Idemitsu và KPI dá»± định bán lẻ xăng dầu tại Việt Nam chỉ là má»™t trong nhiều ví dụ về xu hÆ°á»›ng quốc tế hóa thị trường năng lượng ở các nÆ°á»›c.

Đại gia năng lượng của Nhật - Idemitsu Kosan và đối tác là Công ty Dầu khí quốc tế Kuwait (KPI) vừa công bố thành lập Công ty TNHH Dầu khí Idemitsu Q8 tại Việt Nam vá»›i mục tiêu phân phối các sản phẩm dầu khí. Theo Idemitsu, công ty này Ä‘ã nhận được Chứng nhận Đăng ký đầu tÆ° của Chính phủ Việt Nam và Ä‘ang xin đăng ký doanh nghiệp, hoạt Ä‘á»™ng trong lÄ©nh vá»±c bán buôn, bán lẻ các sản phẩm dầu khí, thông qua việc xây dá»±ng các trạm dịch vụ trên cả nÆ°á»›c.

Nếu kế hoạch này được thá»±c hiện Idemitsu Q8 sẽ là doanh nghiệp 100% vốn nÆ°á»›c ngoài đầu tiên hoạt Ä‘á»™ng trong lÄ©nh vá»±c bán lẻ xăng dầu tại Việt Nam. TrÆ°á»›c Ä‘ó, thÆ°Æ¡ng hiệu năng lượng Pháp - Total cÅ©ng Ä‘ã xuất hiện trên nhiều cây xăng của Việt Nam song chủ yếu mang tính chất quảng bá, thá»­ nghiệm và kinh doanh sản phẩm khác, trong khi thị trường xăng dầu nhiên liệu vẫn là "đất riêng" của các doanh nghiệp ná»™i.

Trao đổi vá»›i VnExpress, nguồn tin từ Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng cho biết Ä‘Æ¡n vị đầu mối được giao xem xét và giải quyết thủ tục cho phía Idemitsu Q8 là Tổng cục Năng lÆ°Æ¡ng. Nguồn tin này cÅ©ng cho hay việc này là má»™t phần ná»™i dung trong cam kết của Chính phủ vá»›i nhà đầu tÆ° khi Idemitsu và KPI tham gia thá»±c hiện dá»± án Lọc hóa dầu Nghi SÆ¡n (Thanh Hóa).

Theo Ä‘ó, để giúp tiêu thụ sản phẩm của Nghi SÆ¡n, các nhà đầu tÆ° được thá»±c hiện má»™t số quyền về nhập khẩu, phân phối tÆ°Æ¡ng ứng vá»›i tá»· lệ vốn góp vào dá»± án. Vị này cÅ©ng thừa nhận Nghị định 83 về kinh doanh xăng dầu chÆ°a đề cập việc thÆ°Æ¡ng nhân nÆ°á»›c ngoài tham gia làm đầu mối bán lẻ, song cÅ©ng để ngỏ bằng quy định nếu vấn đề gì mà Việt Nam tham gia vào Ä‘iều Æ°á»›c quốc tế thì thá»±c hiện theo Luật Tham gia ký kết các Ä‘iều Æ°á»›c quốc tế.

TrÆ°á»›c Ä‘ó, cùng vá»›i Việt Nam, năng lượng được coi là "dưỡng khí" của nền kinh tế và là huyết mạch của tăng trưởng ở nhiều quốc gia, đặc biệt vá»›i các nÆ°á»›c má»›i nổi lá»›n Ä‘ang trong giai Ä‘oạn công nghiệp hóa. Tuy nhiên, Ä‘ây cÅ©ng là lÄ©nh vá»±c khá nhạy cảm. Ngành công nghiệp dầu mỏ - khí đốt được rất nhiều nÆ°á»›c coi là lÄ©nh vá»±c chiến lược, nếu nhìn từ góc Ä‘á»™ an ninh quốc gia.

Do vậy, các nÆ°á»›c thường tỏ ra do dá»± trÆ°á»›c sá»± xuất hiện của yếu tố nÆ°á»›c ngoài trong ngành này, do nó có thể ảnh hưởng đến chủ quyền về tài nguyên thiên nhiên. LÄ©nh vá»±c này cÅ©ng nhạy cảm về mặt xã há»™i, do năng lượng là loại hàng hóa cÆ¡ bản. Đầu tÆ° vào năng lượng có thể tác Ä‘á»™ng lá»›n đến sức khỏe, sá»± an toàn, môi trường và quyền con người.

Chính vì thế, việc ngành này chịu sá»± kiểm soát của Chính phủ hÆ¡n hầu hết các hoạt Ä‘á»™ng kinh tế khác là Ä‘iều không mấy ngạc nhiên. Trái vá»›i xu hÆ°á»›ng chung là cởi mở vá»›i vốn đầu tÆ° nÆ°á»›c ngoài, phần lá»›n chính sách của các nÆ°á»›c vá»›i năng lượng vẫn là kiểm soát chặt.

Tuy nhiên, những năm gần Ä‘ây, xu hÆ°á»›ng này Ä‘ang dần thay đổi. Tháng 8/2014, lần đầu tiên sau gần 80 năm, Mexico mở cá»­a cho các công ty nÆ°á»›c ngoài để phát triển ngành dầu khí. BBC cho biết cÆ¡ sở hạ tầng xuống cấp, quan liêu và tham nhÅ©ng Ä‘ã ảnh hưởng nặng nề lên hãng dầu quốc doanh Pemex. Sản xuất của hãng này cÅ©ng Ä‘ang Ä‘i xuống.

