Má»™t nghịch lý Ä‘ang tồn tại trên thị trường xăng dầu những năm gần Ä‘ây là khu vá»±c đồng bằng, Ä‘ô thị, dọc các trục đường quốc lá»™ xuyên Việt, liên tỉnh, hệ thống các cá»­a hàng xăng dầu (CHXD) của các doanh nghiệp (DN) đầu mối và các đại lý, tổng đại lý của các thành phần kinh tế, được xây dá»±ng khá dầy. Trong khi Ä‘ó ở địa bàn miền núi xa xôi, nhất là các huyện vùng cao đặc biệt khó khăn chẳng mấy DN lên đầu tÆ°.

Bảo đảm nguồn cung mọi tình huống

Hiện nay, cả nÆ°á»›c có tá»›i 18 đầu mối được phép nhập khẩu và bán lẻ xăng dầu, nhÆ°ng ở địa bàn vùng sâu, vùng xa hầu nhÆ° chỉ có má»™t mình Tập Ä‘oàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) "gánh vác". Ngược lại, ở khu vá»±c Ä‘ô thị và các tỉnh đồng bằng kinh doanh thuận lợi thì các DN lại Ä‘ang cạnh tranh quyết liệt để giành giật thị phần.

Lào Cai, Lai Châu và Ðiện Biên thuá»™c diện những tỉnh khó khăn nhất cả nÆ°á»›c và khu vá»±c Tây Bắc. Trong chÆ°Æ¡ng trình đầu tÆ° phát triển kinh tế - xã há»™i và an ninh, quốc phòng, xăng dầu luôn là mặt hàng chiến lược gắn liền vá»›i đời sống sản xuất và nhu cầu của người tiêu dùng. Nét đặc thù của hoạt Ä‘á»™ng kinh doanh xăng dầu ở Ä‘ây là cung đường vận chuyển quá xa, hao hụt lá»›n dẫn tá»›i chi phí kinh doanh cao, lợi nhuận giảm, tại các huyện vùng sâu, vùng xa, càng bán càng lá»—. Ðặc biệt, vào mùa mÆ°a lÅ© hằng năm, nếu không làm tốt kế hoạch dá»± trữ thì tình trạng tắc đường do sạt lở sẽ làm tăng nguy cÆ¡ xảy ra các cÆ¡n sốt xăng, dầu.

Theo sá»± chỉ đạo của Petrolimex, những năm gần Ä‘ây, Công ty Xăng dầu (CTXD) Lào Cai Ä‘ã từng bÆ°á»›c đầu tÆ° xây dá»±ng hệ thống cÆ¡ sở hạ tầng vận chuyển xăng dầu bằng đường sắt thay cho vận chuyển bằng đường bá»™, tổ chức dá»± trữ bảo đảm nguồn hàng cho tuyến sau. Kể từ năm 2009, khi thay đổi phÆ°Æ¡ng thức vận chuyển bằng ô-tô sang xe lá»­a vá»›i khối lượng lá»›n, an toàn, hiệu quả Ä‘ã chủ Ä‘á»™ng tiết kiệm giảm chi phí lÆ°u thông và ổn định nguồn hàng. Từ Ä‘ây, xăng dầu được vận chuyển thẳng bằng xe xi-téc đến tất cả các cá»­a hàng bán lẻ của công ty và các đại lý ở hai tỉnh Lào Cai và Lai Châu, ứng cứu cho Ðiện Biên khi tắc nguồn từ Hà Ná»™i.

