Là má»™t trong 6 chuyên đề được Kiểm toán Nhà nÆ°á»›c thá»±c hiện trong năm 2011, quá trình kiểm tra việc trích lập, quản lý và sá»­ dụng Quỹ bình ổn giá xăng dầu cho thấy hầu hết các doanh nghiệp đều thá»±c hiện Ä‘úng theo hÆ°á»›ng dẫn của Liên bá»™ Tài chính - Công ThÆ°Æ¡ng, góp phần bình ổn thị trường, giảm tần suất các lần Ä‘iều chỉnh giá. Kiểm toán cÅ©ng không phát hiện ra sai phạm lá»›n nào từ phía các doanh nghiệp.

Ngay cả khi kinh doanh lá»—, nhiều doanh nghiệp vẫn phải trích quỹ bình ổn. Ảnh minh họa: Hoàng Hà

Tuy nhiên, do quy định phải trích quỹ theo mức cố định, trên má»—i lít xăng bán ra, nên ngay cả khi kinh doanh lá»—, doanh nghiệp vẫn phải trích quỹ, gây ra hiện tượng quỹ ảo: "Thông thường thì khi kinh doanh có lợi nhuận, người ta má»›i trích quỹ. Nay lợi nhuận Ä‘ó âm, thì việc trích quỹ chỉ là trên số sách, không có nguồn thá»±c, tạo ra quỹ ảo", Phó tổng kiểm toán Lê Minh Khái cho biết.

CÆ¡ chế trích quỹ hiện nay cÅ©ng gây bất bình đẳng giữa các đầu mối, do Ä‘iều kiện, cÆ¡ sở vật chất của các doanh nghiệp khác nhau. Trong Ä‘iều kiện thua lá»—, việc trích quỹ sẽ càng gây khó khăn cho doanh nghiệp nhỏ. “Chúng tôi kiến nghiÌ£ vá»›i Bá»™ Tài chính và Chính phủ nghiên cứu cÆ¡ chế trích quỹ phuÌ€ hợp hÆ¡n cÅ©ng nhÆ° cÆ¡ sở tăng giảm giá xăng dầu", ông Khái nói.

Kiểm toán Nhà nÆ°á»›c cÅ©ng đề xuất chuyển quỹ bình ổn xăng dầu về Kho bạc Nhà nÆ°á»›c, thay vì để tại doanh nghiệp nhÆ° hiện nay. Theo kiểm toán, Ä‘ây có thể là giải pháp trÆ°á»›c mắt để tạo tính minh bạch trong quản lý, sá»­ dụng quỹ. Tuy nhiên, về lâu dài, quỹ vẫn cần được để tại doanh nghiệp để tạo tính chủ Ä‘á»™ng, tránh cÆ¡ chế xin - cho.

Phó chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc há»™i - Nguyá»…n Đức Kiên cho rằng việc Ä‘Æ°a quỹ bình ổn về Kho bạc sẽ giúp tạo đồng thuận trong xã há»™i ở giai Ä‘oạn hiện nay. “NhÆ°ng để nói rằng việc làm này sẽ có lợi cho nền kinh tế hay không thì tôi có thể nói rằng: không”, ông Kiên nhận định. Theo chuyên gia kinh tế này, yêu cầu minh bạch là chính Ä‘áng nhÆ°ng trong quản trị doanh nghiệp, việc tách bạch “đồng nào mua mắm, đồng nào mua muối”, trong nhiều trường hợp là không hiệu quả và không cần thiết. Trong khi Ä‘ó, thá»±c tế kiểm toán cÅ©ng cho thấy doanh nghiệp không có sai phạm lá»›n trong việc sá»­ dụng quỹ bình ổn.

