Rõ ràng, không có lý nào đại lý lá»— mà vẫn ôm khÆ° khÆ° cục lá»—, họ sẽ phải tìm cách để bù lại các chi phí.

Khẳng định có gian lận bằng nhiều cách

Theo Æ°á»›c tính, hiện nay trên cả nÆ°á»›c có khoảng 13.000 đại lý xăng dầu. Trong số Ä‘ó, khoảng 3.000 cá»­a hàng là trá»±c thuá»™c các đầu mối. 10.000 đại lý còn lại, chiếm đến 75% là mạng lÆ°á»›i các DN tÆ° nhân. Pháp luật quy định, đại lý thuá»™c hệ thống của đầu mối nào, đầu mối Ä‘ó phải có trách nhiệm giám sát.

Tuy nhiên trên thá»±c tế, vá»›i lý do “không có cÆ¡ chế”, các đầu mối hầu nhÆ° buông lÆ¡i việc này. Đối vá»›i các đại lý, lợi nhuận chỉ trông vào chiết khấu từ tổng đại lý. Tại thời Ä‘iểm này, theo thông tin chúng tôi được biết, mức chiết khấu chỉ ở khoảng 300 – 400 đồng/lít, giảm gần 1 ná»­a so vá»›i mức 600 đồng của thời Ä‘iểm kinh doanh có lãi. Cụ thể, mức chiết khấu của Saigon Petro là 350 đồng - theo ông Đặng Vinh Sang, Tổng Giám đốc công ty. Vá»›i chi phí này, đại lý dù co kéo đến Ä‘âu cÅ©ng khó có thể bù nổi các chi phí: lÆ°Æ¡ng công nhân, tiền Ä‘iện, tiền vận chuyển…

Chính lãnh đạo má»™t đầu mối xăng dầu lá»›n cÅ©ng cho biết: “Phải nhìn nhận khách quan hiện nay các đại lý không có nhiều lợi nhuận lắm, họ phải tìm cách gian lận. Cái này phải thẳng thắn thừa nhận. Đây là má»™t trong những nguyên nhân”. Từ năm ngoái đến nay, không ít lần các đại lý rÆ¡i vào tình cảnh này do kinh doanh xăng dầu gặp nhiều khó khăn.

Vậy họ gian lận bằng cách nào? Không thể đổ nÆ°á»›c vào được nhÆ° má»™t số người nghi ngờ, nhÆ°ng họ sẽ dùng những mặt hàng cùng tính chất, nhÆ°ng rẻ tiền hÆ¡n. Theo chúng tôi được biết, má»™t đầu mối xăng dầu Ä‘ã từng thống kê ở HÆ°ng Yên – má»™t tỉnh Ä‘ang công nghiệp hóa, nhÆ°ng lại bán dầu hỏa rất tốt, mặc dù loại dầu này chỉ dùng để đốt Ä‘èn và Ä‘un bếp dầu. Sau khi nâng giá dầu hỏa lên bằng giá xăng, và cao hÆ¡n giá xăng, hiện tượng này liền chấm dứt.

Đây là  má»™t tín hiệu Ä‘áng để nghi ngờ. Má»™t “mánh” thứ 2 có thể dùng được là pha những thứ có thể hòa tan trong xăng nhÆ° metanol, etanol, acetone. Má»™t số đại lý sẽ dùng chiêu pha trá»™n để “nâng cấp” xăng, ví dụ từ A83 lên A92. Thêm vào Ä‘ó là gian lận về số lượng cÅ©ng Ä‘ã nhiều lần bị phát hiện. Má»™t nguồn tin khẳng định Ä‘ây là những kết luận từ “thâm nhập thá»±c tế” chứ không phải “tá»± luận”.

HÆ¡n 10 nghìn đại lý xăng dầu tÆ° nhân chÆ°a được kiểm soát chặt chẽ.

