Thá»±c hiện giá cả thị trÆ°á»ng trong khi sá»± minh bạch thông tin và môi trÆ°á»ng cạnh tranh chÆ°a được thá»±c thi sẽ gây ra nhiá»u lo ngại và tiá»m ẩn những rủi ro không mong muốn.
Bá»™ Tài chính Ä‘ã má»™t lần nữa khẳng định sẽ tiếp tục thá»±c hiện lá»™ trình giá cả thị trÆ°á»ng và cháºm nhất đến 2013, tất cả các mặt hàng quan trá»ng nhÆ° Ä‘á»u phải theo agiá thị trÆ°á»ng. Äi kèm Ä‘ó, Bá»™ Tài chính cÅ©ng cho biết, cÆ¡ quan chức năng sẽ thanh tra, kiểm toán toàn diện Petrolimex và EVN để đảm bảo Ä‘iá»u hành giá minh bạch. Äây là Ä‘iá»u cần thiết để đảm bạo má»i quyết định tăng giá theo thị trÆ°á»ng được chính xác và khách quan. Tuy nhiên, lá»™ trình giá thị trÆ°á»ng Ä‘ã được đặt ra nhÆ°ng những lo ngại vá» Ä‘á»™c quyá»n, thiếu minh bạch vẫn còn nên chÆ°a thể giải tá»a hết má»i bức xúc.
Trong tuần qua, giá Ä‘iện Ä‘ã bất ngỠđược Ä‘iá»u chỉnh tăng thêm 5%. Má»™t thông báo ngắn gá»n được ban ra trÆ°á»›c 1 ngày khiến nhiá»u ngÆ°á»i giáºt mình và càng bức xúc hÆ¡n thá»i gian thá»±c hiện Ä‘iá»u chỉnh này chỉ có 1 ngày. Äi kèm theo Ä‘ó không có bất cứ má»™t thông tin giải thích nào ngoài lá»i dẫn được sá»± đồng ý của Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng.
Äiá»u này thá»±c sá»± gây sốc và bức xúc cho nhiá»u ngÆ°á»i không chỉ vì mức Ä‘á»™ và thá»i Ä‘iểm tăng giá. Mà hÆ¡n thế, cách thức và những thông tin trong quyết định đầu tiên mà EVN được tá»± quyết giá trong giá»›i hạn 5% Ä‘ã thể hiện vị thế và phong cách Ä‘á»™c quyá»n của DN.
 |
Dù tăng giá 5% nhÆ°ng nếu tăng cao hÆ¡n thì ngÆ°á»i dân vẫn không có má»™t lá»±a chá»n nào khác ngÆ°á»i EVN để sá» dụng Ä‘iện. Và má»™t suy luáºn Ä‘ã được đặt ra, dù hạn chế 5% nhÆ°ng EVN sẽ tăng giá đến bao nhiêu cÅ©ng được nếu Ä‘Æ¡n vị này tăng giá thành nhiá»u lần trong 1 năm. Và khi, 2011 Ä‘ã trở thành má»™t tiá»n lệ tăng giá Ä‘iện hai lần trong má»™t năm thì lo ngại trên không phải là thiếu cÆ¡ sở.
Cùng vá»›i tăng giá Ä‘iện, má»™t bản kiểm toán Ä‘ã được Ä‘Æ°a ra vá»›i rất nhiá»u lo ngại vá» hoạt Ä‘á»™ng của EVN từ thua lá»—, nợ nần cho đến những thông tin lÆ°Æ¡ng quá cao, đầu tÆ° ngoài ngành thua lá»—, quản lý tài chính yếu kém... Tất cả những Ä‘iá»u này, má»™t lần nữa gây ra lo ngại vá» sá»± hiệu quả hoạt Ä‘á»™ng và tính hợp lý của việc tăng giá Ä‘iện.
Äặc biệt, từ câu chuyện lÆ°Æ¡ng cao trong thua lá»—, má»™t lần nữa vẫn Ä‘á» chi phí hoạt Ä‘á»™ng, giá thành Ä‘iện... lại được đặt ra. Äây là yếu tố quan trá»ng nhất để thuyết minh cho sá»± hợp lý của việc tăng giá bất kỳ mặt hàng nào. Tuy nhiên, Ä‘iá»u này chÆ°a bao giỠđược công khai và minh bạch.
Vì thế, trÆ°á»›c quyết định tăng giá và lá»™ trình giá thị trÆ°á»ng Ä‘ã đặt ra nhÆ°ng vẫn chÆ°a thấy những Ä‘iá»u kiện rõ ràng vá» minh bạch thông tin và kiểm soát Ä‘á»™c quyá»n trong lÄ©nh vá»±c này. Sá»± bất cân xứng Ä‘ó hẳn là Ä‘iá»u lo ngại không còn phải chứng minh.