Bên cạnh Ä‘ó, công ty từng bÆ°á»›c xây dá»±ng hệ thống bán lẻ trá»±c tiếp vá»›i 41 cá»­a hàng bán lẻ xăng, dầu phủ kín đều tất cả các huyện, thị xã của hai tỉnh, má»—i huyện ít nhất có từ má»™t đến ba cá»­a hàng cùng vá»›i các đại lý. Hệ thống bán lẻ còn vÆ°Æ¡n tá»›i má»™t số cụm, xã, trong Ä‘ó có CHXD Rào San (huyện Phong Thổ) phục vụ bảy xã biên giá»›i, CHXD Nậm Tăm (huyện Sìn Hồ). Giám đốc CTXD Lào Cai DÆ°Æ¡ng Tuấn DÅ©ng cho biết: Suốt 20 năm liên tục bám địa bàn, cán bá»™, công nhân CTXD Lào Cai vượt qua nhiều khó khăn, thá»­ thách, hoàn thành tốt nhiệm vụ chính trị của má»™t DNNN, thường xuyên bảo đảm cung ứng đầy đủ nguồn xăng dầu cho tiêu dùng, kể cả trong thời kỳ mÆ°a lÅ©, giá cả biến Ä‘á»™ng, Ä‘óng góp tích cá»±c vào công cuá»™c phát triển kinh tế - xã há»™i và an ninh quốc phòng trên địa bàn hai tỉnh Lào Cai và Lai Châu, nhất là các vùng sâu, vùng xa, những địa bàn khó khăn. Giám đốc Sở Công thÆ°Æ¡ng Lai Châu Nguyá»…n SÄ© Chín khẳng định, trên địa bàn tỉnh, Chi nhánh Xăng dầu Lai Châu là lá»±c lượng cung ứng xăng dầu chủ lá»±c, nhất là các huyện vùng cao đặc biệt khó khăn nhÆ° Mường Tè, Sìn Hồ..., các cây xăng bán hàng không hạn chế, đồng hồ bÆ¡m chính xác, không có hiện tượng găm hàng khi có biến Ä‘á»™ng giá.

Chi phí cao, hao hụt lá»›n

Ðặc thù của hai tỉnh Lào Cai và Lai Châu là địa bàn rá»™ng, giao thông Ä‘i lại khó khăn, vì vậy phát sinh nhiều chi phí, nhất là chi phí vận tải. Nhiều năm qua, nếu không có sá»± há»— trợ tiếp sức của Petrolimex thì lá»— rất nặng. Hiện nay xăng dầu sau khi vận chuyển bằng xe lá»­a từ Hải Phòng lên, kho đầu mối Lào Cai phải tiếp tục chở Ä‘i các huyện vùng cao. Trong khi Ä‘ó, huyện gần nhất cÅ©ng cách từ 80 đến 120 km, riêng huyện Mường Tè (Lai Châu), xe phải vượt tiếp má»™t chặng đường 320 km trong Ä‘iều kiện đường xấu, hiểm trở, má»™t bên là núi cao, má»™t bên là vá»±c sâu, mùa mÆ°a lÅ© rất dá»… gặp tai nạn, rủi ro. CHXD Mường Nhé (huyện Mường Nhé) thuá»™c Công ty Xăng dầu Ðiện Biên trÆ°á»›c Ä‘ây lấy hàng từ kho Hà Ná»™i phải vượt chặng đường 710 km, đến nay lấy từ kho Lào Cai, đường vận chuyển được rút ngắn cÅ©ng phải Ä‘i tiếp hÆ¡n 300 km. Chi phí vận chuyển thá»±c tế bình quân 1.333 đồng/lít. Theo tính toán của CTXD Ðiện Biên, năm 2012 chi phí vận tải chiếm tá»›i 45 tá»· đồng trong số 76 tá»· đồng chi phí của toàn công ty.

Ðể bảo đảm cho hoạt Ä‘á»™ng của công ty tuyến sau, theo nguyên tắc lấy gần bù xa, năm 2012, tập Ä‘oàn Ä‘ã trợ cÆ°á»›c vận tải 460 đồng/lít, năm 2013 nâng lên 660 đồng/lít nhÆ°ng vẫn không đủ bù đắp. Chỉ riêng vá»›i lượng hàng bán ra tại huyện Mường Nhé má»—i năm lá»— hÆ¡n 3 tá»· đồng, tập Ä‘oàn trợ cÆ°á»›c 2 tá»· đồng, công ty chịu lá»— khoảng 1 tá»· đồng. Theo báo cáo nhanh của Phòng Kinh doanh Petrolimex, năm 2013, số tiền trợ cÆ°á»›c vận tải của tập Ä‘oàn cho các tỉnh Hà Giang, SÆ¡n La, Ðiện Biên, Lai Châu, Lào Cai, Cao Bằng là 90 tá»· đồng, trong Ä‘ó ba tỉnh Ðiện Biên, Lai Châu, Lào Cai là 50,5 tá»· đồng.

