Là mặt hàng liên quan mật thiết đến kinh tế - xã há»™i nên xăng dầu được kiểm soát chặt về giá thông qua các chính sách tăng giảm thuế, lập quỹ bình ổn giá rồi bù lá»—… Hoạt Ä‘á»™ng nhập khẩu – kinh doanh xăng dầu cÅ©ng cùng lúc được má»™t loạt các bá»™, ngành quản lý về Ä‘o lường, chất lượng; về Ä‘iều kiện, quy chế kinh doanh, làm đầu mối, đại lý bán lẻ xăng dầu…

Quy định khá chặt chẽ nhÆ° vậy, song thá»±c tế việc kiểm soát vá»›i hoạt Ä‘á»™ng kinh doanh, vận chuyển và bán lẻ xăng dầu tại đầu mối của khu vá»±c phía Nam là TP HCM  - nÆ¡i má»—i năm có gần 7 - 8 triệu tấn xăng dầu các loại được nhập khẩu, phân phối Ä‘i các tỉnh lại tỏ ra khá lỏng lẻo.

Đối chiếu theo quy định về Ä‘iều kiện của má»™t cây xăng, thì phần lá»›n trong số 600 cây xăng của TP HCM sẽ phải Ä‘óng cá»­a. NhÆ°ng để phục vụ nhu cầu thiết yếu của người dân, những năm qua các cây xăng không đủ Ä‘iều kiện về diện tích xây dá»±ng, vị trí tọa lạc… tại TP HCM vẫn được phép tồn tại.

Để giải quyết vấn đề trên, TP HCM Ä‘ã phải có văn bản đề nghị các bá»™, ngành cho áp dụng cÆ¡ chế đặc biệt để đảm bảo mạng lÆ°á»›i bán lẻ, kịp thời cung cấp cho người tiêu dùng…

Xăng dầu là mặt hàng không thể thiếu hằng ngày vá»›i má»—i người dân và liên quan trá»±c tiếp đến các loại giá cả hàng hóa, dịch vụ khác, nhÆ°ng nhÆ° ông VÅ© CÆ°Æ¡ng Quyết, Trưởng phòng Phát triển DN – Công ty Xăng dầu khu vá»±c 2 Ä‘ã từng chia sẻ, thì cây xăng lại không được coi là má»™t bá»™ phận cấu thành của hạ tầng Ä‘ô thị. Chính vì vậy, trong quy hoạch phát triển các tuyến giao thông trọng yếu hoặc phát triển các khu Ä‘ô thị má»›i, việc dành quỹ đất để mở cây xăng không được quan tâm Ä‘úng mức.

Để mở cây xăng, DN bán lẻ xăng dầu phải “tá»± lá»±c cánh sinh” hoàn toàn. Bị coi là dá»± án kinh doanh nên ngay cả khi bỏ ra má»™t vài chục đến cả trăm tá»· đồng đầu tÆ° mua được đất, việc xin được chấp thuận cÅ©ng khá nhiêu khê. Vì vậy, theo quy hoạch thì tá»›i năm 2010 tại TP HCM sẽ có thêm 195 cá»­a hàng bán lẻ xăng dầu được xây má»›i đạt chuẩn.

Song thá»±c tế vào thời Ä‘iểm này má»›i có khoảng 30 cây được xây dá»±ng. Bị “bỏ rÆ¡i” trong khi Ä‘iều quan trọng nhất đối vá»›i má»™t dá»± án kinh doanh là lợi nhuận. Má»™t chủ cây xăng tá»± đặt câu hỏi rồi tá»± trả lời vá»›i chúng tôi “Đã bỏ ra mấy chục tá»· đồng, bán ngày chỉ được năm mười ngàn lít, mức hoa hồng 300 – 500 đồng/lít; không gian dối chủ cây xăng lấy gì tồn tại?”.

Thá»±c tế các đợt kiểm tra cây xăng tại TP HCM những năm qua Ä‘ã cho thấy: cây xăng có hành vi gian dối về Ä‘ong đếm, về chất lượng xăng dầu chủ yếu rÆ¡i vào các cây xăng tÆ° nhân hoặc cây xăng do các DN đầu mối nhập khẩu, phân phối bỏ vốn đầu tÆ° nhÆ°ng lại Ä‘em khoán trắng việc kinh doanh cho từng cá»­a hàng.

Là mặt hàng kinh doanh có Ä‘iều kiện, song các Ä‘iểm thu mua xăng dầu trôi nổi ồ ạt mở ra trên má»™t loạt các tuyến giao thông chính nhÆ° QL 1A, đại lá»™ Nguyá»…n Văn Linh, đại lá»™ Đông Tây… thá»±c trạng này không chỉ gây mất trật tá»± an toàn xã há»™i, mà còn trá»±c tiếp khuyến khích tài xế ăn cắp xăng dầu Ä‘em bán.

