Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu vẫn tăng trưởng trì trệ, kéo nhu cầu dầu má» chững lại và giá dầu thụt lùi, Tổ chức Các nÆ°á»›c Xuất khẩu Dầu má» (OPEC) Ä‘ã không thể nâng thêm sản lượng trần Ä‘ang ở mức 30 triệu thùng/ngày hiện nay.
Không những thế, sá»± cạnh tranh từ nguồn dầu má» khai thác từ Ä‘á phiến buá»™c OPEC phải tính toán lại chiến lược khai thác và có thể phải tính tá»›i khả năng cắt giảm sản lượng.
Nguy cơ giảm sản lượng
Theo các nhà phân tích, đối mặt nguy cÆ¡ giá dầu sụt giảm, sang năm 2013 OPEC có thể sẽ cắt giảm sản lượng - Ä‘á»™ng thái nhằm phản ứng trÆ°á»›c sản lượng tăng cao từ Mỹ, khách hàng tiêu thụ dầu má» hàng đầu của OPEC - và nhu cầu năng lượng tăng cháºm.
Tổng thÆ° ký OPEC Abdullah El-Badri cho rằng nếu nhìn vào mức giá hiện nay thì không có gì Ä‘áng lo ngại vào thá»i Ä‘iểm này. Giá dầu Brent biển Bắc ở mức 110 USD/thùng là có thể chấp nháºn được đối vá»›i cả ngÆ°á»i tiêu dùng và nhà sản xuất lúc này.
Tuy nhiên, theo ông, "thách thức lá»›n nhất mà thị trÆ°á»ng dầu má» thế giá»›i phải Ä‘Æ°Æ¡ng đầu trong năm tá»›i là sá»± bất ổn của ná»n kinh tế toàn cầu, trong Ä‘ó Khu vá»±c đồng euro vẫn là má»™t lo ngại chính." OPEC dá»± Ä‘oán nhu cầu dầu thô trong năm 2013 sẽ giảm xuống còn 19,7 triệu thùng/ngày.
Trong cuá»™c há»p cuối cùng của năm tại Vienna, thủ Ä‘ô của Áo trung tuần tháng 12 này, các bá»™ trưởng OPEC thừa nháºn nhu cầu dầu má» năm tá»›i giảm má»™t phần vì tăng trưởng kinh tế yếu ở các quốc gia tiêu thụ - thách thức lá»›n nhất mà thị trÆ°á»ng dầu má» phải đối mặt.
Ông El-Badri chỉ ra má»™t số rủi ro chính cho tăng trưởng kinh tế và các nhân tố ảnh hưởng tá»›i nhu cầu dầu má» là khủng hoảng nợ ở châu Âu, sá»± trì trệ của kinh tế Nháºt Bản và nguy cÆ¡ "vách Ä‘á tài chính" ở Mỹ.
Dù có dá»± Ä‘oán OPEC sẽ giảm sản lượng trong những tháng tá»›i song các nÆ°á»›c thành viên OPEC lo ngại rằng nếu giảm sản lượng quá nhiá»u sẽ đẩy giá dầu má» tăng cao, gây nguy hiểm tá»›i sá»± phục hồi kinh tế.
Nhà phân tích Andrey Kryuchenkov cho rằng phần lá»›n các nÆ°á»›c thành viên OPEC Ä‘á»u sẽ hài lòng vá»›i mức giá hiện nay và sá»± cân bằng trên thị trÆ°á»ng. Tuy nhiên, há» vẫn lo ngại sản lượng giảm có thể làm giá dầu tăng cao và khiến tiêu thụ dầu má» của thế giá»›i tăng cháºm lại, từ Ä‘ó gây phÆ°Æ¡ng hại sá»± phục hồi kinh tế trong năm 2013.