Bên cạnh chi phí phát sinh thá»±c tế do cÆ°á»›c vận tải tăng, các CHXD ở huyện và xã vùng cao của hai tỉnh Lào Cai và Lai Châu nhÆ° Sa Pa, Sìn Hồ, Bắc Hà, Si Ma Cai và xã Rào San, huyện Phong Thổ còn phải gánh chịu thêm chi phí hao hụt do thời tiết (nhiệt Ä‘á»™ thấp nên giảm về lượng khi bán ra cho khách tính theo lít thá»±c tế). Nhiệt Ä‘á»™ ở Ä‘ây luôn thấp hÆ¡n so vá»›i khu vá»±c kho Lào Cai từ 3o đến 5oC. Mùa Ä‘ông chênh lệch từ 7o đến 10oC. Nhiệt Ä‘á»™ thấp gây nên hao hụt dung tích thá»±c tế rất lá»›n từ kho đến cá»­a hàng bán lẻ. Theo Trưởng phòng Kỹ thuật CTXD Lào Cai Trần Ngọc SÆ¡n, Ä‘iển hình của hao hụt tá»± nhiên này là do ở thị trấn khu du lịch Sa Pa, chênh lệch nhiệt Ä‘á»™ từ kho đầu mối đến cá»­a hàng bán lẻ xảy ra quanh năm, vào mùa Ä‘ông chênh lệch càng lá»›n, tính ra má»™t m3 dầu bán ra hụt 8 lít, đối vá»›i xăng thì cao hÆ¡n (11 lít). Theo quy hoạch, thị trấn Sa Pa có ba cây xăng, nhÆ°ng do bị hao hụt lá»›n trong kinh doanh nên chẳng có DN nào đến đầu tÆ° cá»­a hàng bán lẻ, nhiều năm nay chỉ có duy nhất má»™t cá»­a hàng của Petrolimex.

Hoạt Ä‘á»™ng kinh doanh xăng dầu ở địa bàn miền núi, vùng cao luôn phải đối mặt vá»›i khó khăn, vất vả do chi phí phát sinh quá lá»›n, bán nhiều lá»— càng lá»›n, làm giảm lợi nhuận, triệt tiêu Ä‘á»™ng lá»±c của DN. Ðể bảo đảm đời sống của người lao Ä‘á»™ng, các cá»­a hàng chủ Ä‘á»™ng đẩy mạnh bán lẻ các mặt hàng ga, dầu nhờn, sÆ¡n, bảo hiểm để tăng doanh thu và lợi nhuận duy trì đời sống, bù đắp phần lợi nhuận kinh doanh xăng dầu. Trên địa bàn cả nÆ°á»›c hiện nay vẫn còn 62 huyện thuá»™c diện đặc biệt khó khăn nằm trong chÆ°Æ¡ng trình theo Nghị quyết 30a/2008/NÐ-CP của Chính phủ, ở Ä‘ó cÆ¡ sở hạ tầng còn yếu kém. Tại những địa bàn này, hầu nhÆ° chỉ có CHXD của Petrolimex cung ứng, Ä‘áp ứng nhu cầu tiêu dùng của người dân, phát triển kinh tế-xã há»™i và an ninh quốc phòng. Trong thông Ä‘iệp đầu năm má»›i 2014, Thủ tÆ°á»›ng Chính phủ Nguyá»…n Tấn DÅ©ng khẳng định: Thá»±c hiện giá trị đối vá»›i hàng hóa, dịch vụ và bảo đảm cạnh tranh bình đẳng. HÆ¡n nữa, thá»±c hiện chủ trÆ°Æ¡ng lá»›n của Chính phủ tái cÆ¡ cấu DNNN, Petrolimex Ä‘ã cổ phần hóa, vấn đề kinh doanh có lãi để bảo đảm cổ tức cho cổ Ä‘ông hằng năm Ä‘ang được đặt ra má»™t cách bức xúc.

Hiện nay, cả nÆ°á»›c có nhiều đầu mối nhập khẩu và bán lẻ xăng dầu, cần Ä‘á»™ng viên thêm nhiều DN lên vùng cao cùng chia sẻ khó khăn vá»›i Petrolimex để bảo đảm mặt hàng thiết yếu cho người tiêu dùng, tăng lượng cung cho thị trường. Theo lá»™ trình há»™i nhập những năm tá»›i sẽ mở cá»­a thị trường xăng dầu để DN nÆ°á»›c ngoài cùng tham gia cạnh tranh, nhÆ°ng chắc chắn thị trường vùng sâu, vùng xa sẽ ít được quan tâm, vì vậy, cần nghiên cứu xây dá»±ng cÆ¡ chế, chính sách để Ä‘á»™ng viên thêm nhiều DN trong nÆ°á»›c lên vùng cao.

Nguồn tin: ND