệp và người tiêu dùng chịu những ảnh hưởng bất lợi.

Do Nhà nÆ°á»›c quyết định giá bán kéo dài nên tập Ä‘oàn thụ Ä‘á»™ng trong quản trị hiệu quả kinh doanh. Má»™t số giai Ä‘oạn tăng giá xăng dầu Ä‘ã Ä‘em lại lợi nhuận cho tập Ä‘oàn nhÆ°ng lãi không đủ bù đắp nhÆ°ng giai Ä‘oạn lá»—. Còn Nhà nÆ°á»›c, tuy đạt được muc tiêu kiềm chế lạm phát nhÆ°ng chỉ giữ được trong má»™t giai Ä‘oạn ngắn. Khi không thể giữ tiếp thì việc Ä‘iều chỉnh giá tăng Ä‘á»™t ngá»™t làm cho người tiêu dùng gặp khó khăn. Vá»›i người tiêu dùng, do không được thông tin công khai, minh bạch về giá thành, nên luôn có những bức xúc. Phần lá»›n thời gian năm 2011, giá bán xăng dầu chÆ°a đảm bảo tính đủ yếu tố cầu thành giá cÆ¡ sở do Nhà nÆ°á»›c thá»±c hiện chính sách thuế nhập khẩu bằng 0%.

* Thế còn những ồn ào của dÆ° luận xung quanh chuyện thù lao cho các đại lý. KTNN Ä‘ánh giá thế nào?

- Quy định về định mức chi phí bán lẻ từ năm 2009 đến nay không còn phù hợp trong khi các yếu tố chi phí thá»±c tế tăng cÅ©ng làm cho mức giá cÆ¡ sở có khoảng cách sÆ¡ vá»›i thá»±c tiá»…n chi phí của doanh nghiệp. Quy định về hạn mức nhập khẩu xăng dầu tính cho cả năm, không ràng buá»™c được các doanh nghiệp chia sẻ trách nhiệm nhập khẩu để khắc phục tình trạng thị trường có nguy cÆ¡ mất cân đối nguồn cung cấp trong ngắn hạn; còn tình trạng má»™t tổng đại lý, đại lý đồng thời sá»­ dụng nguồn hàng tại nhiều đầu mối nhập khẩu kinh doanh xăng dầu khác nhau, vi phạm Nghị định 84/2009/NĐ-CP.

Có giai Ä‘oạn các doanh nghiệp đầu mối tăng thù lao đại lý quá cao để cạnh tranh không lành mạnh, ngược lại có thời Ä‘iểm các Ä‘Æ¡n vị chi mức thù lao quá thấp, gây khó khăn cho hoạt Ä‘á»™ng của đại lý. Quy định mức trích/chi quỹ bình ổn giá không kịp thời so vá»›i diá»…n biá»…n giá thế giá»›i, dẫn đến có giai Ä‘oạn doanh nghiệp lá»— vẫn phải trích quỹ, tạo ra quy mô quỹ không có thá»±c. Quy định sá»­ dụng quỹ tại nhiều thời Ä‘iểm Ä‘ã hết quỹ (quỹ âm) mang tính hình thức. Trong khi Ä‘ó, trên thá»±c tế, theo công thức giá, người tiêu dùng vẫn coi Ä‘ây là nguồn có thá»±c vì cho rằng cứ bán xăng dầu là thu được quỹ, vì vậy Ä‘ôi khi dẫn đến sá»± hiểu lầm của người tiêu dùng trong việc tham gia Ä‘óng góp quỹ.

* Ngoài vấn đề lá»— do chênh lệch tá»· giá và do sá»± can thiệp của Nhà nÆ°á»›c, doanh nghiệp có thể giảm lá»— nếu minh bạch cách hạch toán hoa hồng vào chi phí kinh doanh thay cho giảm trừ vào doanh thu bán hàng, ảnh hưởng đến tính chính xác sổ sách kế toán?

- Cho dù phản ánh vào chi phí hay giảm trừ doanh thu cÅ©ng không làm sai khác kết quả kinh doanh. Lý do KTNN đề cập đến ná»™i dung này trong báo cáo kiểm toán chủ yếu nhằm kiến nghị Bá»™ Tài chính bổ sung hÆ°á»›ng dẫn chi tiết, cụ thể hình thức phản ánh thù lao đại lý kình doanh xăng dầu để thống nhất thá»±c hiện. Qua kiểm toán cho thấy, cÆ¡ bản Petrolimex cÅ©ng Ä‘ã công khai mức thù lao và việc thù lao đại lý cÅ©ng được báo cáo đầy đủ theo quy định.

 * Vẫn liên quan đến chi phí sản xuất kinh doanh, trong Ä‘ó có chi phí hoa hồng, phần được kiểm toán tách riêng thành phụ lục để phân tích, cho thấy việc các doanh nghiệp chi thù lao cho đại lý không gắn vá»›i hiệu quả, chi hoa hồng bình quân quá mức có thể xem nhÆ° việc “gá»­i” giá, làm tăng lá»— hay không?

- Báo cáo kiểm toán có thêm phụ lục phân tích cÆ¡ sở, dữ liệu để Ä‘Æ°a ra những biện pháp quản lý hiệu quả hÆ¡n. Do việc chi thù lao đại lý tại các Ä‘Æ¡n vị chịu ảnh hưởng của mức lợi nhuận gá»™p của các Ä‘Æ¡n vị (không thể chi thù lao vượt mức lợi nhuận gá»™p được giao) nên nhiều thời Ä‘iểm có doanh nghiệp ép mức chi thù lao đại lý hạ thấp chỉ còn 50-100 đồng/lít xăng dầu. Vá»›i mức chi này, các tổng đại lý, đại lý khó có thể bù đắp chi phí. Ngược lại, có thời Ä‘iểm giá xăng dầu thế giá»›i giảm, chênh lệch lợi nhuận gá»™p tăng thì lại có doanh nghiệp đẩy mức chi thù lao đến 1.170 đồng/lít. NhÆ° vậy, có thể nhận thấy mức chi thù lao đại lý chÆ°a bám sát vá»›i thá»±c tế chi phí và hiệu quả hoạt Ä‘á»™ng của đại lý, tổng đại lý. Câu chuyện có hay không việc “gá»­i giá” là rất khó xác định. Tuy nhiên, nếu xét ở mức chi thù lao đại lý bình quân cả năm so sánh vá»›i chi phí thá»±c tế tại các cá»­a hàng của tập Ä‘oàn cÅ©ng không có khác biệt lá»›n.

Nguồn tin: Thời báo Kinh tế Sài gòn