Vì lẽ gì má»™t doanh nghiệp “có quyền” định Ä‘oạt giá xăng bán lẻ nhÆ° Petrolimex lại phải mất công chào mời nhà đầu tÆ° đến vậy? Giá khởi Ä‘iểm IPO 15.000 đồng/cổ phiếu có rẻ?

 “Vá»›i doanh nghiệp nhÆ° tổng công ty xăng dầu Petrolimex, lẽ ra không cần giá»›i thiệu nhà đầu tÆ° cÅ©ng đến mua cổ phiếu”, ông Phạm Viết Muôn - phó trưởng ban Chỉ đạo đổi má»›i và phát triển doanh nghiệp nói trong buổi giá»›i thiệu đợt phát hành cổ phiếu lần đầu (IPO) của Petrolimex chiều 14/7 tại TP.HCM.

Chín tháng dá»± kiến lá»— 1.220 tỉ đồng

Quan tâm đầu tiên của nhà đầu tÆ° bao giờ cÅ©ng là hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp. Theo bản cáo bạch IPO, năm 2009 lợi nhuận sau thuế của Petrolimex đạt 3.394 tỉ đồng, năm 2010 giảm mạnh còn 924,8 tỉ đồng. Nếu căn cứ vào vốn Ä‘iều lệ sau cổ phần hoá của tổng công ty là 10.700 tỉ đồng, lợi nhuận trên má»—i cổ phiếu của Petrolimex năm ngoái có 867 đồng, tính theo giá khởi Ä‘iểm, chỉ số PE (thị giá trên thu nhập) tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng 17 lần, cao hÆ¡n hẳn so vá»›i mặt bằng chung hiện tại.

Vá»›i việc Nhà nÆ°á»›c còn nắm giữ gần 95% cổ phần sau IPO,  Petrolimex vẫn là doanh nghiệp nhà nÆ°á»›c và vẫn là công cụ  bình á»•n giá xăng dầu của Nhà nÆ°á»›c.

Năm nay bức tranh lợi nhuận của Petrolimex không có nhiều gam màu sáng theo công bố của chính tổng công ty. Chín tháng đầu năm, xăng dầu, mảng kinh doanh chính, dá»± kiến lá»— 1.220 tỉ đồng. Nguyên nhân theo giải thích của ông Bùi Ngọc Bảo, chủ tịch há»™i đồng quản trị kiêm tổng giám đốc, là do công ty phải thá»±c hiện việc bình ổn giá xăng dầu theo chỉ đạo của Nhà nÆ°á»›c.

Các cuá»™c giá»›i thiệu trÆ°á»›c IPO của tổng công ty không giúp nhà đầu tÆ° xác định được nguyên nhân thua lá»— là do thá»±c hiện bình ổn giá hay còn lý do nào khác. Giá xăng dầu bán lẻ của Việt Nam sẽ cao hÆ¡n giá bán lẻ cùng loại của má»™t số nÆ°á»›c khu vá»±c nếu tính trên cùng má»™t mức thuế. Thuế nhập khẩu xăng dầu của má»™t số nÆ°á»›c từ 15 – 35%, còn của Việt Nam Ä‘ang là 0 – 5%.

Những câu hỏi chÆ°a có lời giải

Trong khoản lá»— dá»± kiến nói trên của Petrolimex nổi lên hai vấn đề: quản lý dòng tiền và mức hoa hồng cho các đại lý. Từ tháng 4/2011 trở về trÆ°á»›c, bỏ qua yếu tố xăng dầu luôn là mặt hàng Æ°u tiên số má»™t của Nhà nÆ°á»›c trong cân đối cung cầu ngoại tệ, Petrolimex luôn nói gặp khó khăn trong việc mua ngoại tệ để nhập khẩu xăng dầu. Thay bằng mua, tổng công ty phải vay ngoại tệ, chịu áp lá»±c Ä‘iều chỉnh tá»· giá và lãi suất. Trong khi Ä‘ó Petrolimex, theo lời ông Bảo tại cuá»™c giá»›i thiệu chiều 14/7, vào thời Ä‘iểm ấy gá»­i 17.000 tỉ đồng tại ngân hàng. Liệu chi phí vay ngoại tệ và Ä‘iều chỉnh tá»· giá có lá»›n hÆ¡n khoản thu từ lãi suất tiền gá»­i ngân hàng?

