Hoạt Ä‘á»™ng ĐLTM của VN trong những năm gần Ä‘ây phát triển rất mạnh mẽ ở nhiều lÄ©nh vá»±cthiết yếu trong cuá»™c sống nhÆ° xăng dầu, khí dầu mỏ hóa lỏng, thuốc lá, rượu bia, nÆ°á»›c giải khát... Tuy nhiên, theo các chuyên gia Luật hiện hành của VN lại chÆ°a dá»± liệu được khả năng... phát triển của loại hình kinh doanh này.

Xăng dầu là má»™t trong những mặt hàng có lượng đại lý thÆ°Æ¡ng mại lá»›n

Vụ trưởng Vụ thị trường trong nÆ°á»›c Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng - TrÆ°Æ¡ng Quang Hoài Nam cho biết, riêng trong lÄ©nh vá»±c xăng dầu Ä‘ã có 11 DN đầu mối. Trong 11 DN Ä‘ó có khoảng 3.800 ĐLTM trá»±c thuá»™c, 240 tổng đại lý và trong tổng đại lý có rất nhiều ĐLTM trá»±c thuá»™c.

“Vênh” từ thá»±c tế

Theo ông Claudio Dordi - TÆ° vấn trưởng Dá»± án Mutrap thì pháp luật quy định về hoạt Ä‘á»™ng này vẫn còn chÆ°a Ä‘áp ứng được những nhu cầu phát triển trên thá»±c tế. Bởi lẽ, khi nền kinh tế Ä‘ã mở cá»­a thì tính đặc thù của hoạt Ä‘á»™ng ĐLTM cÅ©ng cần được nhắc nhiều hÆ¡n trong văn bản pháp lý thÆ°Æ¡ng mại. Ông Claudio Dordi cÅ©ng cho biết, ông Ä‘ã nghiên cứu Luật thÆ°Æ¡ng mại 2005 và má»™t số văn bản pháp luật khác về hoạt Ä‘á»™ng ĐLTM của VN nhÆ°ng chỉ thấy các quy định liên quan đến ĐLTM của má»™t số mặt hàng nhÆ° xăng dầu, LPG... trong Ä‘ó, hoạt Ä‘á»™ng này lại có mặt ở hầu hết các loại hàng hóa trên thị trường.

DÆ°á»›i góc Ä‘á»™ chuyên gia, bà Phạm Chi Lan cho rằng, thời gian qua, hoạt Ä‘á»™ng ĐLTM phát sinh nhiều biểu hiện tiêu cá»±c nhÆ° đại lý xăng dầu găm hàng chờ giá cao, có hàng mà không chịu bán. Đơn cá»­, trong hoạt Ä‘á»™ng thÆ°Æ¡ng mại khi xảy ra tình trạng thiếu nguồn hàng cung ứng từ nhà sản xuất thì giữa các ĐLTM thường xuất hiện việc mua Ä‘i bán lại vá»›i nhau. Việc này tất yếu dẫn đến tăng chi phí tiêu thụ hàng hóa, đẩy giá bán lẻ tăng cao, gây bất ổn cho thị trường. Ngoài ra, thá»±c tế hiện nay việc mua Ä‘i bán lại các giữa các ĐLTM hay việc ký kết ĐLTM chÆ°a đảm bảo quyền lợi của các bên nên Ä‘ã gây nhiều khó khăn trong công tác quản lý nhà nÆ°á»›c- bà Lan nói.

NhÆ°ng chá»— quá lỏng, chá»— lại quá chặt mà Ä‘iển hình là thuế GTGT. Ông Phạm Văn Hải - GĐ Cty TNHH Hải An cho biết, trong trường hợp bên làm ĐLTM nhận lô hàng Ä‘ã bao gồm thuế GTGT và được chiết khấu thÆ°Æ¡ng mại. Khi bên ĐLTM bán hàng cho khách lại phải xuất hóa Ä‘Æ¡n thuế GTGT. NhÆ° vậy, vô hình trung lô hàng Ä‘ó phải chịu hai lần thuế GTGT, Ä‘ó là chÆ°a tính đến việc các ĐLTM bán hàng cho nhau. Đây chính là căn nguyên đẩy giá hàng lên cao.