Về vấn đề này, ông Lê Minh Khái cho rằng trong Ä‘iều kiện doanh nghiệp khó khăn mà phải để má»™t phần vốn “nằm im” trong quỹ là rất phí. Do Ä‘ó, cÆ¡ quan quản lý có thể nghiên cứu để các doanh nghiệp Ä‘ang đầu tÆ° hiệu quả được tạm sá»­ dụng quỹ, nhÆ°ng phải tránh mất mát, khi cần phải đảm bảo nguồn hoàn trả. Tuy nhiên, Phó tổng kiểm toán cÅ©ng nhận định để xây dá»±ng được cÆ¡ chế giám sát, đảm bảo thá»±c hiện nhÆ° vậy là vô cùng phức tạp, khó khăn.

Quỹ bình ổn giá xăng dầu được áp dụng kể từ ngày 23/3/2009 nhằm thay thế việc bù lá»— của Nhà nÆ°á»›c cho kinh doanh xăng dầu. Theo cÆ¡ chế được Bá»™ Tài chính ban hành, khoản tiền trích cho quỹ được tính dồn theo khối lượng xăng dầu thá»±c tế Ä‘ã bán trong tháng, hoặc trong năm của má»—i doanh nghiệp. Theo quy định tại Nghị định 84 ra đời sau Ä‘ó, quỹ bình ổn được lập và để tại doanh nghiệp, được hạch toán riêng và sá»­ dụng dụng duy nhất vào mục Ä‘ích bình ổn giá bán lẻ khi thị trường thế giá»›i biến bất thường. CÆ¡ chế hình thành, quản lý, sá»­ dụng cÅ©ng nhÆ° mức trích quỹ trong từng thời kỳ do Bá»™ Tài chính quy định.

Tuy nhiên, sau hÆ¡n 3 năm triển khai, việc trích lập, sá»­ dụng quỹ bình ổn cÅ©ng nhÆ° bản thân Nghị định 84 Ä‘ã xuất hiện nhiều bất cập, thậm chí có trường hợp "cạn quỹ". Hiện Bá»™ Tài chính Ä‘ã đề xuất vá»›i Chính phủ phÆ°Æ¡ng án sá»­a đổi Nghị định 84. Trong Ä‘ó, quỹ bình ổn được dá»± kiến Ä‘Æ°a về quản lý tại Kho bạc Nhà nÆ°á»›c vá»›i cÆ¡ chế hợp lý, tránh tình trạng xin - cho.

Liên quan đến việc Ä‘iều hành giá má»™t mặt hàng cÆ¡ bản khác là Ä‘iện, kết quả kiểm toán niên Ä‘á»™ 2010 cho thấy giá thành sản xuất Ä‘iện bình quân tại Tập Ä‘oàn Điện lá»±c (EVN) là 1.092 đồng má»™t kWh, cao hÆ¡n so vá»›i mức 1.061,4 đồng mà doanh nghiệp báo cáo. Tuy nhiên, kiểm toán cÅ©ng cho rằng EVN chÆ°a thá»±c sá»± ná»— lá»±c để giảm giá do có má»™t số khoản lợi nhuận liên quan đến kinh doanh ngành Ä‘iện, nhÆ°ng không được hạch toán để bù đắp chi phí.

Chẳng hạn nhÆ° khoản thu cho thuê cá»™t Ä‘iện, thanh lý tài sản ngành Ä‘iện (khoảng 400 tá»· đồng), thu từ kinh doanh khác (2.900 tá»· đồng). Nếu các khoản này được hạch toán, giá thành Ä‘iện có thể giảm khoảng 34 đồng má»—i kWh. Tuy nhiên, Kiểm toán Nhà nÆ°á»›c cÅ©ng cho biết Ä‘ây không phải các khoản buá»™c phải hạch toán nên việc làm của EVN, về lý, là không sai. Kiểm toán do Ä‘ó chỉ khuyến cáo và kiến nghị rà soát để báo cáo Bá»™ Tài chính có sá»± chỉnh sá»­a quy định cho phù hợp.

Nguồn tin: Vnexpress