Việc tăng mức xá»­ phạt vi phạm giao thông vừa qua theo Ä‘ánh giá bÆ°á»›c đầu nhiều vi phạm Ä‘ã giảm hẳn. Từ kinh nghiệm này, có ý kiến cho rằng vá»›i các vi phạm trong lÄ©nh vá»±c kinh tế nhÆ° hàng giả, hàng kém chất lượng... cÅ©ng phải tăng mức phạt. Trao đổi vá»›i Tuổi Trẻ, chuyên gia luật kinh tế Cao Bá Khoát nói:

Theo dá»± thảo nghị định xá»­ phạt vi phạm hành chính về kinh doanh xăng dầu, mức phạt cao nhất chỉ 30-40 triệu đồng - Ảnh: T.T.D.

- Quy định về xá»­ phạt vi phạm hành chính, đặc biệt trong lÄ©nh vá»±c kinh tế, còn rất nhiều bất cập. Bất cập không chỉ ở chá»— có quá nhiều quy định, Ä‘ôi khi mâu thuẫn nhau, khó thá»±c hiện, mà còn ở mức Ä‘á»™ xá»­ phạt và sá»± phân biệt các đối tượng, thành phần. Riêng về mức phạt hành chính, tôi cho rằng có mức phạt quá nặng, có mức quá nhẹ. Điều Ä‘áng suy nghÄ© là mức phạt đối vá»›i các doanh nghiệp lá»›n, đặc biệt là doanh nghiệp nhà nÆ°á»›c, thường nhẹ.

Ông Cao Bá Khoát "Phạt không đủ răn Ä‘e là má»™t lý do chính khiến nhiều lÄ©nh vá»±c ở VN lá»™n xá»™n. Việc tăng mức xá»­ phạt vi phạm giao thông theo nghị định 34/2010 cho thấy vấn đề không phải “người Việt Ä‘i kiểu ấy” mà là lề lối, sá»± nghiêm minh của pháp luật nhÆ° thế nào" Ông Cao Bá Khoát

* Từ mức xá»­ phạt vi phạm giao thông, ông nghÄ© gì về mức phạt mà dÆ° luận Ä‘ang rất quan tâm: mức tối Ä‘a 30-40 triệu đồng cho các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu vi phạm?

- Theo tôi, mức phạt Ä‘ó có vấn đề. Kinh doanh xăng dầu không có giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh, không chấp hành quy định về thời gian tối thiểu giữa hai lần Ä‘iều chỉnh tăng giá liên tiếp, gắn thiết bị nhằm Ä‘ong thiếu xăng dầu... mà mức phạt chỉ 30-40 triệu đồng là quá thấp. Nhiều lÄ©nh vá»±c khác nhÆ° làm hàng kém chất lượng, buôn lậu, vi phạm vệ sinh an toàn thá»±c phẩm... cÅ©ng cần phải xem lại mức phạt. Chúng ta không nói mọi doanh nghiệp đều xấu, nhÆ°ng nếu việc vi phạm có thể Ä‘em lại lợi nhuận 100 triệu đồng mà xá»­ phạt chỉ 30-40 triệu đồng thì lúc nào Ä‘ó có người sẽ chủ Ä‘á»™ng vi phạm.

* NhÆ°ng mức phạt cho doanh nghiệp xăng dầu hay má»™t số hành vi khác nhÆ° an toàn vệ sinh thá»±c phẩm, hàng giả... được giải thích Ä‘ang dá»±a trên pháp lệnh xá»­ phạt vi phạm hành chính. Theo ông nên xá»­ lý thế nào?

- Đây chính là những bất cập dây chuyền hay thấy trong luật pháp VN. Trong pháp lệnh xá»­ phạt vi phạm hành chính sá»­a đổi năm 2008 có quy định: “Phạt tiền tối Ä‘a đến 30 triệu đồng vá»›i hành vi vi phạm hành chính trong các lÄ©nh vá»±c an ninh, trật tá»±, Ä‘o lường, chất lượng sản phẩm hàng hóa...”; “Phạt tiền tối Ä‘a đến 40 triệu đồng cho hành vi vi phạm hành chính trong lÄ©nh vá»±c văn hóa - thông tin; du lịch; phòng, chống tệ nạn xã há»™i; y tế; giá; Ä‘iện lá»±c...”.

Dá»± thảo nghị định của Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng chỉ Ä‘Æ°a ra mức phạt tối Ä‘a 30-40 triệu đồng là vì thế. Ví dụ về xăng dầu, tôi thấy trong pháp lệnh cho phép “Phạt tiền tối Ä‘a đến 70 triệu đồng vá»›i hành vi vi phạm hành chính trong các lÄ©nh vá»±c thÆ°Æ¡ng mại; phí, lệ phí, kinh doanh bảo hiểm...” nhÆ°ng không hiểu sao Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng không dùng đến mức này.