NhÆ°ng mặt khác, kể cả khi OPEC duy trì hạn ngạch sản lượng ổn định thì vẫn có những yếu tố khác khiến giá dầu biến Ä‘á»™ng theo chiá»u hÆ°á»›ng Ä‘i lên. Äó là những căng thẳng tại Trung Äông, vá»›i những Ä‘iểm nóng là Syria, Israel và Palestine, cùng vá»›i chÆ°Æ¡ng trình hạt nhân của Iran vốn Ä‘ang khiến xuất khẩu dầu má» của nÆ°á»›c này giảm hàng trăm nghìn thùng vì các lệnh trừng phạt quốc tế. Không những thế, theo CÆ¡ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), sản lượng dầu má» của các nÆ°á»›c ngoài OPEC dá»± Ä‘oán sẽ tăng tá»›i 54,2 triệu thùng/ngày vào năm tá»›i sau khi đạt sản lượng ká»· lục năm 2010.
Giá dầu Brent luôn ở trên ngưỡng 100 USD/thùng gần nhÆ° trong suốt năm nay và mức giá này là chấp nháºn được đối vá»›i các nÆ°á»›c OPEC và cả các nÆ°á»›c tiêu thụ dầu má». Giá dầu nhìn chung vẫn tÆ°Æ¡ng đối cao, vá»›i mức giá trung bình của các loại dầu má» do các nÆ°á»›c trong OPEC sản xuất ở mức trên 100 USD/thùng trong 2 năm qua. Mức giá này đảm bảo rằng các nÆ°á»›c sản xuất vẫn có lợi nhuáºn.
Cạnh tranh từ dầu Ä‘á phiến
Trong khi Ä‘ó giá»›i chuyên gia nháºn định rằng trong dài hạn mức tăng sản lượng khí đốt và dầu má» khai thác từ Ä‘á phiến có nguy cÆ¡ làm giảm giá dầu thô thông thÆ°á»ng. Gần Ä‘ây, IEA dá»± Ä‘oán Mỹ sẽ trở thành nÆ°á»›c sản xuất dầu má» lá»›n nhất thế giá»›i vào năm 2017 nhá» bùng nổ hoạt Ä‘á»™ng khai thác dầu Ä‘á phiến tại nÆ°á»›c này. Vì váºy, khả năng OPEC sẽ cắt giảm sản lượng dầu trong năm tá»›i để trợ giá là không thể loại trừ.
Sá»± phát triển bùng nổ lÄ©nh vá»±c khai thác dầu má» và khí đốt từ Ä‘á phiến của Bắc Mỹ Ä‘ã làm thay đổi cán cân trên các thị trÆ°á»ng năng lượng toàn cầu, giúp Mỹ và Canada có được những Ä‘òn bẩy má»›i để trở thành các nÆ°á»›c xuất khẩu năng lượng, bất chấp "lòng chảo dầu" Trung Äông vẫn giữ má»™t vai trò quan trá»ng.
Trong khi Canada lâu nay vẫn là nÆ°á»›c xuất khẩu năng lượng chủ chốt, sá»± gia tăng hoạt Ä‘á»™ng khai thác dầu má» Ä‘á phiến nói lên má»™t sá»± thay đổi quan trá»ng đối vá»›i Mỹ là nÆ°á»›c này có thể chuyển từ má»™t nÆ°á»›c nháºp khẩu dầu má» hàng đầu thế giá»›i thành má»™t quốc gia xuất khẩu dầu má» ròng vào năm 2017. Chỉ trong vòng năm năm, sản lượng dầu thô của Mỹ Ä‘ã tăng 32%. Riêng năm 2012, sản lượng Ä‘ã tăng 14% so vá»›i năm 2011 lên 6,4 triệu thùng/ngày.
Theo Bá»™ Năng lượng Mỹ, con số này có thể tăng lên 7,1 triệu thùng/ngày trong năm 2013. Trên cÆ¡ sở Ä‘ó IEA dá»± Ä‘oán Mỹ có thể trở thành nÆ°á»›c sản xuất dầu má» số 1 thế giá»›i vào năm 2017, vượt qua hai quốc gia hàng đầu hiện nay là Aráºp Xêút và Nga. Và Mỹ tiến tá»›i trở thành quốc gia tá»± chủ vá» năng lượng vào năm 2030.
