Theo nhận định của các chuyên gia, công tác Ä‘iều hành giá xăng dầu thời gian qua có những "bất thường", thiếu minh bạch khiến dÆ° luận bức xúc. Xung quanh vấn đề này, PV Ä‘ã có cuá»™c trao đổi vá»›i TS. Đinh Xuân Thảo, viện trưởng Viện Nghiên cứu lập pháp của Quốc há»™i.

Các bá»™ cần phối hợp trong Ä‘iều hành giá xăng dầu

Kể từ khi Nhà nÆ°á»›c cho phép doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu tá»± Ä‘iều chỉnh giá Ä‘ã xảy ra trường hợp các doanh nghiệp đồng loạt tăng giá, giống nhau cả về thời Ä‘iểm và mức tăng. Liệu có Ä‘iều gì bất thường trong Ä‘ó không, thÆ°a ông?

Trong kinh doanh, thị trường là cái quyết định giá thay đổi hay không. "Anh" nào nắm giữ thế chủ đạo ở má»™t mặt hàng nào Ä‘ó thì có khả năng chi phối và có quyền quyết định về giá mặt hàng Ä‘ó. Mặt hàng xăng dầu hiện Nhà nÆ°á»›c Ä‘ang Ä‘á»™c quyền nên khi Ä‘Æ°a ra các văn bản quy định doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu được định giá thì Ä‘ây lại là vấn đề cần bàn. Thá»±c tế Ä‘ã chứng minh chỉ trong vòng 1 tháng có đến 2 lần xăng dầu bị Ä‘iều chỉnh tăng giá. Đây là vấn đề cần xem xét lại.

Theo lá»™ trình, nền kinh tế của ta Ä‘ang từng bÆ°á»›c tiến tá»›i tiếp cận thị trường. NhÆ°ng xăng dầu vẫn do Nhà nÆ°á»›c nắm quyền Ä‘iều tiết, nên việc này liên quan đến các cÆ¡ quan chịu trách nhiệm Ä‘iều chỉnh giá. Bên bá»™ Tài chính có Cục quản lý giá để Ä‘iều tiết giá những mặt hàng do Nhà nÆ°á»›c Ä‘iều tiết. Tuy nhiên, xăng dầu còn liên quan đến xuất nhập khẩu nên còn có thêm bá»™ Công thÆ°Æ¡ng quản lý.

Chúng ta Ä‘ã từng chứng kiến 2 bá»™ này có những quan Ä‘iểm chÆ°a thống nhất trong Ä‘iều hành giá xăng dầu. Theo tôi, hai bên phải phối hợp vá»›i nhau chặt chẽ, không thể để má»—i bên chỉ làm theo Ä‘úng chức trách của mình là thôi. Về việc Ä‘iều chỉnh giá xăng dầu Chính phủ sẽ chịu trách nhiệm.

TS. Đinh Xuân Thảo.

Vậy theo ông có nên giảm thuế suất và các khoản phí trong lÄ©nh vá»±c xăng dầu để hạ giá bán hiện nay xuống hay không?

Thá»±c ra, trong khuôn khổ Ä‘iều hành thường xuyên của mình, Chính phủ phải chủ Ä‘á»™ng làm việc này nếu thấy cần thiết. Trong trường hợp quá thẩm quyền của Chính phủ thì phải xin ý kiến Quốc há»™i để Quốc há»™i giao cho UBTVQH quyết định. Nền kinh tế nÆ°á»›c ta má»›i bắt đầu Ä‘i vào thị trường nên còn nhiều cái má»›i lạ, chÆ°a quen. Do vậy,  từ kinh nghiệm trong hoạt Ä‘á»™ng thá»±c tiá»…n, cần có sá»± chỉnh sá»­a các văn bản pháp luật cho phù hợp. Theo tôi Chính phủ nên xem lại việc áp dụng thuế suất xăng dầu để thu ở mức bao nhiêu cho hợp lý.

Có việc thống lÄ©nh thị trường trong kinh doanh xăng dầu khi doanh nghiệp được quyền tá»± Ä‘iều chỉnh giá không thÆ°a ông?

