Là tổng công ty nhà nÆ°á»›c nhÆ°ng từ năm 1989 đến nay Petrolimex không nhận được thêm vốn đầu tÆ° từ ngân sách nhà nÆ°á»›c - Ä‘ây là Ä‘iểm yếu được Công ty Chứng khoán Sài Gòn (SSI) Ä‘Æ°a lên hàng đầu khi phân tích SWOT (thế mạnh, Ä‘iểm yếu, cÆ¡ há»™i, thách thức) đối vá»›i hoạt Ä‘á»™ng của Tổng công ty Xăng dầu.

Mặc dù bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO) trong thời Ä‘iểm không thuận lợi do chứng khoán Ä‘ang ảm đạm, phÆ°Æ¡ng thức xác định vốn nhà nÆ°á»›c khi cổ phần hóa ở Petrolimex vẫn không thay đổi so vá»›i cổ phần hóa các doanh nghiệp lá»›n trÆ°á»›c Ä‘ây nhÆ° Đạm Phú Mỹ, Bảo Việt, Vietcombank, Vietinbank. IPO Petrolimex, vì thế, vẫn là câu chuyện cÅ© của cải cách doanh nghiệp quốc doanh.

Bán dần dần

“Lần này Petrolimex chỉ mang ra bán 27,4 triệu cổ phần, tức 2,56% vốn Ä‘iều lệ. Thị trường thế này mà bán nhiều, rồi lại mang về thì không hay. Tổng công ty sẽ bán dần dần, có thể nhiều lần”, ông Phạm Viết Muôn, Phó trưởng ban ban Đổi má»›i và quản lý doanh nghiệp trung Æ°Æ¡ng, phát biểu trong buổi giá»›i thiệu cÆ¡ há»™i đầu tÆ° vào Petrolimex tại TPHCM. Ông nói thêm: “Chúng ta sẽ tiếp tục làm và làm mạnh hÆ¡n (cổ phần hóa các doanh nghiệp tầm cỡ)”.

Chiến lược “bán dần dần” tỏ ra hợp lý trong lúc này không chỉ vá»›i Petrolimex mà còn vá»›i tất cả những doanh nghiệp Ä‘ã và Ä‘ang cổ phần hóa. Đầu tháng 6 vừa qua Tổng công ty Thép chỉ bán được hÆ¡n 39 triệu trong số gần 66 triệu cổ phần mang ra IPO. TrÆ°á»›c Ä‘ó chỉ có Tổng công ty Xây dá»±ng miền Trung bán hết gần 24 triệu cổ phiếu IPO. Việc phát hành cổ phần ra bên ngoài của Ngân hàng Phát triển nhà ĐBSCL (MHB) có nguy cÆ¡ không thá»±c hiện hết do số lượng đăng ký tham gia quá thấp.

Cho dù giá khởi Ä‘iểm của các doanh nghiệp trên sát mệnh giá, nhÆ° của Tổng công ty Thép là 10.100 đồng/cổ phiếu (giá IPO thành công 10.101 đồng/cổ phiếu); Tổng công ty Xây dá»±ng miền Trung 10.300 đồng (10.600 đồng), MHB 11.000 đồng, nhÆ°ng nhà đầu tÆ° vẫn không nhiệt tình cho lắm bởi giá cổ phiếu của những Ä‘Æ¡n vị có hiệu quả kinh doanh tÆ°Æ¡ng tá»± trên sàn hiện phần lá»›n dÆ°á»›i mệnh giá. Ngay cả những công ty mà Petrolimex nắm giữ cổ phần chi phối Ä‘ang niêm yết trên sàn nhÆ° VIP, PIT, PJT, PTS, PGC, Vitaco… giá giao dịch đều thấp hÆ¡n giá trị sổ sách, có loại chỉ 6.000-8.000 đồng/cổ phiếu.

Bình cÅ© rượu có má»›i?

TrÆ°á»›c khi cổ phần hóa vốn Ä‘iều lệ của Petrolimex là 1.432,8 tỉ đồng. Tại thời Ä‘iểm xác định giá trị doanh nghiệp, giá trị thá»±c tế phần vốn nhà nÆ°á»›c là 10.164 tỉ đồng. Số vốn của Nhà nÆ°á»›c được giữ nguyên, và tổng công ty phát hành thêm 53,6 triệu cổ phiếu tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng 536 tỉ đồng mệnh giá để bán cho CBCNV, công Ä‘oàn và công chúng, nâng vốn Ä‘iều lệ lên 10.700 tỉ đồng.

Sá»± chênh lệch giữa mức vốn Ä‘iều lệ thá»±c trÆ°á»›c và sau cổ phần hóa là quá lá»›n trong khi vốn tá»± có, vốn lÆ°u Ä‘á»™ng của doanh nghiệp không thay đổi. ChÆ°a kể Petrolimex Ä‘ã không được Nhà nÆ°á»›c đầu tÆ° thêm vốn từ hÆ¡n 20 năm nay. Vốn lÆ°u Ä‘á»™ng của doanh nghiệp có thể được bổ sung thêm má»™t phần từ thặng dÆ° nếu phát hành hết số cổ phần mang ra bán, nhÆ°ng sẽ không nhiều do còn chi phí cổ phần hóa và ná»™p vào ngân sách.

