Không cần hiểu gì về thị trường xăng dầu và cách vận hành của nó, bất cứ ai cÅ©ng đều cảm nhận được có gì Ä‘ó bất thường khi chuyện găm hàng, Ä‘óng cá»­a thỉnh thoảng lại rá»™ lên.

Những quy định... cho có

Qua khảo sát, Hiệp há»™i Xăng dầu (Vinpa) cho biết: Quy định về việc má»—i tổng đại lý (hoặc đại lý) chỉ được phép ký hợp đồng vá»›i má»™t thÆ°Æ¡ng nhân đầu mối có từ rất lâu nhÆ°ng gần nhÆ° không bên nào tuân thủ. Lý do, theo Vinpa là vì quy định này chÆ°a hợp lý. “Về bản chất, hợp đồng tổng đại lý, hoặc đại lý là hợp đồng mua đứt bán Ä‘oạn, mà ở Ä‘ó tổng đại lý phải chịu rất nhiều yếu tố rủi ro. Mặt khác, toàn bá»™ chi phí xây dá»±ng cá»­a hàng xăng dầu đều do tổng đại lý, đại lý đảm nhận, không có sá»± há»— trợ nào của thÆ°Æ¡ng nhân đầu mối. Vì thế quy định chỉ được ký vá»›i má»™t đầu mối là thiếu công bằng” - Vinpa lý giải.

Ông Nguyá»…n Văn Tiu, đại diện má»™t Tổng đại lý của Petrolimex tại Hà Ná»™i cÅ©ng thừa nhận hầu hết các đại lý đều ký vá»›i từ 2 đầu mối trở lên. NhÆ° vậy má»›i đảm bảo được nguồn hàng, đảm bảo được lợi nhuận. Vào cùng má»™t thời Ä‘iểm, nhÆ°ng có đầu mối chiết khấu 900, 1.000 đồng/lít; có đầu mối chỉ 700, 800 đồng. Các tổng đại lý vì vậy cÅ©ng “liệu cÆ¡m gắp mắm”, bên nào trích cao thì nhập hàng bên Ä‘ó. Ngoài ra, ông Tiu còn chỉ ra rằng, có những đầu mối lúc khan hàng, lá»— quá không nhập, nên các tổng đại lý cÅ©ng vì thế mà không có hàng cấp cho đại lý. “Chúng tôi cÅ©ng rất muốn ký vá»›i má»™t đầu mối, vừa dá»… quản lý, vừa đảm bảo nguồn cung, thuận tiện phục vụ cho các đại lý, nhÆ°ng nhiều lúc bất tiện” - ông Nguyá»…n Văn Tiu bày tỏ.

Không riêng gì quy định này, má»™t quy định khác cÅ©ng chỉ để “cho có” là tổng đại lý phải sở hữu hoặc đồng sở hữu hay thuê sá»­ dụng từ 5 năm trở lên kho chứa 5.000 m3 để đảm bảo cung ứng ổn định cho hệ thống phân phối của mình. Vinpa cho rằng, để có được má»™t kho chứa xăng dầu nhÆ° vậy, đại lý cần có diện tích trên 1 ha, kinh phí đầu tÆ° không dÆ°á»›i 30 tá»· đồng và thời gian thá»±c hiện không dÆ°á»›i 3 năm. Điều kiện này đối vá»›i tổng đại lý trở nên “bất khả thi” và để có được giấy phép, họ buá»™c phải “hợp thức hóa” Ä‘iều kiện này bằng má»™t hợp đồng thuê vá»›i chính thÆ°Æ¡ng nhân đầu mối. Đầu mối vì muốn mở rá»™ng thị phần nên cÅ©ng sẵn sàng ký hợp đồng cho tổng đại lý thuê. Cuối cùng, quy định chỉ còn là hình thức. Hầu nhÆ° trên dÆ°á»›i 300 tổng đại lý xăng dầu trên toàn quốc đều không ai đầu tÆ° kho chứa theo quy định. Vì các lý do trên, Vinpa kiến nghị nên bỏ quy định về kho chứa vá»›i tổng đại lý và quy định về việc chỉ được ký hợp đồng vá»›i má»™t đầu mối.

Nên ná»›i lỏng hay thắt chặt?

Đáng nói hÆ¡n, Ä‘ó là dá»± trữ lÆ°u thông xăng dầu. Quy định dá»± trữ lÆ°u thông vốn để phòng trừ những trường hợp bất thường, góp phần đảm bảo an ninh năng lượng cho đất nÆ°á»›c, tuy nhiên “không phải tất cả các đầu mối đều dá»± trữ” - lãnh đạo má»™t đầu mối tiết lá»™.

Thá»±c tế này không má»›i. Petrolimex Ä‘ã nhiều lần kêu ca về tình trạng tiêu thụ trong hệ thống của họ tăng vọt khi thị trường khó khăn. Lãnh đạo các đầu mối biết, tổng đại lý cÅ©ng biết, mà thậm chí các cÆ¡ quan quản lý nhà nÆ°á»›c cÅ©ng biết. Tuy nhiên, từ trÆ°á»›c tá»›i nay, duy nhất có Công ty Xăng dầu Hàng hải bị truất quyền nhập khẩu xăng dầu (nhÆ°ng sau Ä‘ó lại được cấp phép trở lại).

Quay trở lại vấn đề gây tranh cãi giữa cÆ¡ quan quản lý nhà nÆ°á»›c và doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu là nên tăng hay hạ chuẩn đối vá»›i tổng đại lý? Theo lý luận của DN, tổng đại lý chỉ nhÆ° “cánh tay nối dài” của đầu mối, giúp lan tỏa hệ thống phân phối, vận chuyển xăng dầu đến những nÆ¡i khó khăn mà đầu mối không tá»›i được, bởi vậy không nên ép chuẩn. Tuy nhiên, Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng lại vẫn muốn “làm chặt” quy định này. Trên thá»±c tế, sau nhiều năm áp dụng các quy định bắt buá»™c, hệ thống phân phối xăng dầu của chúng ta không hề lá»›n mạnh lên, cÆ¡ sở vật chất không được đầu tÆ° má»›i. Vá»›i trọng trách của mình, lẽ dá»… hiểu là Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng muốn “ít người” và “nhiều tóc”, bởi không ai thấm thía hÆ¡n họ về tình trạng lá»™n xá»™n của thị trường má»—i khi giá xăng dầu leo thang. Nhiều cá»­a hàng Ä‘óng cá»­a, đại lý kêu thiếu hàng, tổng đại lý cÅ©ng kêu thiếu hàng trong khi đầu mối lúc nào cÅ©ng khẳng định đủ. Kiểm tra hồ sÆ¡ thì... đủ thật.

Có lẽ Ä‘ây là câu trả lời vì sao thị trường xăng dầu Việt Nam lá»™n xá»™n, cả cÆ¡ quan quản lý, người tham gia thị trường và người dân đều... khổ. Quy định thì chặt chẽ, thậm chí rất chặt chẽ, nhÆ°ng không ai tuân thủ. Và dù ai cÅ©ng lén lút vi phạm, ai cÅ©ng biết có người vi phạm, nhÆ°ng lại không chỉ ra được (hoặc không chỉ ra) Ä‘ó là ai (!).

Nguồn tin:Xaluan