Trong báo cáo Triển vá»ng Dầu má» Thế giá»›i má»›i nhất, OPEC lần đầu tiên thừa nháºn công nghệ khai thác dầu má» và khí đốt từ Ä‘á phiến Ä‘ang làm thay đổi Ä‘áng kể bức tranh nguồn cung dầu má» toàn cầu. OPEC dÆ°á»ng nhÆ° "cháºm chân" hÆ¡n các nÆ°á»›c khác trong việc thừa nháºn tác Ä‘á»™ng của công nghệ má»›i "hydraulic fracturing" lên nguồn cung - Ä‘ây là công nghệ bÆ¡m hàng triệu tấn nÆ°á»›c sạch trá»™n lẫn vá»›i cát và hóa chất vào trong lòng đất vá»›i áp suất lá»›n để tạo các vết nứt trong Ä‘á để khai thác khí tá»± nhiên.
Theo dá»± báo má»›i của OPEC, dầu Ä‘á phiến sẽ Ä‘óng góp 2 triệu thùng/ngày vào nguồn cung dầu mỠđến năm 2020 và 3 triệu thùng/ngày vào năm 2035. Mức 2 triệu thùng/ngày này tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng vá»›i sản lượng dầu má» hiện nay của Nigeria, thành viên của OPEC và là nÆ°á»›c xuất khẩu dầu thô hàng đầu của châu Phi.
OPEC nháºn định, trong trung hạn dầu má» Ä‘á phiến sẽ tiếp tục đến từ Bắc Mỹ, nhÆ°ng các nÆ¡i khác trên thế giá»›i có thể dần Ä‘óng góp trong dài hạn. Dầu má» và khí đốt Ä‘á phiến cÅ©ng có thể giữ má»™t vị trí trong sản xuất dầu khí của các nÆ°á»›c thành viên OPEC - tổ chức hiện chi phối 1/3 sản lượng dầu má» của thế giá»›i và nắm giữ khoảng 80% trữ lượng dầu thô thông thÆ°á»ng.
Má»™t phần do nguồn dầu Ä‘á phiến tăng lên nên nguồn cung dầu má» từ các nÆ°á»›c ngoài OPEC được dá»± báo sẽ tăng lên 56,6 triệu thùng/ngày vào năm 2016, tăng 4,2 triệu thùng/ngày so vá»›i năm 2011. Bên cạnh Ä‘ó, dầu chiết xuất từ sa thạch ở Canada và dầu thô từ Kaspi và Brazil cÅ©ng sẽ Ä‘óng góp vào sá»± gia tăng nguồn cung dầu má» ngoài OPEC.
Tuy váºy, Tổng thÆ° ký OPEC Abdullah El-Badri nói rằng dầu Ä‘á phiến vẫn không tạo mối nguy cho OPEC do nhu cầu cao hÆ¡n sẽ dá»… dàng tiêu thụ mức sản lượng tăng lên. NhÆ°ng dù sao OPEC cÅ©ng thừa nháºn rằng thế giá»›i sẽ cần ít dầu má» của các nÆ°á»›c thành viên OPEC hÆ¡n, má»™t phần do triển vá»ng nhu cầu giảm. Äiá»u này phản ánh mối quan ngại trÆ°á»›c mắt vá» thể trạng kinh tế toàn cầu, đặc biệt là ở Eurozone.
Các chuyên gia IEA còn cảnh báo than Ä‘á sẽ soán ngôi dầu má» và trở thành nguồn nhiên liệu được sá» dụng nhiá»u nhất trên thế giá»›i sau má»™t tháºp ká»· nữa.
Theo Ä‘ó, vào năm 2017 nhu cầu tiêu thụ than Ä‘á toàn cầu sẽ "Ä‘uổi kịp" nhu cầu tiêu thụ dầu má», vá»›i tá»· lệ tÆ°Æ¡ng ứng là 4,32 tá»· tấn than và 4,4 tá»· tấn dầu do tăng trưởng kinh tế đẩy nhu cầu sá» dụng than Ä‘á. NhÆ° váºy xem ra OPEC khó lòng giữ được giá dầu ở mức cao để tiếp tục táºn hưởng nguồn thu khổng lồ mà "vàng Ä‘en" mang lại nhÆ° những năm vừa qua./.
