Tính đến ngày 20/5/2013, Quỹ bình ổn giá (BOG) xăng dầu Ä‘ã "xả van" cho các doanh nghiệp (DN) tiêu hÆ¡n 16.413 tá»· đồng để phục vụ BOG bán lẻ trong nÆ°á»›c. Số tiá»n mà DN chi tiêu từ quỹ bám Ä‘uổi rất sát lượng tiá»n trích vào. Thế nhÆ°ng, có nhiá»u DN Ä‘ã chi "quá tay", bị âm quỹ hÆ¡n trăm tá»· đồng.
Äây là lần đầu tiên, nhà Ä‘iá»u hành chính thức công khai việc trích láºp, quản lý, sá» dụng Quỹ BOG kể từ khi bắt đầu láºp quỹ (năm 2009). Từ nay, thông tin vá» chi tiêu Quỹ BOG sẽ được Bá»™ Tài chính đăng tải vào tháng đầu quý trên website của Bá»™. Các DN và ngÆ°á»i dân có thể biết rõ tình hình quản lý, sá» dụng quỹ BOG xăng dầu - vốn do ngÆ°á»i tiêu dùng Ä‘óng góp, cÅ©ng nhÆ° giám sát việc Ä‘iá»u hành giá xăng dầu theo cÆ¡ chế thị trÆ°á»ng.
Nhiá»u doanh nghiệp bị âm nặng
Theo Bá»™ Tài chính, từ năm 2009 đến ngày 20/5/2013, Ä‘ã có 12 DN kinh doanh xăng dầu đầu mối thá»±c hiện trích láºp quỹ BOG vá»›i tổng số tiá»n 16.464,343 tá»· đồng. Trong khi lượng tiá»n Ä‘ã chi từ quỹ lên tá»›i 16.431,262 tá»· đồng. Quỹ BOG của các DN hiện còn dÆ° rất ít, tháºm chí, nhiá»u Ä‘Æ¡n vị Ä‘ã bị âm nặng.
Äứng đầu danh sách là Táºp Ä‘oàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) vá»›i tổng số tiá»n trích Quỹ BOG là hÆ¡n 8.438 tá»· đồng, tiêu khoảng 8.289 tá»· đồng. Hiện số dÆ° quỹ của Petrolimex còn hÆ¡n 148,73 tá»· đồng. Báo cáo của Bá»™ Tài chính cho thấy kể từ năm 2009 đến nay, Quỹ BOG đặt tại Petrolimex thÆ°á»ng ở trạng thái dÆ°Æ¡ng từ 500 tá»· đồng đến hÆ¡n 780 tá»· đồng.
Tiếp theo, Công ty Xăng dầu Thanh Lá»… Ä‘ã trích láºp quỹ hÆ¡n 956,5 tá»· đồng, tiêu hÆ¡n 906 tá»· đồng, số dÆ° quỹ còn lại khoảng 50 tá»· đồng. Công ty Xăng dầu Quân Ä‘á»™i Ä‘ã trích được hÆ¡n 444 tá»· đồng, tính đến ngày 10/5/2013 chỉ còn dÆ° gần 180 tá»· đồng...
"Bi Ä‘át" nhất là trÆ°á»ng hợp Tổng Công ty Dầu Việt Nam (PV Oil). Tổng số tiá»n trích vào Quỹ BOG được 2.924 tá»· đồng, nhÆ°ng tiêu hÆ¡n 3.164 tá»· đồng khiến quỹ này bị âm 246,76 tá»· đồng (Æ°á»›c tính tại ngày 15/5/2013). TÆ°Æ¡ng tá»±, Quỹ BOG của Tổng Công ty ThÆ°Æ¡ng mại Kỹ thuáºt và Äầu tÆ° (Petec) cÅ©ng bị âm hÆ¡n 150,74 tá»· đồng, do tiêu tá»›i 1.462 tá»· đồng trong khi chỉ trích láºp được 1.319 tá»· đồng.
Quỹ BOG đặt tại má»™t số DN đầu mối khác cÅ©ng bị âm nặng, nhÆ°: Công ty Xăng dầu Äồng Tháp bị âm 35,3 tá»· đồng, Công ty Hóa dầu Nam Việt âm gần 37 tá»· đồng, Công ty Xăng dầu hàng không âm 20,37 tá»· đồng... Riêng Công ty Dầu khí Mekong và Công ty TNHH Xăng dầu Äồng Tháp không có phát sinh Quỹ BOG từ năm 2009 đến hết năm 2012 do không kinh doanh hoặc Ä‘ang thá»±c hiện sáp nháºp. Tuy nhiên, trong năm 2013, 2 công ty này vẫn sá» dụng tiá»n từ Quỹ BOG khiến quỹ của DN bị thâm hụt lá»›n. Ngoài ra, có 4 DN khác má»›i thá»±c hiện chức năng là thÆ°Æ¡ng nhân đầu mối nên chÆ°a có phát sinh Quỹ BOG.
