ChÆ°a bao giờ xung quanh thứ nhiên liệu quan trọng bậc nhất trong đời sống xã há»™i là xăng dầu lại có lắm chuyện "rối" nhÆ° hiện nay. Những chuyện nổi cá»™m nhÆ° xăng tăng giá liên tục, xăng bị phát hiện có chứa nÆ°á»›c, pha methanol, xăng không đạt chỉ số octan nhÆ° công bố, rồi việc "lá»— giả lãi thật" trong kinh doanh… Ä‘ang khiến dÆ° luận bức xúc. Và hệ lụy của nó, người tiêu dùng phải gánh chịu...

Người dân mua xăng tại cây xăng Phú Thụy (Gia Lâm). Ảnh: Khánh Nguyên

Tại há»™i thảo tìm nguyên nhân cháy xe xảy ra liên tục trong thời gian gần Ä‘ây do Sở Khoa học và Công nghệ Hà Ná»™i tổ chức sáng 12-2-2012, Ä‘a số nhà khoa học đều nghiêng về việc coi xăng có pha lẫn tạp chất là nghi phạm hàng đầu. CÆ¡ quan chức năng cÅ©ng Ä‘ã bắt quả tang má»™t số vụ "rút ruá»™t", pha chế xăng dầu trong quá trình vận chuyển và tại bồn của cá»­a hàng kinh doanh, thế nhÆ°ng tá»›i thời Ä‘iểm này, việc Ä‘iều tra, xá»­ lý trách nhiệm vẫn cứ dậm chân tại chá»—. Quyết định Ä‘ình chỉ công tác má»™t vài nhân viên trá»±c tiếp vi phạm chỉ nhÆ° xoa dịu dÆ° luận, trong khi vấn đề trách nhiệm ở cấp cao hÆ¡n là doanh nghiệp đầu mối và ngành chủ quản còn bỏ ngỏ. Còn tại TP Hồ Chí Minh, từ tháng 9 đến tháng 11-2011, Chi cục Tiêu chuẩn - Đo lường - Chất lượng TP Ä‘ã kiểm tra chất lượng xăng dầu tại 55 cá»­a hàng. Trong số 22 cá»­a hàng được lấy mẫu thì có tá»›i 11 Ä‘Æ¡n vị sai phạm. UBND TP Hồ Chí Minh Ä‘ã ra quyết định xá»­ phạt 9 Ä‘Æ¡n vị, má»—i Ä‘Æ¡n vị 30 triệu đồng kèm hình thức xá»­ phạt bổ sung là thu hồi giấy phép kinh doanh trong 12 tháng - mức phạt "kịch trần" so vá»›i quy định tại Nghị định 107/2008/NĐ-CP.

Ông VÆ°Æ¡ng Ngọc Tuấn, Phó Tổng ThÆ° ký Há»™i Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam cho rằng, Ä‘ây là hành vi gian lận thÆ°Æ¡ng mại, gây thiệt hại cho người tiêu dùng nhÆ°ng chỉ Ä‘ình chỉ công tác các đối tượng trá»±c tiếp "rút ruá»™t" và pha xăng dầu, xá»­ phạt hành chính các cÆ¡ sở vi phạm là chÆ°a đủ. Đặc biệt, hành vi gian lận xăng dầu bị phát giác vào lúc có nhiều vụ cháy xe xảy ra Ä‘ã tạo tâm lý bất an trong xã há»™i, trá»±c tiếp ảnh hưởng đến lòng tin của người tiêu dùng và sá»± cạnh tranh bình đẳng trên thị trường. Việc xá»­ lý nghiêm minh sai phạm sẽ góp phần lập lại trật tá»±, ká»· cÆ°Æ¡ng kinh doanh xăng dầu và bảo đảm nhất quán chính sách của Nhà nÆ°á»›c về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Hiện có quá nhiều cÆ¡ quan nhÆ° Khoa học - Công nghệ, Công thÆ°Æ¡ng, Giao thông - Vận tải… tham gia quản lý xăng dầu, song nếu không thay đổi cách quản lý thì dù có tăng cường kiểm tra đến Ä‘âu, vẫn có sai phạm. Vì cách làm hiện nay chủ yếu chỉ là kiểm tra phần "ngọn", tức là ở các cây xăng trÆ°á»›c khi nhiên liệu đến vá»›i người dùng, trong khi muốn quản lý tốt cần phải có quy trình chặt chẽ ở tất cả các khâu nhập khẩu (hoặc sản xuất trong nÆ°á»›c) - phân phối tá»›i đại lý - người tiêu dùng. Nhà nÆ°á»›c chÆ°a có chế tài buá»™c doanh nghiệp đầu mối phải có trách nhiệm đến cùng vá»›i xăng dầu khi Ä‘Æ°a ra thị trường nên rất khó hạn chế những sai phạm ở cấp đại lý.

