Theo Phó Giáo sÆ°, Tiến sÄ© Ngô Trí Long - Nguyên Viện trưởng Viện nghiên cứu giá cả (Bá»™ Tài Chính), thông tin lãnh đạo Petrolimex cung cấp cho báo chí có gì Ä‘ó khuất tất, che giấu sá»± thật. Việc Bá»™ trưởng Tài chính lập ba tổ kiểm tra chắc chắn sẽ làm rõ trắng Ä‘en...

Hàng chục triệu người tiêu dùng cả nÆ°á»›c Ä‘òi hỏi minh bạch giá xăng dầu. Ảnh: Hồng VÄ©nh.

Mập mờ giá nhập

Ông Bùi Ngọc Bảo, Chủ tịch HĐQT Petrolimex, cung cấp thông tin cho báo chí ngày 21-9, rằng chỉ lãi 441 đồng trÆ°á»›c khi giá xăng giảm. Thá»±c chất, vá»›i lãi định mức của họ là 300 đồng/lít, cá»™ng vá»›i tiền lãi 441 đồng nữa thì là Ä‘úng lãi hÆ¡n 700 đồng/lít.

Cần đặt câu hỏi tại sao ở cuá»™c họp có Bá»™ trưởng Tài chính VÆ°Æ¡ng Đình Huệ, khi người ta cho rằng Petrolimex có lãi 780 đồng/lít, ông Bảo không phản ứng ngay tại đấy mà hôm sau gặp báo chí lại nói khác. Dường nhÆ° có Ä‘iều gì Ä‘ó khuất tất, không rõ ràng, lẩn tránh sá»± thật.

Về nguyên tắc, trong kế toán, không bao giờ má»™t Ä‘Æ¡n vị hạch toán lại hạch toán chung. Bao giờ cÅ©ng hạch toán từng mặt hàng má»™t, mặt hàng nào lá»—, lãi. Cho nên khi IPO (đấu giá cổ phần) thì họ thông báo lãi liên tục: Năm 2008 lãi hÆ¡n 913 tỉ đồng, năm 2009 lãi 2.880 tỉ đồng, năm 2010 lãi 81 tỉ đồng. Năm 2011 dá»± kiến lãi khoảng 598 tỉ đồng.

Người tiêu dùng có quyền đặt nghi ngờ sao lại lá»— lãi không rõ nhÆ° vậy. Họ cÅ©ng nói Ä‘ó là mức lãi chung còn tách riêng mặt hàng xăng dầu thì lá»—. NhÆ° vậy là ông có hạch toán riêng thì má»›i biết lá»— hay lãi. Cách nói nhÆ° ông Bảo là không Ä‘úng, trốn tránh sá»± thật. Bây giờ có người phanh phui vấn đề trong cÆ¡ cấu giá xăng, má»›i lá»™ ra nhiều chuyện.

Qua Ä‘ây, thấy má»™t dấu hỏi về bảng giá tính cÆ¡ sở của doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu Ä‘ã công bố có Ä‘áng tin cậy hay không? Theo ý kiến của người tiêu dùng, cái quan trọng là phải kiểm tra được sá»± minh bạch, hợp lý trong cÆ¡ cấu bảng tính giá cÆ¡ sở của Ä‘Æ¡n vị cung ứng xăng dầu trong cÆ¡ cấu má»—i lít xăng. Đây là căn cứ để xem xét giá bán Ä‘ã hợp lý hay chÆ°a?

Ông Bảo nói giá nhập là giá tạm tính cÅ©ng là sai. Vì khi mua thì phải ký hợp đồng mà quan trọng nhất là xác định giá rồi má»›i ký hợp đồng chứ. Có thể phÆ°Æ¡ng thức thanh toán trả trÆ°á»›c trả sau thôi.

“Chỉ cần nâng 100 đồng/lít xăng thì 1 triệu lít Ä‘ã được tiền tỉ rồi. Mà doanh nghiệp bán hàng triệu lít/ngày. Còn quỹ bình ổn giá lúc thu lúc không cÅ©ng Ä‘ã có được gần 8.000 tỉ đồng. Ông chỉ cần nói doanh nghiệp lá»— lãi 100 – 200 đồng/lít là chênh lệch hàng nghìn tá»· đồng rồi”, ông Long nói.

Về bản chất giá xăng dầu luôn minh bạch. Minh bạch ở chá»— luôn có giá vốn, giá nhập khẩu. Cá»™ng vá»›i các loại thuế, phí, các khoản thu khác, chi phí kinh doanh và lợi nhuận định mức thì các khoản Ä‘ó rõ rồi. Mập mờ ở chá»— là giá nhập khẩu. Vì vậy họ có thể công bố thế này thế kia. Có thể mua tháng trÆ°á»›c là hạ nhÆ°ng vẫn bảo mua giá cao. CÆ¡ quan chức năng phải kiểm tra má»›i biết.

Giá nhập khẩu xăng dầu thá»±c là dấu hỏi lá»›n cần được làm rõ. Ảnh: Hồng VÄ©nh.

