Nếu hạ thấp thuế nhập khẩu xăng dầu Việt Nam nhÆ° lọc dầu Dung Quất mong muốn thì Nhà nÆ°á»›c sẽ phải bù giá cho nhà máy lọc dầu này và Nghi SÆ¡n trong tÆ°Æ¡ng lai lên tá»›i hàng chục nghìn tá»· đồng. NhÆ°ng nếu không hạ thuế, dân thiệt, những công trình tá»· USD này lại doạ Ä‘óng cá»­a.

Ế hàng hay thất thu hàng ngàn tá»·

CÆ¡n lốc khủng hoảng giá dầu dường nhÆ° chẳng liên quan gì đến sá»± kêu cứu của nhà máy lọc dầu Dung Quất suốt hai tuần qua về nguy cÆ¡ Ä‘óng cá»­a.

Có má»™t khoảng trống không hề dá»… hiểu ở câu chuyện này, Ä‘ó là vì sao, má»™t sản phẩm sản xuất trong nÆ°á»›c nhÆ° Dung Quất lại phải chịu thuế nhập khẩu?. Vì sao, xăng dầu Dung Quất lại không được thuế Æ°u Ä‘ãi nhÆ° xăng dầu ASEAN theo biểu thuế ATIGA, khi mà Việt Nam cÅ©ng chính là thành viên khối ASEAN?

Vì sao, Bá»™ Tài chính lại để xảy ra tình trạng chênh lệch thuế suất lá»›n nhÆ° vậy, vá»›i nghịch lý xăng dầu "ná»™i" Ä‘ã chịu thuế nhập khẩu lại chịu mức cao, xăng dầu "ngoại" thuế thấp?

Theo biểu thuế hiện nay, thuế nhập khẩu xăng Dung Quất là 20%, cao hÆ¡n 10% xăng nhập từ Hàn Quốc. Thuế dầu diezen, madut Dung Quất là 10% trong khi dầu từ ASEAN và Hàn Quốc là 0%.

Ông Trần Minh Hà, Phó Tổng giám đốc Saigon Petro bày tỏ: "Hàng Dung Quất chắc chắn không cạnh tranh nổi vá»›i xăng dầu ASEAN hay Hàn Quốc. Thuế nhÆ° vậy là Ä‘iểm khó hiểu nhất".

Nhà máy lọc dầu Dung Quất
SaigonPetro cÅ©ng nhÆ° Petrolimex, chỉ dám nhập dầu Dung Quất vá»›i hợp đồng 6 tháng để nghe ngóng tin chính sách thuế.

Tuy nhiên, sá»± khó hiểu của ông Trần Minh Hà có lẽ chỉ là lời nói vui. Bởi bất cứ nhà kinh doanh xăng dầu nào cÅ©ng đều biết cÆ¡ chế tài chính đặc thù đối vá»›i nhà máy lọc dầu Dung Quất theo Quyết định 925/2012 của Chính phủ.

Theo Ä‘ó, việc áp thuế cho xăng dầu Dung Quất còn liên quan đến cÆ¡ chế Æ°u Ä‘ãi nhà máy này cÅ©ng nhÆ° nguồn thu Ä‘iều tiết về ngân sách Trung Æ°Æ¡ng.

Quyết định 925 cho phép, lọc dầu Dung Quất được giữ lại mức giá trị bằng 7% thuế nhập khẩu trên giá bán tại nhà máy đối vá»›i các mặt hàng xăng dầu. Nếu thuế nhập khẩu được ban hành cao hÆ¡n 7% thì phần chênh lệch cao hÆ¡n này được ná»™p về ngân sách, nếu thấp hÆ¡n 7% thì Nhà nÆ°á»›c, thông qua Tập Ä‘oàn dầu khí Việt Nam (PVN) để bù giá cho nhà máy này.

Hiện nay, trong 20% giá trị thuế nhập khẩu thì xăng Dung Quất chỉ phải ná»™p 13% chênh lệch thuế nhập khẩu về ngân sách Nhà nÆ°á»›c. Trong 10% giá trị tính thuế nhập khẩu dầu diezen, Dung Quất chỉ phải ná»™p 3% về ngân sách.

Nhà nÆ°á»›c Ä‘ã gián tiếp trợ giá cho xăng dầu Dung Quất. NhÆ°ng khi các lá»™ trình giảm thuế theo cam kết trong ASEAN, Hàn Quốc được thá»±c thi thì mục Ä‘ích trợ giá này Ä‘ã phản tác dụng, đặc biệt là vá»›i mặt hàng dầu. ThÆ°Æ¡ng nhân đầu mối theo cÆ¡ chế thị trường, không có trách nhiệm trong việc phải bao tiêu xăng dầu Dung Quất nên đổ xô Ä‘i nhập hàng ngoại hưởng thuế thấp hÆ¡n là Ä‘iều dá»… hiểu.