Để công tác quản lý chất lượng xăng dầu đạt kết quả cao hÆ¡n, người tiêu dùng cho rằng cÆ¡ quan chức năng phải tăng cường giám sát ở thế chủ Ä‘á»™ng chứ không phải chạy theo giải quyết vi phạm. Việc xá»­ phạt phải nghiêm minh hÆ¡n theo hÆ°á»›ng sai phạm má»™t lần là rút giấy phép kinh doanh vÄ©nh viá»…n chứ không chỉ phạt hành chính nhÆ° hiện tại. Bên cạnh Ä‘ó, cần phải Ä‘Æ°a ra quy chuẩn chặt chẽ về hàm lượng nÆ°á»›c, ô xy, áp suất hÆ¡i bão hòa… trong xăng dầu; thay thế những trụ bÆ¡m xăng cÅ© cho phép sá»± tác Ä‘á»™ng của con người vào thiết bị bằng những trụ bÆ¡m đời má»›i; Ä‘Æ°a việc có trang bị máy Ä‘o octan cầm tay vào Ä‘iều kiện cấp phép hoạt Ä‘á»™ng của cây xăng…

Ở góc Ä‘á»™ quản lý vÄ© mô, các chuyên gia kinh tế cho rằng, căn nguyên sai phạm cÅ©ng nhÆ° sá»± thiếu trách nhiệm của doanh nghiệp là do chính sách quản lý giá chÆ°a tốt, chÆ°a phù hợp khi "thả nổi" giá xăng trên thị trường. Theo cÆ¡ chế giá hiện hành, doanh nghiệp xăng dầu không chịu rủi ro kinh doanh, không cần tiết kiệm chi phí, giá nào cÅ©ng nhập khẩu mà không sợ lá»— do Ä‘ã có thị trường và người tiêu dùng "gánh" hết. Đó là bất cập lá»›n và là Ä‘iều hết sức vô lý mà nếu không có má»™t sá»± can thiệp vÄ© mô và đổi thay quyết liệt, việc Ä‘iều hành giá xăng dầu thời gian tá»›i cÅ©ng sẽ trở lại nhÆ° hiện nay. Các doanh nghiệp đầu mối xăng dầu sẽ lại tiếp tục vin vào lý do phục vụ bình ổn giá, kêu lá»— để Ä‘òi tăng giá (tức là tăng lợi nhuận cho doanh nghiệp và hệ thống), "lờ" Ä‘i trách nhiệm xã há»™i của mình và trút thiệt hại lên vai người tiêu dùng.

Từ ngày 21-2-2012, các mặt hàng xăng, dầu sẽ có mức thuế má»›i từ 0-3% thay vì 3-5% nhÆ° hiện nay theo quy định tại Thông tÆ° số 25/2012/TT-BTC vừa được Bá»™ Tài chính ban hành. Trong bối cảnh giá xăng dầu thế giá»›i tăng cao, mặc dù Ä‘ã được sá»­ dụng quỹ bình ổn nhÆ°ng các doanh nghiệp trong nÆ°á»›c vẫn lá»— hÆ¡n 800 đồng/lít xăng dầu, quyết định giữ nguyên giá xăng và giảm thuế nhập khẩu để giảm lá»— cho doanh nghiệp của Bá»™ Tài chính là kịp thời và phù hợp. Thế nhÆ°ng, theo Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng, hiện cả nÆ°á»›c có khoảng 13.000 đại lý bán lẻ xăng dầu, trong Ä‘ó chỉ có khoảng 3.000 cá»­a hàng trá»±c thuá»™c hệ thống bán lẻ của các công ty đầu mối nhÆ° Tổng Công ty Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex), Tổng Công ty Dầu Việt Nam (PV Oil)... Mặc dù các doanh nghiệp đều cam kết quản lý chặt chất lượng xăng dầu trong hệ thống cá»­a hàng bán lẻ của mình, tuy nhiên, việc chỉ có khoảng 1/4 số cá»­a hàng bán lẻ xăng dầu được quản lý là bức tranh tối của hoạt Ä‘á»™ng kinh doanh xăng dầu hiện nay, khiến thị trường này tiếp tục khó kiểm soát và người tiêu dùng vẫn chÆ°a thể yên tâm.

Nguồn tin: HNM