Trong cuá»™c họp má»›i Ä‘ây Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng triệu tập 13 đầu mối để bàn về việc quản lý chất lượng, tất cả đều khẳng định rằng đại lý tÆ°  nhân là mối lo chính. Quản lý chất lượng xăng dầu gồm 3 khâu: từ nguồn (gồm có xăng dầu nhập khẩu và mua từ Dung Quất), vận chuyển - lÆ°u kho và tại các đại lý. Trong Ä‘ó, nguồn nhập khẩu hầu nhÆ° Ä‘áng tin cậy.

Theo nguồn tin từ Vụ Thị trường trong nÆ°á»›c, qua thá»±c tế kiểm tra chỉ có chÆ°a đến 1% lô hàng có vấn đề về chất lượng. Khâu lÆ°u kho của DN đầu mối cÅ©ng có thể tin tưởng, bởi Ä‘ã có quy trình quản lý, lấy mẫu, quy trách nhiệm chặt chẽ. Tuy nhiên về đến kho của đại lý, thì không biết chuyện gì sẽ xảy ra.

Ngay nhÆ° Petrolimex, Ä‘Æ¡n vị được xem là có hệ thống quản lý chất lượng liên hoàn chặt chẽ nhất cÅ©ng chỉ khẳng định “2.113 cá»­a hàng của chúng tôi đảm bảo 100%. Vá»›i hÆ¡n 4.000 đại lý tÆ° nhân, chúng tôi đảm bảo 100% hàng Ä‘Æ°a đến tận cá»­a hàng của họ vẫn tốt”. “Còn hôm nay họ nhận hàng của tôi, mai pha cái khác vào”, thì Petrolimex thừa nhận không thể quản lý được. 12 đầu mối còn lại cÅ©ng thừa nhận tình trạng quản lý tÆ°Æ¡ng tá»±.

Cái lý của các DN đầu mối là họ không có cÆ¡ chế cÅ©ng nhÆ° quyền hạn. “Chúng tôi là DN, họ cÅ©ng là DN. Chúng tôi lấy tÆ° cách gì để kiểm tra họ? Thêm nữa, quan hệ giữa 2 bên là quan hệ hợp đồng kinh tế. Họ có vi phạm, hình thức xá»­ lý cao nhất đầu mối có thể làm là cắt hợp đồng, thì đại lý cÅ©ng không sợ, bởi họ sẵn sàng ký vá»›i má»™t đầu mối khác”.

Má»™t thá»±c tế Ä‘ang tồn tại là phổ biến hiện tượng các đại lý, tổng đại lý vi phạm quy định chỉ được ký hợp đồng mua bán vá»›i má»™t đầu mối của Nghị định 84. Do mức chiết khấu của các đầu mối sẽ khác nhau tùy theo thời Ä‘iểm, nên để có lợi, các đại lý đều ký sẵn vá»›i vài đầu  mối, để chá»— nào chiết khấu nhiều thì nhập hàng nhiều.

Theo các đầu mối, tình trạng này Ä‘ang ở mức “thá»±c sá»± không thể kiểm soát được”. Họ có nhiều cách lách luật, nhÆ° má»™t ông chủ có thể lập nhiều công ty và má»—i công ty ký vá»›i má»™t đầu mối. Hay thậm chí đại lý vẫn đảm bảo ký vá»›i má»™t đầu mối, nhÆ°ng chỉ lấy má»™t lượng hàng nhất định, mặt khác nhập nguồn hàng không hóa Ä‘Æ¡n.

Tình trạng này được cho biết là phổ biến khắp Bắc – Trung – Nam, bởi các xe máy có thói quen đổ xăng không lấy hóa Ä‘Æ¡n, khiến việc mua bán hóa Ä‘Æ¡n trở nên rất dá»… dàng. Thá»±c tế này dẫn đến xăng dầu trong kho của đại lý không thể xác định được là của đầu mối nào. Nếu có phát hiện vi phạm, theo quy định đầu mối cÅ©ng chịu trách nhiệm liên Ä‘á»›i, nhÆ°ng vá»›i tình trạng mập mờ hiện tại, khó có thể xá»­ lý.