Hai kịch bản xấu xảy ra là ế hàng, lọc dầu Dung Quất phải ngừng sản xuất, ngân sách và bản thân Dung Quất cÅ©ng chẳng có nguồn lợi nào để Ä‘iều tiết.

Thứ hai là để "cứu" Dung Quất, Bá»™ Tài chính có thể phải giảm thuế MFN ngang bằng thuế từ ASEAN và Hàn Quốc và thấp xa mức 7% thì Nhà nÆ°á»›c sẽ phải bù giá hàng nghìn tá»· đồng cho chính nhà máy này.

Giả dụ, dầu diezen hiện có thuế là 10%, nếu hạ đến 0%, Nhà nÆ°á»›csẽ phải tốn hÆ¡n 3.000 tá»· đồng để bù cho nhà máy này giai Ä‘oạn 2016-2018.

Bá»™ Tài chính Ä‘ã Æ°á»›c tính riêng nguồn thu trá»±c tiếp từ thuế dầu diezen này sẽ giảm mất 6.000 tá»· đồng nếu giảm thuế nhÆ° vậy.

Lá»— hổng Æ°u Ä‘ãi lọc dầu

Chia sẻ vá»›i VietnamNet, ông Cao Quốc Quốc HÆ°ng, Thứ trưởng Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng cho biết, Ä‘ây không phải là lần đầu tiên Dung Quất kêu khó nhÆ°ng hiện nay, vấn đề này Ä‘ang được Chính phủ bàn rất kỹ. Các biện pháp giải quyết cho Dung Quất cÅ©ng sẽ tính tá»›i tÆ°Æ¡ng lai cho Nghi SÆ¡n khi nhà máy này có cÆ¡ chế tài chính tÆ°Æ¡ng tá»± sẽ vận hành thÆ°Æ¡ng mại từ năm 2017.

Hệ thống thiết bị phản ứng của nhà máy lọc dầu Nghi SÆ¡n (ảnh: theo nangluong)
Ông Đỗ Hoàng Anh Tuấn, Thứ trưởng Bá»™ Tài chính khẳng định sẽ giải quyết ổn thoả chính sách thuế để đảm bảo, lọc dầu Dung Quất không Ä‘óng cá»­a. Năm 2015, nhà máy này sau nhiều lần kêu cứu thì vẫn có lãi tá»›i hÆ¡n 5.000 tá»· đồng.

Nói cách khác, dường nhÆ° Bá»™ Tài chính sẽ chỉ còn má»™t lá»±a chọn duy nhất là giảm thuế, cắn rằng bù giá bởi Ä‘ây là công trình trọng Ä‘iểm vá»›i vốn đầu tÆ° 3 tá»· USD, không dá»… mà để "mặc cho chết" nhÆ° TS Trần Đình Thiên, Viện trưởng Viện kinh tế Việt Nam bình luận.

Đối vá»›i lọc dầu Nghi SÆ¡n, dá»± kiến vận hành từ năm 2017 và được Æ°u Ä‘ãi trong 10 năm, nếu hạ thuế dầu về 0%, gánh nợ bù giá này Æ°á»›c tính lên đến khoảng 65.000 tá»· đồng. PVN Ä‘Æ°a ra bài toán này vá»›i phÆ°Æ¡ng án dầu thô là 75 USD/thùng.

Ở tình huống nào, ngân sách cÅ©ng thất thu nặng, người tiêu dùng thì vẫn phải chịu giá cả áp dụng chung theo mức thuế cao. Điều này càng tồi tệ hÆ¡n khi năm 2016, ngân sách Ä‘ang cá»±c kỳ khó khăn bởi giá dầu loanh quanh 30-35 USD/thùng và Æ°á»›c tính, hụt tá»›i 46.000-56.000 tá»· đồng.

Trong khi Ä‘ó, Hiệp há»™i Năng lượng Việt Nam vừa kiến nghị Chính phủ cần yêu cầu Petrolimex phải mua xăng dầu Dung Quất. Năm 2015, PVN đề nghị Chính phủ chỉ đạo má»™t cÆ¡ chế đảm bảo tiêu thụ toàn bá»™ sản phẩm lọc dầu Nghi SÆ¡n trong nÆ°á»›c rồi má»›i cấp qouta nhập khẩu.

Bài toán về hiệu quả đầu tÆ° các nhà máy lọc dầu Ä‘ang khiến cÆ¡ quan chính sách ở tình thế trở Ä‘i mắc núi trở lại mắc sông khi các cÆ¡ chế tài chính đặc thù dường nhÆ° chÆ°a được tính toán đầy đủ dÆ°á»›i tác Ä‘á»™ng của há»™i nhập.

Nguồn tin: Vietnamnet