Không những thế, sá»± cạnh tranh từ nguồn dầu má» khai thác từ Ä‘á phiến buá»™c OPEC phải tính toán lại chiến lược khai thác và có thể phải tính tá»›i khả năng cắt giảm sản lượng.
Nguy cơ giảm sản lượng
Theo các nhà phân tích, đối mặt nguy cÆ¡ giá dầu sụt giảm, sang năm 2013 OPEC có thể sẽ cắt giảm sản lượng - Ä‘á»™ng thái nhằm phản ứng trÆ°á»›c sản lượng tăng cao từ Mỹ, khách hàng tiêu thụ dầu má» hàng đầu của OPEC - và nhu cầu năng lượng tăng cháºm.
Tổng thÆ° ký OPEC Abdullah El-Badri cho rằng nếu nhìn vào mức giá hiện nay thì không có gì Ä‘áng lo ngại vào thá»i Ä‘iểm này. Giá dầu Brent biển Bắc ở mức 110 USD/thùng là có thể chấp nháºn được đối vá»›i cả ngÆ°á»i tiêu dùng và nhà sản xuất lúc này.
Tuy nhiên, theo ông, "thách thức lá»›n nhất mà thị trÆ°á»ng dầu má» thế giá»›i phải Ä‘Æ°Æ¡ng đầu trong năm tá»›i là sá»± bất ổn của ná»n kinh tế toàn cầu, trong Ä‘ó Khu vá»±c đồng euro vẫn là má»™t lo ngại chính." OPEC dá»± Ä‘oán nhu cầu dầu thô trong năm 2013 sẽ giảm xuống còn 19,7 triệu thùng/ngày.
Trong cuá»™c há»p cuối cùng của năm tại Vienna, thủ Ä‘ô của Áo trung tuần tháng 12 này, các bá»™ trưởng OPEC thừa nháºn nhu cầu dầu má» năm tá»›i giảm má»™t phần vì tăng trưởng kinh tế yếu ở các quốc gia tiêu thụ - thách thức lá»›n nhất mà thị trÆ°á»ng dầu má» phải đối mặt.
Ông El-Badri chỉ ra má»™t số rủi ro chính cho tăng trưởng kinh tế và các nhân tố ảnh hưởng tá»›i nhu cầu dầu má» là khủng hoảng nợ ở châu Âu, sá»± trì trệ của kinh tế Nháºt Bản và nguy cÆ¡ "vách Ä‘á tài chính" ở Mỹ.
Dù có dá»± Ä‘oán OPEC sẽ giảm sản lượng trong những tháng tá»›i song các nÆ°á»›c thành viên OPEC lo ngại rằng nếu giảm sản lượng quá nhiá»u sẽ đẩy giá dầu má» tăng cao, gây nguy hiểm tá»›i sá»± phục hồi kinh tế.
Nhà phân tích Andrey Kryuchenkov cho rằng phần lá»›n các nÆ°á»›c thành viên OPEC Ä‘á»u sẽ hài lòng vá»›i mức giá hiện nay và sá»± cân bằng trên thị trÆ°á»ng. Tuy nhiên, há» vẫn lo ngại sản lượng giảm có thể làm giá dầu tăng cao và khiến tiêu thụ dầu má» của thế giá»›i tăng cháºm lại, từ Ä‘ó gây phÆ°Æ¡ng hại sá»± phục hồi kinh tế trong năm 2013.
NhÆ°ng mặt khác, kể cả khi OPEC duy trì hạn ngạch sản lượng ổn định thì vẫn có những yếu tố khác khiến giá dầu biến Ä‘á»™ng theo chiá»u hÆ°á»›ng Ä‘i lên. Äó là những căng thẳng tại Trung Äông, vá»›i những Ä‘iểm nóng là Syria, Israel và Palestine, cùng vá»›i chÆ°Æ¡ng trình hạt nhân của Iran vốn Ä‘ang khiến xuất khẩu dầu má» của nÆ°á»›c này giảm hàng trăm nghìn thùng vì các lệnh trừng phạt quốc tế. Không những thế, theo CÆ¡ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), sản lượng dầu má» của các nÆ°á»›c ngoài OPEC dá»± Ä‘oán sẽ tăng tá»›i 54,2 triệu thùng/ngày vào năm tá»›i sau khi đạt sản lượng ká»· lục năm 2010.
