Có mặt tại Công ty TNHH nhiên liệu sinh học PhÆ°Æ¡ng Đông (thôn 8, xã Minh HÆ°ng, huyện Bù Đăng, tỉnh Bình PhÆ°á»›c, Ä‘Æ¡n vị đầu tÆ° Nhà máy sản xuất cồn Ethanol Bình PhÆ°á»›c) má»™t ngày đầu tháng 4-2016, chúng tôi ghi nhận nhà máy rá»™ng tá»›i 44ha Ä‘ang Ä‘óng cá»­a im lìm.

Hai người bảo vệ gác cổng cho biết, nhà máy Ä‘ã ngừng hoạt Ä‘á»™ng từ lâu, hiện chỉ giữ lại hÆ¡n 10 nhân viên bảo vệ để trông coi nhà máy và má»™t số lao Ä‘á»™ng làm công tác bảo trì máy móc. “Lãnh đạo doanh nghiệp cÅ©ng Ä‘ã thay đổi, hiện không có ai ở nhà máy” – má»™t bảo vệ nói.

Ông Nguyá»…n Văn Ân, má»™t cán bá»™ hÆ°u trí có quán giải khát gần nhà máy cho biết: “Lúc nhà máy còn hoạt Ä‘á»™ng suốt ngày xe tải chạy ầm ầm chở nguyên liệu ra vào nhÆ°ng chỉ được vài tháng nhà máy ngÆ°ng hoạt Ä‘á»™ng. Hàng trăm người dân trong xã được nhà máy nhận vào làm nay Ä‘ã nghỉ hết”.

Nhà máy Ethanol Bình PhÆ°á»›c cá»­a Ä‘óng then cài suốt nhiều năm qua.
Nhà máy là kết quả hợp tác giữa Tổng Công ty Dầu khí Việt Nam (PV OIL) và Tập Ä‘oàn Itochu (Nhật Bản), theo thỏa thuận ban đầu, PV OIL chiếm 51% vốn, Itochu chiếm 49%. Đầu năm 2010, PV OIL chuyển giao 22% cho Công ty Licogi 16. Tổng mức đầu tÆ° hÆ¡n 84 triệu USD (khoảng hÆ¡n 1.600 tá»· đồng). Theo thiết kế, Nhà máy Ethanol Bình PhÆ°á»›c sẽ sản xuất hÆ¡n 100 triệu lít cồn sinh học/năm, tiêu thụ khoảng 240 ngàn tấn củ mì khô/năm.

“Nhà máy Ä‘óng cá»­a Ä‘ã lâu và từ khi nào nhÆ°ng không có báo cáo, mãi đến tháng 5-2015 má»›i biết chính xác nhà máy ngừng hoạt Ä‘á»™ng. Nguyên nhân được cho là sản phẩm làm ra không tiêu thụ được. Lãnh đạo doanh nghiệp thay đổi nhiều, hiện ai làm giám đốc Sở cÅ©ng không nắm”, bà Lý Thị Mỹ Loan, Phó phòng phụ trách Phòng Quản lý công nghiệp Sở Công thÆ°Æ¡ng tỉnh Bình PhÆ°á»›c nói.

CÅ©ng theo bà Loan, khi thấy hoạt Ä‘á»™ng kinh doanh thua lá»—, Tập Ä‘oàn Itochu Ä‘ã rao bán toàn bá»™ phần trị giá đầu tÆ° vá»›i giá bằng 35% số tiền Ä‘ã góp, dù nhà máy chÆ°a kịp vận hành thÆ°Æ¡ng mại nhÆ°ng đến nay vẫn chÆ°a bán được.

Dù có công suất lên tá»›i 9 triệu lít/tháng nhÆ°ng sau khi Ä‘i vào vận hành được ba tháng (kể từ tháng 4-2012), Nhà máy Ethanol Bình PhÆ°á»›c má»›i sản xuất được 14 triệu lít xăng sinh học (tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng 1,4 triệu lít/tháng). Việc tiêu thụ cÅ©ng khá chật vật khi thị trường trong nÆ°á»›c gần nhÆ° Ä‘óng băng, các địa Ä‘iểm bán xăng sinh học của Bình PhÆ°á»›c tá»›i nay cÅ©ng chỉ hoạt Ä‘á»™ng… cho có.