Cách thức cổ phần hóa Petrolimex không có gì má»›i so vá»›i những doanh nghiệp Ä‘i trÆ°á»›c. Những kiến nghị và đề xuất của giá»›i tài chính về việc thuê các tổ chức định giá Ä‘á»™c lập quốc tế, trong nÆ°á»›c tham gia xác định giá trị doanh nghiệp Ä‘ã không được chú ý. Hiện tại Petrolimex không đặt ra vấn đề chọn đối tác chiến lược do Việt Nam chÆ°a có lá»™ trình mở cá»­a lÄ©nh vá»±c bán lẻ xăng dầu. Tuy nhiên Ä‘iều này không có nghÄ©a là cá»­a vÄ©nh viá»…n Ä‘óng. Điều gì xảy ra nếu sau này Petrolimex mời chào đối tác chiến lược và đối tác chiến lược xác định giá trị tổng công ty cao/thấp hÆ¡n nhiều lần?

Chi phí bán hàng và quản lý tăng 24%/năm

Bản thân Petrolimex và nhà đầu tÆ° đều kỳ vọng sau cổ phần hóa tổng công ty sẽ hoạt Ä‘á»™ng theo mô hình má»›i, quản trị doanh nghiệp má»›i. Song sá»± thay đổi cÆ¡ cấu cổ Ä‘ông mà theo Ä‘ó Nhà nÆ°á»›c vẫn giữ tá»· lệ áp đảo gần 95% hầu nhÆ° không mang ý nghÄ©a gì. Má»™t trong những yếu tố quan trọng của công ty cổ phần là doanh nghiệp được tá»± chủ trong kinh doanh. Liệu Petrolimex có được sá»± tá»± chủ này?

Theo bản cáo bạch (trang 13) “giá xăng dầu trên thế giá»›i biến Ä‘á»™ng thất thường ảnh hưởng tá»›i hoạt Ä‘á»™ng kinh doanh của Petrolimex. Nếu Nhà nÆ°á»›c tiếp tục quản lý giá xăng dầu nhÆ° hiện nay, các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu không chủ Ä‘á»™ng được trÆ°á»›c biến Ä‘á»™ng của giá xăng dầu thế giá»›i”. CÆ¡ chế Ä‘iều hành giá xăng dầu của Nhà nÆ°á»›c là chìa khóa ấn định lợi nhuận của tổng công ty. Thời Ä‘iểm, mức Ä‘á»™ Ä‘iều chỉnh giá xăng dầu bán lẻ trong nÆ°á»›c của cÆ¡ quan quản lý Ä‘ã dẫn đến kết quả khác nhau má»™t trời má»™t vá»±c: lợi nhuận sau thuế từ kinh doanh xăng dầu năm 2009 của Petrolimex là 2.880 tỉ đồng; năm 2010 là 99 tỉ đồng và chín tháng đầu năm 2011 dá»± kiến lá»— 1.220 tỉ đồng.

CÅ©ng từ bản cáo bạch (trang 49), má»™t Ä‘iểm nữa nổi lên là chi phí bán hàng và quản lý doanh nghiệp của Petrolimex tăng không ngừng ở mức cao kể từ năm 2008 trở lại Ä‘ây, trung bình 24%/năm. Mức tăng này có liên quan đến hoa hồng cho các đại lý. Hiện hoa hồng cho các đại lý của Petrolimex, theo ông Bùi Ngọc Bảo, Chủ tịch Há»™i đồng quản trị kiêm Tổng giám đốc tổng công ty, từ 300-500 đồng/lít tùy loại. Vá»›i sản lượng tiêu thụ bình quân của Petrolimex 8,86 triệu mét khối/năm, tức khoảng 8,8 tỉ lít xăng dầu/năm, chỉ cần mức hoa hồng cho đại lý giảm 50-100 đồng/lít, thì chi phí của tổng công ty Ä‘ã giảm đến hàng trăm tỉ đồng.

Về quản lý tiền tệ, Petrolimex đứng thứ hai quốc gia về doanh thu (năm ngoái đạt 117.000 tỉ đồng), chỉ sau tập Ä‘oàn Dầu khí. Má»™t doanh nghiệp có số thu tiền đồng bình quân 320 tỉ đồng/ngày trong suốt cả năm nhÆ° Petrolimex chắc chắn có nhiều ngân hàng xếp hàng phục vụ. TrÆ°á»›c Ä‘ây tổng công ty cần khoảng 6 tỉ Ä‘ô la Mỹ má»—i năm để nhập khẩu xăng dầu. Từ khi Nhà máy Dung Quất Ä‘i vào hoạt Ä‘á»™ng, lượng ngoại tệ cần thiết của Petrolimex giảm Ä‘i, nhÆ°ng vẫn còn khá lá»›n. Vá»›i sá»± trợ giúp của các ngân hàng, tổng công ty hoàn toàn có khả năng cân đối tiền đồng và ngoại tệ. Không hiểu sao Petrolimex vẫn luôn phàn nàn về rủi ro tá»· giá? Tổng công ty có bao giờ lên tiếng về lãi suất tiền gá»­i đồng Việt Nam quá cao không?

Nguồn tin: (TBKTSG)