Bù giá cho dân hay bù lá»— cho doanh nghiệp?

CÆ¡ chế vận hành Quỹ bình ổn giá xăng dầu Ä‘ã gây tranh cãi ngay từ khi má»›i ra đời, song đến nay vẫn chÆ°a có hồi kết. Đỉnh Ä‘iểm cho những tranh cãi này là khi kết quả lãi tá»›i hàng nghìn tá»· đồng của Petrolimex được công bố trong đợt IPO gần Ä‘ây. Bức tranh tài chính Ä‘ó gần nhÆ° đối lập vá»›i hình ảnh suốt năm 2010 và 5 tháng đầu năm 2011, doanh nghiệp luôn đứng trÆ°á»›c nguy cÆ¡ phát sinh lá»— nên phải xả quỹ nhiều lần để bù đắp, giữ giá.

Chia sẻ vá»›i PV Diá»…n Ä‘àn Kinh tế Việt Nam, báo VietNamNet, Cục trưởng Cục quản lý giá Nguyá»…n Tiến Thỏa cho rằng, lợi ích lá»›n nhất của quỹ bình ổn giá xăng dầu là ở nhiều thời kỳ, quỹ giúp cho giá xăng dầu được giữ nguyên trong khi, biến Ä‘á»™ng thị trường thế giá»›i Ä‘ã đẩy giá vốn lên cao.

Ví dụ nhÆ° ngày 7/4/2010, mặc dù Bá»™ Tài chính giảm thuế nhập khẩu từ 3-5% song nếu không kết hợp vá»›i việc xả quỹ từ 400-500 đồng/lít, giá xăng dầu sẽ phải tăng thêm tá»›i 1000-1.500 đồng/lít tùy loại. Ngày 21/10/2010, nếu quỹ không tiếp tục "xá»­ lý" chênh lệch, giá xăng dầu sẽ phải tăng từ 880- 1.600 đồng/lít. Ngày 13/11/2010, cÅ©ng nhờ vào việc tăng xả quỹ mà giá xăng dầu Ä‘ã tránh khỏi việc phải tăng thêm từ 1.700- 1.800 đồng/lít.

Gần Ä‘ây nhất, ngày 10/2/2011, nếu không có quỹ thì giá xăng dầu đứng trÆ°á»›c nguy cÆ¡ tăng 3.000-4.000 đồng/lít.

Tuy nhiên, sau các đợt xả quỹ, người dân vẫn phải chấp nhận các đợt tăng giá xăng dầu ở mức ká»· lục. Ví dụ nhÆ° năm 2010, có tá»›i 4 lần doanh nghiệp tăng giá xăng dầu. Năm 2011, hai đợt tăng giá vào 24/2 và 29/3 Ä‘ã thá»±c sá»± gây sốc dÆ° luận khi giá xăng Ä‘ã tăng tá»›i 4.900 đồng/lít, dầu diesel tăng tá»›i 6.155 đồng/lít, dầu hỏa tăng 5.700 đồng/lít, dầu madut tăng 4.110 đồng.

Đến nay, khi giá xăng dầu thế giá»›i giảm, việc trích quỹ vẫn tiếp tục và thậm chí, còn tăng lên 100 đồng/lít xăng. CÆ¡ há»™i giảm giá bán lẻ trong nÆ°á»›c tiếp tục đứng sau chót vì còn phải chờ Nhà nÆ°á»›c khôi phục tăng thuế, đảm bảo doanh nghiệp có lãi, quỹ có đủ tiềm lá»±c dá»± phòng.

Sau hàng loạt công cụ can thiệp Ä‘ó, tín hiệu thị trường xăng dầu theo thế giá»›i Ä‘ã trở nên méo mó. Trong má»™t cÆ¡ chế vận hành nhÆ° vậy, người dân không được giảm giá, còn doanh nghiệp rốt cục vẫn lãi lá»›n. Ví dụ nhÆ° năm 2009, Petrolimex lãi tá»›i 2.880 tá»· đồng tiền kinh doanh xăng dầu. Năm 2010, số lãi này là 81 tá»· đồng. Dá»± kiến năm 2011, tính cho 4 tháng cuối năm, lãi xăng dầu khoảng 598 tá»· đồng.

Khi phải bỏ thêm gần 4.500 tá»· đồng cho má»™t năm trích Quỹ bình ổn, lợi ích mà người tiêu dùng xăng dầu cảm nhận được lại không lá»›n nhÆ° mong đợi. Các Ä‘iểm mâu thuẫn trên Ä‘ã khiến nhiều ý kiến hoài nghi, Quỹ bình ổn giá xăng dầu Ä‘ang làm lợi cho dân hay lợi cho doanh nghiệp? Vì để xả quỹ "bù giá" cho dân thì doanh nghiệp phải được "bù lá»—" trÆ°á»›c Ä‘ó Ä‘ã.

Vì lẽ Ä‘ó, theo chuyên gia kinh tế VÅ© Đình Ánh, mặc dù Bá»™ Tài chính và doanh nghiệp tuyên bố bù giá cho dân khác bù lá»— cho doanh nghiệp nhÆ°ng trên thá»±c tế, về bản chất cÅ©ng vẫn là bù lá»— cho doanh nghiệp mà thôi.

Điểm mù của quỹ

Sá»± bất minh xoay quanh chuyện Quỹ bình ổn giá xăng dầu không phải chÆ°a từng xảy ra. Điển hình nhÆ° đầu năm nay, Bá»™ Tài chính Ä‘ã phát hiện Petrolimex và Công ty Xăng dầu Quân Ä‘á»™i chÆ°a trích, sá»­ dụng quỹ Ä‘úng quy định. Trong Ä‘ó, riêng Petrolimex, số chi sai lên tá»›i 1.200 tá»· đồng.