NhÆ° tôi Ä‘ã nói, trong thị trường anh nào nắm lượng hàng hóa chi phối thì quyền định giá mặt hàng Ä‘ó thuá»™c về anh ta. Việc tiếp cận thị trường theo hÆ°á»›ng cho doanh nghiệp tá»± định giá cần phải xem lại lá»™ trình. Trên thá»±c tế, chúng ta chÆ°a giám sát tốt nhóm doanh nghiệp này nhÆ°ng lại trao cho họ thẩm quyền Ä‘iều chỉnh giá thì khó có thể bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng tốt được.

Còn má»™t mối lo của nền kinh tế Việt Nam hiện nay là nợ xấu và tồn kho. Những khó khăn này càng nặng hÆ¡n khi người dân và doanh nghiệp ngoài ngành xăng dầu phải chịu ảnh hưởng từ việc tăng giá xăng dầu?

Đúng. Đây Ä‘ang là vấn đề của nền kinh tế nÆ°á»›c ta và rất cần sá»± há»— trợ ngân sách Nhà nÆ°á»›c. Theo tôi, giải quyết vấn đề chủ yếu là ở cách làm, nhÆ° vấn đề nợ xấu chẳng hạn. Tôi ví dụ nhÆ° chuyện Vinashin, Vinalines thì vấn đề là làm sao thu về cho ngân sách được. Các ngân hàng cần xem lại thá»±c chất mức nợ xấu của mình là bao nhiêu, cÆ¡ cấu nợ nhÆ° thế nào để cùng có phÆ°Æ¡ng án giải quyết tốt nhất.

Về cÆ¡ bản, để giải quyết tình trạng nợ xấu, cần tái cấu trúc hệ thống ngân hàng. Những năm qua, số lượng các ngân hàng của Việt Nam Ä‘ã tăng quá nóng trong khi chất lượng má»™t số ngân hàng không đảm bảo. Điều Ä‘ó Ä‘ã được bá»™c lá»™ khi nền kinh tế gặp khó khăn. Tái cấu trúc là để thanh lọc ngân hàng yếu, thậm chí cho phá sản để nền kinh tế mạnh hÆ¡n.

Doanh nghiệp bắt tay nhau, người tiêu dùng chịu thiệt

Nhiều ý kiến cho rằng, thị trường xăng dầu Ä‘ang bị chi phối bởi lợi ích nhóm, ông nghÄ© sao về Ä‘iều này?

Những Ä‘iều xảy ra trên thá»±c tế thị trường xăng dầu thời gian vừa qua cho thấy có dấu hiệu nhóm doanh nghiệp thống lÄ©nh thị trường. Điều này Ä‘ã vi phạm Luật Cạnh tranh về cấm thỏa thuận ấn định giá làm hạn chế cạnh tranh. Không có thỏa thuận ấn định giá thì làm sao có sá»± trùng hợp khi các doanh nghiệp xăng dầu cùng Ä‘iều chỉnh tăng giá trong cùng má»™t thời Ä‘iểm và cùng má»™t mức giá giống nhau.

Vậy theo ông, cần làm gì để minh bạch thị trường xăng dầu?

Hành lang pháp lý kinh doanh xăng dầu rất yếu và thiếu, chÆ°a đủ mạnh để bắt buá»™c các doanh nghiệp phải minh bạch cÅ©ng nhÆ° đề cao trách nhiệm giải trình của các bên. Ngoài ra, việc giám sát thi hành pháp luật trong kinh doanh xăng dầu cÅ©ng chÆ°a chặt chẽ để bảo vệ tốt hÆ¡n quyền của người tiêu dùng. Còn thá»±c tế, nếu các doanh nghiệp đầu mối và đại lý bắt tay nhau để thống nhất tăng giá hưởng lợi thì sá»± cạnh tranh bị triệt tiêu và người tiêu dùng chịu thiệt.

Theo tôi, Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng cần nhanh chóng kiến nghị Chính phủ tăng khung xá»­ phạt các vi phạm trong lÄ©nh vá»±c này. Cần tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát trong nÆ°á»›c, kịp thời phát hiện những hành vi gian lận pha trá»™n xăng, dầu không đảm bảo chất lượng và phải xá»­ lý nghiêm.

Xin cảm Æ¡n ông! 

Nguồn tin: (Nguoiduatin.vn)