Giá dầu Brent luôn ở trên ngưỡng 100 USD/thùng gần nhÆ° trong suốt năm nay và mức giá này là chấp nháºn được đối vá»›i các nÆ°á»›c OPEC và cả các nÆ°á»›c tiêu thụ dầu má». Giá dầu nhìn chung vẫn tÆ°Æ¡ng đối cao, vá»›i mức giá trung bình của các loại dầu má» do các nÆ°á»›c trong OPEC sản xuất ở mức trên 100 USD/thùng trong 2 năm qua. Mức giá này đảm bảo rằng các nÆ°á»›c sản xuất vẫn có lợi nhuáºn.
Cạnh tranh từ dầu Ä‘á phiến
Trong khi Ä‘ó giá»›i chuyên gia nháºn định rằng trong dài hạn mức tăng sản lượng khí đốt và dầu má» khai thác từ Ä‘á phiến có nguy cÆ¡ làm giảm giá dầu thô thông thÆ°á»ng. Gần Ä‘ây, IEA dá»± Ä‘oán Mỹ sẽ trở thành nÆ°á»›c sản xuất dầu má» lá»›n nhất thế giá»›i vào năm 2017 nhá» bùng nổ hoạt Ä‘á»™ng khai thác dầu Ä‘á phiến tại nÆ°á»›c này. Vì váºy, khả năng OPEC sẽ cắt giảm sản lượng dầu trong năm tá»›i để trợ giá là không thể loại trừ.
Sá»± phát triển bùng nổ lÄ©nh vá»±c khai thác dầu má» và khí đốt từ Ä‘á phiến của Bắc Mỹ Ä‘ã làm thay đổi cán cân trên các thị trÆ°á»ng năng lượng toàn cầu, giúp Mỹ và Canada có được những Ä‘òn bẩy má»›i để trở thành các nÆ°á»›c xuất khẩu năng lượng, bất chấp "lòng chảo dầu" Trung Äông vẫn giữ má»™t vai trò quan trá»ng.
Trong khi Canada lâu nay vẫn là nÆ°á»›c xuất khẩu năng lượng chủ chốt, sá»± gia tăng hoạt Ä‘á»™ng khai thác dầu má» Ä‘á phiến nói lên má»™t sá»± thay đổi quan trá»ng đối vá»›i Mỹ là nÆ°á»›c này có thể chuyển từ má»™t nÆ°á»›c nháºp khẩu dầu má» hàng đầu thế giá»›i thành má»™t quốc gia xuất khẩu dầu má» ròng vào năm 2017. Chỉ trong vòng năm năm, sản lượng dầu thô của Mỹ Ä‘ã tăng 32%. Riêng năm 2012, sản lượng Ä‘ã tăng 14% so vá»›i năm 2011 lên 6,4 triệu thùng/ngày.
Theo Bá»™ Năng lượng Mỹ, con số này có thể tăng lên 7,1 triệu thùng/ngày trong năm 2013. Trên cÆ¡ sở Ä‘ó IEA dá»± Ä‘oán Mỹ có thể trở thành nÆ°á»›c sản xuất dầu má» số 1 thế giá»›i vào năm 2017, vượt qua hai quốc gia hàng đầu hiện nay là Aráºp Xêút và Nga. Và Mỹ tiến tá»›i trở thành quốc gia tá»± chủ vá» năng lượng vào năm 2030.