Người đổ xăng tập trung về cây xăng “áo xanh” Ä‘ông hÆ¡n, dù phải chờ đợi.

Ông Thái Văn Chung, Tổng thÆ° ký Hiệp há»™i Vận tải hàng hóa TP HCM và nhiều đại diện DN vận tải container cho biết, Ä‘ã từng phải đến tận trụ sở UBND má»™t số xã thuá»™c huyện Bình Chánh đề nghị dẹp kiểu kinh doanh tá»± phát này nhÆ°ng sá»± việc vẫn Ä‘âu hoàn đấy. Thậm chí ngay đầu đường vào các tổng kho xăng dầu Nhà Bè, Cát Lái, tình trạng mua bán xăng dầu trôi nổi vẫn lén lút diá»…n ra. Từ Ä‘ây, má»™t lượng lá»›n xăng dầu do đầu nậu thu gom được Ä‘ã quay vòng trở lại cho nhiều chủ cây xăng pha trá»™n.

Việc vận chuyển xăng dầu cÅ©ng vậy, má»—i ngày có hàng ngàn lượt xe bồn chở xăng dầu từ các kho Nhà Bè, Cát Lái tỏa Ä‘i khắp các tỉnh, thành trong khu vá»±c. NhÆ°ng tài xế xe bồn Ä‘i hết bao nhiêu thời gian, dừng xe ở Ä‘âu thì cả DN cung cấp, DN vận chuyển và cá»­a hàng, kho nhập xăng dầu đều không nắm được. Vá»›i thá»±c trạng này, chỉ cần tài xế xe bồn thông đồng vá»›i người ở nÆ¡i nhập xăng bỏ qua việc giám sát niêm chì, chuyện lấy vài trăm hoặc cả ngàn lít xăng dầu để bán dọc đường là Ä‘iều khó tránh.

Về chất lượng xăng, thá»±c tế từ lâu Ä‘ã không còn cây xăng nào niêm yết bán xăng A83 do loại xăng này không còn sá»­ dụng. NhÆ°ng hiện má»—i năm Saigon Petro vẫn sản xuất ra khoảng 200.000 tấn xăng A83 từ việc chÆ°ng cất Condensate tại khu vá»±c cảng Cát Lái. Việc này Ä‘ã được Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng nhiều lần đề nghị cho dừng sản xuất, nhÆ°ng không được sá»± đồng thuận của các bá»™, ngành khác nên vẫn còn má»™t lượng lá»›n xăng A83 được Ä‘Æ°a vào sá»­ dụng.

Còn Ä‘Æ°a vào Ä‘âu, có được Ä‘em pha trá»™n vá»›i các loại xăng A92 và A95 hay không thì chỉ có chủ cây xăng gian dối má»›i biết. Đến khi Ä‘ã phát hiện chủ cây xăng gian dối, tiến hành xá»­ phạt hoặc rút giấy phép, xong hạ tầng cây xăng vẫn còn cho để nguyên. Và chính việc xá»­ lý không dứt Ä‘iểm này Ä‘ã tạo Ä‘iều kiện cho các chủ cây xăng “lá»™t xác” thành má»™t cái tên má»›i.

Khi tình trạng xăng kém chất lượng, Ä‘ong đếm thiếu và cháy xe do nghi ngờ từ chất lượng xăng… vẫn tiếp tục xảy ra. Đến nay, ngoài việc truy cứu trách nhiệm hình sá»± vá»›i má»™t tài xế xe bồn ăn cắp xăng; rút giấy phép đối vá»›i 11 cây xăng vi phạm, thì biện pháp chính của TP HCM cÅ©ng chỉ má»›i dừng lại ở mức tăng cường kiểm tra Ä‘á»™t xuất để phát hiện cây xăng vi phạm. Ngoài ra, TP HCM  vẫn chÆ°a có Ä‘á»™ng thái nào trong việc chỉ đạo các lá»±c lượng chuyên trách, chính quyền các quận, huyện ra quân dẹp tình trạng mua bán xăng dầu tá»± do và giám sát hoạt Ä‘á»™ng vận chuyển, kinh doanh bán lẻ xăng dầu.

Vì vậy, để tá»± bảo vệ mình, thời gian gần Ä‘ây người dân tập trung về các cây xăng có nhân viên mặc “áo xanh” của xí nghiệp bán lẻ xăng dầu thuá»™c Petrolimex khá Ä‘ông dù phải mất thời gian chờ đợi. NhÆ°ng số lượng cây xăng của DN giữ vai trò chủ đạo trong việc đảm bảo mạng lÆ°á»›i bán lẻ, dẫn dắt giá bán trên thị trường này hiện chỉ chiếm hÆ¡n 10% trong tổng số cây xăng trên địa bàn