HÆ¡n nữa, Luật thÆ°Æ¡ng mại có quy định về việc Ä‘Æ¡n phÆ°Æ¡ng chấm dứt hợp đồng đại lý trong trường hợp hai bên không thỏa thuận về thời hạn trong hợp đồng. Tuy nhiên, luật lại không quy định việc Ä‘Æ¡n phÆ°Æ¡ng chấm dứt hợp đồng đại lý trong trường hợp hai bên không thỏa thuận về thời hạn trong hợp đồng. Hay trường hợp bên sản xuất hàng hóa ký hợp đồng vá»›i bên làm ĐLTM thường yêu cầu không được bán mặt hàng cùng loại của đối thủ cạnh tranh. Trong trường hợp này, nếu ĐLTM vi phạm thì việc Ä‘Æ°a ra giải quyết về pháp lý thường rất khó thá»±c hiện vì rất tốn kém, cÆ¡ quan quản lý nhà nÆ°á»›c thì không can thiệp được vì Ä‘ó là tranh chấp thÆ°Æ¡ng mại thông thường - đại diện chuyên gia nói.

Mặt khác, Luật thÆ°Æ¡ng mại hiện nay cho phép các bên có phạm vi quyền rất lá»›n nên khi ký kết các hợp đồng thÆ°Æ¡ng mại. Vì thế, các bên thường Ä‘Æ°a ra thỏa thuận nhằm hạn chế tối Ä‘a những rủi ro cho mình nên rất khó cho DN nhỏ khi tham gia ĐLTM lần đầu. Trong quy định pháp lý hiện nay cÅ©ng chÆ°a phân biệt rõ ràng ĐLTM mang tính chất trung gian, nghÄ©a là đại lý không phải là chủ sở hữu chính thức của hàng hóa và ĐLTM mua đứt bán Ä‘oạn.

Hướng giải quyết

Ông TrÆ°Æ¡ng Quang Hoài Nam - Vụ trưởng Vụ thị trường trong nÆ°á»›c Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng cho biết, hiện bá»™ Ä‘ang đề xuất ná»™i dung Dá»± thảo khung Quy định về hoạt Ä‘á»™ng ĐLTM. Theo Ä‘ó, hoạt Ä‘á»™ng này được quản lý chặt hÆ¡n, nhất là các hoạt Ä‘á»™ng mua bán giữa các ĐLTM vá»›i nhau để tránh tình trạng giá bán lẻ hàng hóa bị Ä‘á»™i lên. Dá»± thảo cÅ©ng quy định về hình thức hợp đồng đại lý; Ä‘ình chỉ, gia hạn, chấm dứt hợp đồng; phạt hợp đồng; quyền ấn định giá bán; thù lao cho đại lý; kiểm tra, giám sát đại lý; nghÄ©a vụ công bố thông tin về mối quan hệ đại lý; DN có quyền thỏa thuận doanh số tối thiểu mà đại lý phải đạt được và xá»­ lý trường hợp đại lý không đạt được doanh số này trong thời gian nhất định.

Tuy nhiên, cÅ©ng không ít ý kiến lo ngại rằng, việc Ä‘Æ°a ra khung pháp lý cho hoạt Ä‘á»™ng ĐLTM vào thời Ä‘iểm này là quá chậm so vá»›i tốc Ä‘á»™ phát triển của thị trường. Do Ä‘ó, nếu chỉ là quy định không thôi thì chÆ°a đủ mà cần phải quán triệt thá»±c hiện má»™t cách nghiêm túc và quyết liệt từ cÆ¡ quan nhà nÆ°á»›c cấp cao tá»›i đại diện từng đại lý phân phối. Vì vậy, không ít ý kiến chuyên gia trong ngành cho rằng, cần có má»™t nghị định riêng để quản lý đại lý. Thậm chí, nghị định này sẽ Ä‘Æ°a ra hợp đồng mẫu cho má»™t số mặt hàng thiết yếu nhÆ° xăng dầu, gas, phân bón, lÆ°Æ¡ng thá»±c, xi măng, sắt thép, thuốc bảo vệ thá»±c vật, thuốc cho người, nông sản... để quản lý tốt nhóm hàng thiết yếu.

Từ kinh nghiệm quốc tế, ông John J. Downes- Chuyên gia của dá»± án Há»— trợ thÆ°Æ¡ng mại Ä‘a biên MUTRAP gợi ý má»™t số Ä‘iểm cần quan tâm nếu xây dá»±ng nghị định về đại lý nhÆ° làm rõ vai trò đại lý Ä‘á»™c quyền hay không Ä‘á»™c quyền, mối quan hệ giữa đại lý và bên thứ ba.

Nguồn tin: DDDN