Trong báo cáo Triển vá»ng Dầu má» Thế giá»›i má»›i nhất, OPEC lần đầu tiên thừa nháºn công nghệ khai thác dầu má» và khí đốt từ Ä‘á phiến Ä‘ang làm thay đổi Ä‘áng kể bức tranh nguồn cung dầu má» toàn cầu. OPEC dÆ°á»ng nhÆ° "cháºm chân" hÆ¡n các nÆ°á»›c khác trong việc thừa nháºn tác Ä‘á»™ng của công nghệ má»›i "hydraulic fracturing" lên nguồn cung - Ä‘ây là công nghệ bÆ¡m hàng triệu tấn nÆ°á»›c sạch trá»™n lẫn vá»›i cát và hóa chất vào trong lòng đất vá»›i áp suất lá»›n để tạo các vết nứt trong Ä‘á để khai thác khí tá»± nhiên.
Theo dá»± báo má»›i của OPEC, dầu Ä‘á phiến sẽ Ä‘óng góp 2 triệu thùng/ngày vào nguồn cung dầu mỠđến năm 2020 và 3 triệu thùng/ngày vào năm 2035. Mức 2 triệu thùng/ngày này tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng vá»›i sản lượng dầu má» hiện nay của Nigeria, thành viên của OPEC và là nÆ°á»›c xuất khẩu dầu thô hàng đầu của châu Phi.
OPEC nháºn định, trong trung hạn dầu má» Ä‘á phiến sẽ tiếp tục đến từ Bắc Mỹ, nhÆ°ng các nÆ¡i khác trên thế giá»›i có thể dần Ä‘óng góp trong dài hạn. Dầu má» và khí đốt Ä‘á phiến cÅ©ng có thể giữ má»™t vị trí trong sản xuất dầu khí của các nÆ°á»›c thành viên OPEC - tổ chức hiện chi phối 1/3 sản lượng dầu má» của thế giá»›i và nắm giữ khoảng 80% trữ lượng dầu thô thông thÆ°á»ng.
Má»™t phần do nguồn dầu Ä‘á phiến tăng lên nên nguồn cung dầu má» từ các nÆ°á»›c ngoài OPEC được dá»± báo sẽ tăng lên 56,6 triệu thùng/ngày vào năm 2016, tăng 4,2 triệu thùng/ngày so vá»›i năm 2011. Bên cạnh Ä‘ó, dầu chiết xuất từ sa thạch ở Canada và dầu thô từ Kaspi và Brazil cÅ©ng sẽ Ä‘óng góp vào sá»± gia tăng nguồn cung dầu má» ngoài OPEC.
Tuy váºy, Tổng thÆ° ký OPEC Abdullah El-Badri nói rằng dầu Ä‘á phiến vẫn không tạo mối nguy cho OPEC do nhu cầu cao hÆ¡n sẽ dá»… dàng tiêu thụ mức sản lượng tăng lên. NhÆ°ng dù sao OPEC cÅ©ng thừa nháºn rằng thế giá»›i sẽ cần ít dầu má» của các nÆ°á»›c thành viên OPEC hÆ¡n, má»™t phần do triển vá»ng nhu cầu giảm. Äiá»u này phản ánh mối quan ngại trÆ°á»›c mắt vá» thể trạng kinh tế toàn cầu, đặc biệt là ở Eurozone.
Các chuyên gia IEA còn cảnh báo than Ä‘á sẽ soán ngôi dầu má» và trở thành nguồn nhiên liệu được sá» dụng nhiá»u nhất trên thế giá»›i sau má»™t tháºp ká»· nữa.
Theo Ä‘ó, vào năm 2017 nhu cầu tiêu thụ than Ä‘á toàn cầu sẽ "Ä‘uổi kịp" nhu cầu tiêu thụ dầu má», vá»›i tá»· lệ tÆ°Æ¡ng ứng là 4,32 tá»· tấn than và 4,4 tá»· tấn dầu do tăng trưởng kinh tế đẩy nhu cầu sá» dụng than Ä‘á. NhÆ° váºy xem ra OPEC khó lòng giữ được giá dầu ở mức cao để tiếp tục táºn hưởng nguồn thu khổng lồ mà "vàng Ä‘en" mang lại nhÆ° những năm vừa qua./.
Nguồn tin: TTXVN