Má»™t phần thu nhập của người tiêu dùng bị tÆ°á»›c Ä‘oạt

Theo Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng, Tổng Cty Dầu Việt Nam (PV Oil) hiện chiếm 25%, Saigon Petro chiếm 8% còn Petrolimex chiếm khoảng 55% thị trường xăng dầu cả nÆ°á»›c. Ở các vùng có cạnh tranh cao nhÆ° Hà Ná»™i hoặc TPHCM thì thị phần của Petrolimex chiếm trên dÆ°á»›i 40%, nhÆ°ng ở các vùng nhÆ° SÆ¡n La, Lai Châu, Tây Nguyên thì có nÆ¡i thị phần của Petrolimex gần nhÆ° 100%.

Nên việc Nghị định 84 trao toàn quyền định giá bán lẻ xăng dầu vào tay doanh nghiệp là không ổn. Bởi ngành xăng dầu vẫn tồn tại tình trạng Ä‘á»™c quyền do có doanh nghiệp chiếm trên 30% thị phần theo quy định của Luật Cạnh tranh.

Trong cÆ¡ chế thị trường, việc kiên quyết thá»±c hiện cÆ¡ chế giá thị trường là hoàn toàn Ä‘úng. Song, theo nguyên tắc quản lý giá của cÆ¡ chế kinh tế thị trường, đối vá»›i doanh nghiệp kinh doanh những sản phẩm Ä‘á»™c quyền, thì giá cả phải do Nhà nÆ°á»›c định. Nếu để cho doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu tá»± định giá, Ä‘ó là trái vá»›i nguyên tắc quản lý giá trong cÆ¡ chế thị trường và sẽ có những thiệt hại cho người tiêu dùng.

Điều này thấy rõ qua việc Ä‘iều chỉnh giá xăng dầu thời gian vừa qua khi diá»…n biến giá xăng dầu thế giá»›i luôn giảm thì các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu chÆ°a giảm giá bán xăng trong nÆ°á»›c kịp thời.

Doanh nghiệp Ä‘á»™c quyền toàn quyền quyết định giá bán, nên họ không có Ä‘á»™ng lá»±c giảm chi phí sản xuất thông qua cải tiến công nghệ, cải tiến sản phẩm nhÆ° trong trường hợp cạnh tranh. Xu hÆ°á»›ng cÆ¡ bản của Ä‘á»™c quyền là hạn chế sá»± tăng trưởng kinh tế.

Giá Ä‘á»™c quyền tạo ra sá»± bất bình đẳng trong phân phối thu nhập quốc dân qua giá. Cụ thể, má»™t phần thu nhập của người tiêu dùng bị chuyển sang thành phần thu nhập của doanh nghiệp Ä‘á»™c quyền. Doanh nghiệp Ä‘á»™c quyền giàu lên bằng cách tÆ°á»›c Ä‘oạt má»™t phần thu nhập của người tiêu dùng.

Cần luật hóa quản lý giá DN Ä‘á»™c quyền

Giải pháp tối Æ°u nhất đến nay là Nhà nÆ°á»›c định giá để kiểm soát đối vá»›i các doanh nghiệp kinh doanh Ä‘á»™c quyền. Để nâng cao hiệu quả kinh tế, Nhà nÆ°á»›c vá»›i vai trò là người quản lý chung của nền kinh tế, phải có trách nhiệm tìm ra mức giá này và ấn định bằng luật bắt buá»™c các doanh nghiệp Ä‘á»™c quyền phải thi hành.

Để kiểm soát giá, có thể ban hành và thá»±c hiện nghiêm ngặt chính sách và kiểm soát giá cả sản phẩm Ä‘á»™c quyền. Nói cụ thể hÆ¡n là chính sách định giá sản phẩm Ä‘á»™c quyền, bao gồm cả giá bán và giá mua.

Từ thá»±c tiá»…n quản lý kinh tế ở nÆ°á»›c ta cho thấy, yêu cầu tăng cường quản lý và kiểm soát chi phí sản xuất, lÆ°u thông của các doanh nghiệp Ä‘á»™c quyền, các tổng công ty nhà nÆ°á»›c, các tập Ä‘oàn kinh tế Nhà nÆ°á»›c là cần thiết và Ä‘ã được thể hiện rõ nét hÆ¡n ở các văn bản của Đảng và Chính phủ.

Tuy nhiên, chủ trÆ°Æ¡ng Ä‘úng đắn trên má»›i chỉ dừng lại ở các văn kiện của các cÆ¡ quan hành pháp là Chính phủ, chÆ°a được Quốc há»™i thể chế hóa thành hành lang pháp lý. Khi hành lang pháp lý về vấn đề này được thiết lập, việc kiểm soát chi phí sản xuất của các doanh nghiệp, trÆ°á»›c hết là các doanh nghiệp Ä‘á»™c quyền, sẽ góp phần nâng cao hiệu quả kinh doanh của bản thân doanh nghiệp cÅ©ng nhÆ° toàn bá»™ nền kinh tế.

Nguồn tin: TP