Công ty TNHH Nhiên liệu sinh học PhÆ°Æ¡ng Đông buá»™c phải tìm kiếm lối thoát nhờ việc xuất khẩu tá»›i các thị trường Philippines, Trung Quốc,… vá»›i giá khoảng 650-700USD/m³. Thêm nữa, nguồn mì tÆ°Æ¡i phải mua vá»›i giá cao trong khi hàm lÆ°Æ¡ng tinh bá»™t thấp, hoặc không có để mua cÅ©ng là yếu tố khiến nhà máy Ä‘óng cá»­a.

Theo tính toán, để sản xuất má»™t lít xăng sinh học, chỉ tính riêng biến phí (nguyên liệu, nhân công…) phải mất tá»›i 14.000 đồng. Vì vậy, giá xăng sinh học bán ra ít nhất phải có giá từ 14.000đồng/lít trở lên thì nhà máy má»›i có thể vận hành. Hiện nay, mặc dù “trùm mền”, Nhà máy Ethanol Bình PhÆ°á»›c vẫn phải trả từ 8-10 tỉ đồng lãi ngân hàng má»—i tháng. HÆ¡n 150 nhân công của nhà máy Ä‘ã được cho nghỉ.

Từ cuối tháng 8-2014, UBND tỉnh Bình PhÆ°á»›c Ä‘ã có buổi làm việc vá»›i Công ty TNHH nhiên liệu sinh học PhÆ°Æ¡ng Đông cam kết sẽ há»— trợ về mặt thủ tục, tạo Ä‘iều kiện để nhà đầu tÆ° má»›i là Công ty Toyo Thai new energy Pte. Ltd trở thành cổ Ä‘ông của Công ty TNHH Nhiên liệu sinh học PhÆ°Æ¡ng Đông thay thế cổ Ä‘ông Itochu (Nhật Bản) xin rút vốn. Giải quyết được khó khăn về vốn, Nhà máy Ethanol Bình PhÆ°á»›c sẽ Ä‘i vào hoạt Ä‘á»™ng khi cả nÆ°á»›c sá»­ dụng xăng nhiên liệu sinh học theo đề án của Chính phủ.

Lãnh đạo Công ty TNHH nhiên liệu sinh học PhÆ°Æ¡ng Đông cho biết, cổ Ä‘ông Itochu xin chuyển nhượng vốn góp trong khi còn nợ 4,1 triệu USD chÆ°a góp theo lá»™ trình (quá thời hạn 36 tháng). Vấn đề này đại diện Công ty Toyo Thai new energy Pte. Ltd TTNE cam kết: Nếu được trở thành cổ Ä‘ông, nhà đầu tÆ° sẽ Ä‘óng góp ngay 4,1 triệu USD thay cho Itochu; giúp công ty vay vốn từ các tổ chức tín dụng; há»— trợ về kỹ thuật, Ä‘ào tạo cán bá»™ để nhà máy hoạt Ä‘á»™ng hiệu quả. Tuy nhiên, đến nay việc hợp tác vẫn chÆ°a thành hiện thá»±c và nhà máy vẫn trong tình trạng “trùm mền”.

Trong khi Ä‘ó, thị trường vẫn còn rất thờ Æ¡ vá»›i xăng E5, khiến cÆ¡ há»™i tìm đầu ra cho nhà máy vẫn còn rất mỏi mệt.

Nhà máy Ä‘óng cá»­a, nông dân gặp khó

Bình PhÆ°á»›c hiện có trên 16.000ha mì, sản lượng mì tÆ°Æ¡i toàn tỉnh hàng năm đạt trung bình 370 ngàn tấn. Hiện nay giá thu mua mì tÆ°Æ¡i trung bình 1.500 – 2.000đồng/kg. Từ khi Ä‘i vào hoạt Ä‘á»™ng tá»›i nay Nhà máy Ethanol Bình PhÆ°á»›c má»›i tiêu thụ được 35.000 tấn mì (bao gồm cả mì nhập khẩu từ Campuchia), trong khi năng lá»±c của nhà máy có thể tiêu thụ tá»›i 240.000 tấn mì/năm. Nay khi nhà máy ngừng hoạt Ä‘á»™ng, nông dân phải vất vả mang mì Ä‘i nÆ¡i khác bán, tốn kém chi phí vận chuyển, nhiều khi bị thÆ°Æ¡ng lái ép giá.

Nguồn tin: Congannhandan