Khoảng cách giữa báo cáo của doanh nghiệp và tính toán của Bá»™ Tài chính về Quỹ bình ổn cÅ©ng rất lá»›n. Chẳng hạn, năm 2009, Bá»™ Tài chính tính toán quỹ phải trích tá»›i 1.028 tá»· thì các doanh nghiệp chỉ trích có 863 tá»· đồng. Cuối năm 2010, doanh nghiệp báo cáo số dÆ° quỹ chỉ còn có 551 tá»· đồng, Ä‘ã chi tá»›i 4.905 tá»· đồng nhÆ°ng thá»±c tế, quỹ còn dÆ° 1.971 tá»· đồng và trong năm 2010 chỉ chi ra hÆ¡n 3.505 tá»· đồng.

TÆ°Æ¡ng tá»± đến hai tháng đầu năm 2011, các doanh nghiệp tính toán quỹ âm tá»›i 1.335 tá»· đồng, nhÆ°ng Bá»™ Tài chính lại tính quỹ còn tá»›i 83 tá»· đồng. Từ tháng 2 đến tháng 7, Bá»™ Tài chính chÆ°a có công bố chính thức về số dÆ° của quỹ.

Bất minh còn thể hiện ở chá»—, có giai Ä‘oạn bị lá»— vào giữa năm 2010, các doanh nghiệp tuyên bố trên báo chí rằng, họ ngừng trích quỹ vì Ä‘ã lá»— rồi thì còn tiềm lá»±c Ä‘âu mà trích lập. Bà Đàm Thị Huyền, Phó Tổng giám đốc Petrolimex còn gọi quỹ bình ổn giá xăng dầu chỉ là quỹ "gió", quỹ "ảo".

Lý giải về sá»± bất minh này, chuyên gia kinh tế VÅ© Đình Ánh cho rằng,  là do cÆ¡ chế giám sát, quản lý việc chi tiêu sá»­ dụng quỹ gần nhÆ° không có. Số tiền quỹ bình ổn Ä‘ã trích lập bao nhiêu, chi tiêu bao nhiêu, người tiêu dùng không được biết vì không có doanh nghiệp nào công bố. Bá»™ Tài chính cÅ©ng không công khai định kỳ và cÅ©ng không có cÆ¡ chế ràng buá»™c trách nhiệm nào vá»›i doanh nghiệp trong vấn đề này. Trong khi Ä‘ây được coi là quỹ của dân.

Theo thông tÆ° 234 của Bá»™ Tài chính, cÆ¡ chế giám sát duy nhất má»›i chế Ä‘á»™ báo cáo hàng quý của doanh nghiệp.

Thêm nữa, khoản tiền lập quỹ không hề nhỏ, là tiền của dân Ä‘óng góp nhÆ°ng lại giao cho doanh nghiệp nắm giữ. Chuyên gia kinh tế VÅ© Đình Ánh nói thẳng, khi ôm má»™t khoản tích lÅ©y lá»›n lên tá»›i 1.000 tá»· đồng thì bằng cách này cách khác, doanh nghiệp cÅ©ng sẽ Ä‘em ra để sá»­ dụng, ném tiền vào Ä‘âu, không ai biết được. Quỹ chỉ là má»™t két sắt ảo mà thôi.

Anh Phạm Văn, kế toán trưởng của má»™t công ty chứng khoán tại Hà Ná»™i, cÅ©ng đồng tình cho hay, thá»±c tế doanh nghiệp có làm sai hay không thì phải chờ kiểm toán. Song, thông thường, bá»—ng dÆ°ng để tồn đến cả hàng trăm, hàng nghìn tá»· đồng tại doanh nghiệp là má»™t sá»± lãng phí. Trong trường hợp chÆ°a bị bắt buá»™c sá»­ dụng, họ hoàn toàn có thể gá»­i đầu tÆ°, tiết kiệm, quay vòng... mà trên sổ sách kế toán, vẫn thể hiện là có số dÆ° quỹ bình thường.

Ngoài ra, tài khoản kế toán cÅ©ng chỉ là tài khoản trên giấy. Còn nếu có tài khoản ở ngân hàng thì các dòng tiền Ä‘iều chuyển linh hoạt chứ không phân định rõ ràng tiền nằm má»™t chá»— nhÆ° tiền mặt trong két sắt, anh Văn nói.

Quỹ bình ổn giá xăng dầu thá»±c ra là má»™t cÆ¡ chế bình thường trong hoạt Ä‘á»™ng kinh tế nhằm bảo hiểm giá, dá»± phòng rủi ro, "san bằng" các biến Ä‘á»™ng bất thường trên thị trường, từ Ä‘ó, ổn định kinh tế vÄ© mô.

Tuy nhiên, khi doanh nghiệp xăng dầu không hề lá»—, cần xem lại là có cần ra đời má»™t quỹ bình ổn giá xăng dầu nhÆ° vậy không và nếu có, cÆ¡ chế quản lý giám sát nhÆ° thế nào cho minh bạch? TrÆ°á»›c Ä‘ây, khi có Ban vật giá Chính phủ, quỹ bình ổn này cÅ©ng Ä‘ã được lập ra và do Ban này quản lý sá»­ dụng. Sau Ä‘ó, vì hoạt Ä‘á»™ng không hiệu quả nên quỹ Ä‘ã bị hủy bỏ.

Nguồn tin:  VEF.VN