Petrolimex là doanh nghiệp có doanh thu tiền đồng rất lá»›n. Ông Bảo cho biết má»—i ngày tổng công ty thanh toán tiền nhập khẩu xăng dầu khoảng 20 – 30 triệu Ä‘ôla Mỹ và thu tiền đồng từ bán xăng dầu trong nÆ°á»›c khoảng 500 – 600 tỉ đồng. Từ tháng 4 đến nay, Petrolimex có thể mua ngoại tệ tại các ngân hàng theo giá niêm yết và nguồn thu tiền đồng có thể sinh lời cao. Tuy nhiên, Petrolimex không có má»™t lời nào đề cập đến lợi thế này.

Ông Bảo khẳng định mức hoa hồng 300 – 500 đồng/lít xăng, dầu cho các đại lý của tổng công ty hiện nay là hợp lý, đảm bảo lợi nhuận cho họ. ChÆ°a có má»™t cuá»™c kiểm toán Ä‘á»™c lập công khai nào để người tiêu dùng và nhà đầu tÆ° thấy mức hoa hồng Ä‘ó phù hợp thá»±c tế. Có ý kiến cho rằng doanh nghiệp đại lý xăng dầu do tổng công ty góp vốn hiện nay “sống khỏe”, lợi nhuận cao. Có bình thường không khi tổng công ty dá»± kiến lá»—, còn các đại lý thì không?

Đứng trÆ°á»›c nguy cÆ¡ lá»—, thông thường doanh nghiệp tiết kiệm và cắt giảm chi phí. Vá»›i Petrolimex, dường nhÆ° không phải vậy. Theo bản cáo bạch, trang 49, chi phí bán hàng và quản lý doanh nghiệp năm 2009 của Petrolimex là 3.731,5 tỉ đồng, năm 2010 là 4.661,7 tỉ đồng, tăng xấp xỉ 25%, má»™t mức tăng quá lá»›n. Nếu tổng công ty tiết giảm được chi phí, thì cho dù có phải bù lá»— giá xăng, lợi nhuận năm 2010 vẫn có thể cao hÆ¡n.

Đắt và rẻ

Vá»›i quy mô, cÆ¡ sở vật chất, hệ thống phân phối rá»™ng khắp và lợi thế mà không doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu nào có được, giá khởi Ä‘iểm IPO của Petrolimex nhìn bề ngoài là rẻ. Nếu được kinh doanh theo cÆ¡ chế thị trường, quản lý công khai, minh bạch, Petrolimex sẽ có gÆ°Æ¡ng mặt khác sau cổ phần hóa. Vá»›i việc Nhà nÆ°á»›c còn nắm giữ gần 95% cổ phần sau IPO, Petrolimex nhÆ° ông Bảo nói, vẫn là doanh nghiệp nhà nÆ°á»›c và vẫn là công cụ bình ổn giá xăng dầu của Nhà nÆ°á»›c.

Có nên kỳ vọng vào sá»± thay đổi khi Petrolimex chuyển đổi thành công ty cổ phần từ đầu tháng 10 tá»›i? Nhà đầu tÆ° không nhìn thấy nhiều sá»± thay đổi ở những doanh nghiệp nÆ¡i Nhà nÆ°á»›c nắm cổ phần chi phối thấp hÆ¡n ở Petrolimex nhÆ° Bảo Việt, Vietcombank, hai Ä‘Æ¡n vị này Ä‘ã niêm yết.

Kế hoạch lợi nhuận sau cổ phần hoá của Petrolimex khá ấn tượng: lợi nhuận sau thuế ba tháng cuối năm nay dá»± kiến 491 tỉ đồng, năm sau là 2.109 tỉ đồng. Làm thế nào có được lợi nhuận Ä‘ó thì không thấy bản cáo bạch cÅ©ng nhÆ° lãnh đạo Petrolimex nói tá»›i. Đưa ra má»™t con số không khó, trong khi đường Ä‘i nÆ°á»›c bÆ°á»›c đến con số Ä‘ó không rõ ràng, thá»­ hỏi nhà đầu tÆ° làm sao tin? Vá»›i sá»± không rõ ràng và không ít những câu hỏi thiếu lời giải Ä‘áp, trong Ä‘iều kiện chứng khoán hiện nay, giá khởi Ä‘iểm cổ phiếu Petrolimex có thể không hề rẻ chút nào.

Nguồn tin: Sài Gòn tiếp thị