Hiện nay, Quỹ BOG Ä‘ang thá»±c hiện trích láºp theo quy định của Nghị định 84/2009/NÄ-CP ở mức 300 đồng/lít (kg) của lượng xăng dầu thá»±c tế bán ra. Khoản tiá»n này được tính là chi phí trong cÆ¡ cấu giá cÆ¡ sở. Trong trÆ°á»ng hợp cần thiết, Bá»™ Tài chính sẽ Ä‘iá»u chỉnh mức trích láºp, thá»i Ä‘iểm trích quỹ BOG cho phù hợp vá»›i biến Ä‘á»™ng của thị trÆ°á»ng.
Từ đầu năm 2013 đến nay, liên Bá»™ Tài chính- Công ThÆ°Æ¡ng Ä‘ã có 7 lần Ä‘iá»u chỉnh tăng - giảm giá xăng dầu. Mức trích láºp, chi tiêu Quỹ BOG cÅ©ng được Ä‘iá»u chỉnh tÆ°Æ¡ng ứng. Theo Bá»™ Tài chính, tính đến đầu năm 2013, Quỹ BOG còn dÆ° khoảng 756,383 tá»· đồng. Từ đầu năm đến ngày 30/6/2013, các DN Ä‘ã trích láºp được tổng số tiá»n 2.231,452 tá»· đồng, nhÆ°ng chi quỹ tá»›i 2.932,368 tá»· đồng. Do Ä‘ó, Quỹ BOG hiện quỹ này chỉ còn dÆ° khoảng 55,467 tá»· đồng. Äây là má»™t con số "khiêm tốn", gây nhiá»u lo ngại trÆ°á»›c diá»…n biến giá xăng dầu có xu hÆ°á»›ng tăng cao, gây áp lá»±c tăng giá bán lẻ.
Chi tiêu có hiệu quả?
Theo quy định, các DN phải thá»±c hiện trích láºp Quỹ BOG bất kể kinh doanh lãi hay lá»—. Và chỉ được phép sá» dụng tiá»n từ quỹ này khi giá thế giá»›i tăng làm cho giá cÆ¡ sở tăng cao hÆ¡n giá bán hiện hành. Mức sá» dụng Quỹ BOG không cố định mà phụ thuá»™c vào mức Ä‘á»™ chênh lệch giữa giá cÆ¡ sở và giá bán hiện hành của từng chủng loại xăng, dầu và căn cứ vào mục tiêu Ä‘iá»u hành giá của liên Bá»™.
Trên thá»±c tế, theo báo cáo của Bá»™ Tài chính, kể từ năm 2010 đến nay, mức trích Quỹ BOG được liên Bá»™ quy định theo từng thá»i Ä‘iểm, dao Ä‘á»™ng từ 300 - 2.000 đồng/lít (xăng), 300 - 2.300 đồng/lít (dầu diesel), 100 - 1.600 đồng/kg (dầu mazut)...
Trong khi Ä‘ó, mức chi tiêu quỹ đối vá»›i các mặt hàng xăng dầu thấp nhất là 200 đồng/lít và cao nhất là 2.300 đồng/lít. Trong 6 tháng đầu năm 2013, thá»i Ä‘iểm giá xăng dầu thế giá»›i tăng cao, liên Bá»™ Ä‘ã cho phép DN dầu mối được sá» dụng Quỹ BOG vá»›i mức cao: từ 650 - 2.000 đồng/lít,kg để đảm bảo Ä‘iá»u chỉnh giá bán lẻ ở mức hợp lý.
Theo Ä‘ánh giá của Bá»™ Tài chính, từ năm 2010 cho đến nay, nếu không có công cụ Quỹ BOG thì giá xăng dầu trong nÆ°á»›c Ä‘ã phải tăng giá cao hÆ¡n và tần suất tăng giá cÅ©ng nhiá»u lần hÆ¡n. ÄÆ¡n cá», nếu không sá» dụng có Quỹ BOG thì ngay trong thá»i Ä‘iểm Tết Nguyên Ä‘án năm 2011, năm 2012 và năm 2013 - các thá»i Ä‘iểm nhạy cảm thÆ°á»ng có chỉ số CPI cao, Ä‘ã phải tăng giá xăng dầu cao hÆ¡n nhiá»u.
Mặt khác, Quỹ BOG Ä‘ã giúp hạn chế số lần Ä‘iá»u chỉnh liên tiếp giá xăng dầu trong má»™t số thá»i Ä‘iểm. Trong ná»a đầu năm 2013, nếu không quỹ BOG thì giá xăng dầu trong nÆ°á»›c Ä‘ã phải tăng ngay từ những ngày đầu năm, đặc biệt là vào dịp trÆ°á»›c và sau Tết Nguyên Ä‘án (có thể tăng thêm tá»›i 2.000 đồng/lít xăng tại thá»i Ä‘iểm ngày 26/2/2013).
Vá» quản lý, giám sát Quỹ BOG, Bá»™ Tài chính cho hay, Ä‘ã tổ chức các Ä‘oàn kiểm tra, thanh tra tình hình chi tiêu quỹ ở tất cả các DN xăng dầu đầu mối, công khai kết quả kiểm tra. Äồng thá»i, phối hợp vá»›i Kiểm toán Nhà nÆ°á»›c thá»±c hiện kiểm toán Quỹ BOG tại các DN đầu mối.