Cách giải quyết, theo tôi, vá»›i quy định hiện nay cứ ba năm phải Ä‘ánh giá, xem xét lại các văn bản quy phạm pháp luật để sá»­a đổi thì pháp lệnh xá»­ phạt vi phạm hành chính là má»™t trong những pháp lệnh cần sá»­a đầu tiên. Rõ ràng vá»›i biến Ä‘á»™ng lạm phát và phát triển kinh tế, mức phạt 30 triệu đồng ngày trÆ°á»›c có thể lá»›n, tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng trên 2 lượng vàng, nay chỉ được hÆ¡n 1 lượng. Người dân vi phạm Luật giao thông Ä‘ã được Ä‘iều chỉnh tăng mức phạt lên mấy lần còn được, những vi phạm ảnh hưởng lá»›n tá»›i xã há»™i, sức khỏe người dân có gì mà không sá»­a được!

* Liệu có hay không mức phạt nhẹ hay nặng còn tùy lÄ©nh vá»±c người ta có muốn làm không và đối tượng nhÆ° thế nào?

- Theo tôi, trong mức và cách phạt hiện nay, người dân, doanh nghiệp nhỏ dá»… bị phạt và phạt rất nặng. NhÆ° người gánh hàng rong yếu thế Ä‘ôi khi bị xá»­ phạt rất Ä‘áng sợ. Người ta có thể quăng cả gánh hàng của họ Ä‘i, vứt hàng lên xe, Ä‘ôi khi có cả hành vi rất vô văn hóa. Vá»›i những người này, chỉ cần mất má»™t gánh hàng hay bị xá»­ phạt 50.000 đồng thôi có thể Ä‘ã mất hết vốn. Doanh nghiệp lá»›n thì trÆ°á»›c khi phạt người ta còn nhìn ngó.

Qua tham gia góp ý nhiều dá»± thảo luật, tôi thấy trong tÆ° duy của các nhà làm luật vẫn có người cho rằng các doanh nghiệp nhà nÆ°á»›c cÅ©ng chính là Nhà nÆ°á»›c nên không phạt nặng. Đây là tÆ° duy nguy hiểm. Vá»›i nghị định xá»­ phạt vi phạm hành chính trong lÄ©nh vá»±c xăng dầu, tôi không khẳng định mức phạt nhẹ vì Ä‘ó là doanh nghiệp nhà nÆ°á»›c, nhÆ°ng rõ ràng mức phạt quá nhẹ.

* Vậy theo ông, tÆ° duy xá»­ lý các hành vi vi phạm có thể gây thiệt hại lá»›n cho người tiêu dùng nhÆ° trong xăng dầu thì nên nhÆ° thế nào?

- Tôi nghÄ© không chỉ xăng dầu mà cách Ä‘Æ°a ra mức phạt nói chung không thể theo cách hiện nay được. Không nên cứ ngồi bàn giấy nghÄ© ra mức phạt và thống nhất khi các mức phạt Ä‘ó “vừa phải” “có vẻ ổn” là được. Cần có nghiên cứu rất cụ thể về các đối tượng phạt để mức phạt đủ răn Ä‘e. NhÆ° Ä‘ã nói, vá»›i người bán hàng rong, phạt 50.000-100.000 đồng/lần có thể là lá»›n rồi nhÆ°ng vá»›i các doanh nghiệp 100 triệu đồng chÆ°a chắc Ä‘ã làm họ sợ.

Cần tính toán mức phạt trên tác Ä‘á»™ng, gây thiệt hại, ảnh hưởng xấu đến xã há»™i của hành vi vi phạm, chi phí để Ä‘i bắt, phạt của cÆ¡ quan nhà nÆ°á»›c... Có nÆ°á»›c phạt trên doanh thu của doanh nghiệp vi phạm nhÆ°ng ở VN rất khó xác định Ä‘iều này. Cách dá»… hÆ¡n mà tôi thấy VN Ä‘ã làm là nghiên cứu để có thể phạt gấp Ä‘ôi, thậm chí gấp 5-10 lần số tiền thu lợi bất chính từ hành vi vi phạm. Pháp lệnh xá»­ phạt vi phạm hành chính nên được sá»­a theo hÆ°á»›ng này, không nên Ä‘Æ°a ra con số quá cụ thể, dù Ä‘ó là 100 hay 500 triệu đồng vì các con số rất dá»… lá»—i thời, cứ Ä‘Æ°a ra là lại phải sá»­a.

Tuoitre