Cùng vá»›i Ä‘iện, trong tuần qua, những thông tin từ việc kiểm tra 4 doanh nghiệp xăng dầu đầu mối cÅ©ng má»™t lần nữa cho thấy má»™t sá»± sai lệch lá»›n giữa những phát ngôn vá» thua lá»— và Ä‘òi há»i tăng giá của DN vá»›i thá»±c chất hoạt Ä‘á»™ng kiếm lãi, chia chác của các Ä‘Æ¡n vị này vá»›i những thành viên trong hệ thống của mình.
Kiểm tra Ä‘ã cho thấy, Ä‘a số các DN không lá»— nhÆ° há» kêu ca mà tháºm chí còn có lãi lá»›n. Không chỉ các công ty mẹ lãi mà các DN con, các đại lý cÅ©ng được "chia phần" khi được cắt lại phần hoa hồng rất cao. Từ Ä‘ó, má»™t nghi vấn vá» chuyển lãi thành lá»— của các Ä‘Æ¡n vị kinh doanh xăng dầu Ä‘ã được đặt ra.
Thông tin từ kết luáºn kiểm tra Ä‘ã bóc lá»™ má»™t phần vốn Ä‘ã bị nghi ngá» của các DN kinh doanh xăng dầu. Và Ä‘iá»u Ä‘áng nói là rất nhiá»u thông tin trÆ°á»›c Ä‘ây được công bố bởi chính DN hay cả những cÆ¡ quan quản lý Ä‘ã không hoàn toàn chính xác. Và tất nhiên, những quyết định tăng giá được Ä‘Æ°a ra dá»±a trên những thông tin này luôn bị nghi ngá» và bức xúc là Ä‘iá»u dá»… hiểu.
Trong khi, sá»± minh bạch chÆ°a được thá»±c hiện, sá»± kiểm soát còn hạn chế thì những quyết định tăng giá luôn tiá»m ẩn những bất hợp lý và bất lợi cho ngÆ°á»i tiêu dùng, ná»n kinh tế.
Có thể nói, từ EVN, Petrolimex cho đến nhiá»u DNNN nhà nÆ°á»›c khác Ä‘ang giữ thế Ä‘á»™c quyá»n đối vá»›i các lạo hàng hóa, dịch vụ khác thì sá»± minh bạch thông tin luôn là má»™t Ä‘iá»u chÆ°a bao giỠđược thá»±c hiện má»™t cách đầy đủ. Và tháºt Ä‘áng tiếc, khi minh bạch là má»™t trong những Ä‘iá»u kiện cần thiết để thá»±c thi giá cả thị trÆ°á»ng, cùng vá»›i sá»± đảm bảo từ má»™t môi trÆ°á»ng kinh doanh cạnh tranh công bằng.
Lá»™ trình giá thị trÆ°á»ng Ä‘ã được đặt ra và thá»±c thi má»™t cách không dá»… dàng trong những năm qua. Tuy nhiên, Ä‘ây là Ä‘iá»u cần thiết phải được thá»±c hiện để thá»±c thi ná»n kinh tế thị trÆ°á»ng định hÆ°á»›ng xã há»™i chủ nghÄ©a nhÆ° Ä‘ã Ä‘á» ra. Mục tiêu để Ä‘iện, xăng dầu, than... theo giá thị trÆ°á»ng là Ä‘iá»u ai cÅ©ng hiểu là phải làm. Tuy nhiên, để làm được thì cần những Ä‘iá»u kiện đảm bảo thá»±c thị để có giá cả má»™t cách phù hợp nhất.
Trong Ä‘ó có sá»± cần thiết trÆ°á»›c tiên vá» minh bạch thông tin, vá» phát triển má»™t thị trÆ°á»ng cạnh tranh và cÅ©ng nhÆ° má»™t sá»± giám sát chặt chẽ từ cÆ¡ quan quản lý... Tuy nhiên, tháºt Ä‘áng tiếc là những Ä‘iá»u Ä‘ó chÆ°a được thá»±c hiện đầy đủ, và Ä‘áng lo ngại hÆ¡n, khi lá»™ trình giá thị trÆ°á»ng được đẩy mạnh hÆ¡n thì vẫn chÆ°a có nhiá»u báo hiệu cho thấy những Ä‘iá»u kiện còn lại sẽ được thá»±c thi tốt. Äó có thể là rủi ro lá»›n nhất trong quá trình thá»±c thi giá cả thị trÆ°á»ng.
Nguồn tin: VEF.VN