Theo chính sách cải tổ được công bố, phần lá»›n sản xuất trong nÆ°á»›c vẫn do Pemex chịu trách nhiệm. Tuy nhiên, các nhà đầu tÆ° tÆ° nhân và nÆ°á»›c ngoài có thể đấu thầu giành quyền thăm dò, sản xuất và lọc dầu tại các mỏ dầu của Mexico. TrÆ°á»›c Ä‘ó, họ chỉ có thể ký hợp đồng dịch vụ vá»›i Pemex. Đây cÅ©ng là lần đầu tiên các công ty ngoại được sở hữu dầu mỏ, và các doanh nghiệp được bán sản phẩm mang thÆ°Æ¡ng hiệu khác, nhập từ nhà cung cấp khác, ngoài Pemex.

Cuối năm ngoái, Mỹ cÅ©ng gỡ bỏ lệnh cấm xuất khẩu dầu thô Ä‘ã kéo dài 40 năm qua. Theo Economist, Ä‘á»™ng thái mở cá»­a thị trường này được Ä‘ánh giá có 3 mục Ä‘ích. Đầu tiên, nó sẽ tăng thị phần cho dầu thô WTI Mỹ, từ Ä‘ó lật ngược thế khó cho các hãng sản xuất dầu Ä‘á phiến tại Ä‘ây. Thứ hai, nó sẽ giúp các nhà máy lọc dầu ngoài Mỹ có cÆ¡ há»™i tiếp cận lượng dầu lá»›n hÆ¡n, giúp họ hoạt Ä‘á»™ng hiệu quả hÆ¡n. Cuối cùng, WTI sẽ có nhiều cÆ¡ há»™i cạnh tranh vá»›i Brent trong vai trò loại dầu tiêu chuẩn của thế giá»›i.

Tại Trung Đông, sau khi được gỡ bỏ các lệnh trừng phạt quốc tế, Iran Ä‘ang ra sức kêu gọi đầu tÆ° nÆ°á»›c ngoài vào lÄ©nh vá»±c năng lượng ná»™i địa. Quốc gia này cho rằng bất chấp giá dầu thấp, lÄ©nh vá»±c này sẽ vẫn tạo ra lượng tiền cần thiết để há»— trợ các dá»± án cÆ¡ sở hạ tầng. Iran có trữ lượng khí lá»›n nhì và dầu mỏ lá»›n thứ tÆ° thế giá»›i. Vì thế, khi thông tin trên được phát ra cuối năm ngoái, rất nhiều công ty và Chính phủ nÆ°á»›c ngoài Ä‘ã xếp hàng chờ cÆ¡ há»™i kiếm lời từ nền kinh tế Ä‘ã bị cô lập rất nhiều năm này.

Các công ty nÆ°á»›c ngoài được mời tham gia vào nhiều dá»± án thăm dò, Ä‘ánh giá, khai thác và sản xuất tại Iran. Trong má»™t buổi họp báo cuối năm ngoái, Bá»™ trưởng Dầu mỏ Iran - Bijan Zangeneh cho biết họ sẽ mở cá»­a 52 mỏ dầu, khí. Sá»± kiện này Ä‘ã thu hút tá»›i 130 công ty nÆ°á»›c ngoài, trong Ä‘ó có Royal Dutch Shell, BP, Total, Rosneft và Gazprom.

Tháng 10 năm ngoái, Iran cho biết Royal Dutch Shell và Total là các công ty nÆ°á»›c ngoài đầu tiên được cấp phép mở trạm xăng tại Iran. Khoảng 100 giấy phép Ä‘ã được cấp cho má»—i công ty.

Trong khi Ä‘ó, ở Đông Nam Á, Indonesia được dá»± báo là má»™t trong những quốc gia nhập khẩu xăng lá»›n nhất thế giá»›i trong 5 năm tá»›i, vá»›i hÆ¡n má»™t triệu ôtô và 8 triệu xe má»›i được bán má»—i năm. Lượng xăng tiêu thụ tại Ä‘ây hằng năm là 70 tá»· lít, Reuters cho biết.

Quốc gia này từ lâu Ä‘ã cho phép các hãng năng lượng nÆ°á»›c ngoài kinh doanh xăng tại Ä‘ây. Tuy nhiên, hãng dầu quốc doanh Pertamia vẫn thống trị thị trường (70%), do sản phẩm rất rẻ nhờ được trợ giá. Shell, Total và Petronas đều Ä‘ã hiện diện tại Ä‘ây hÆ¡n má»™t thập ká»·. NhÆ°ng sản phẩm của họ chỉ bán được cho các chủ xe giàu có.

Năm 2012, Petronas Ä‘ã phải rời thị trường Indonesia do doanh số nghèo nàn. Tuy nhiên, cÆ¡ há»™i lá»›n Ä‘ang dành cho Total và Shell khi Chính phủ Indonesia ngừng trợ giá nhiên liệu từ đầu năm ngoái. Động thái này nhằm tiết kiệm hÆ¡n 8 tá»· USD cho nền kinh tế năm 2015, từ Ä‘ó giảm thâm hụt ngân sách.

Má»™t quốc gia Đông Nam Á khác là Myanmar cÅ©ng khá cởi mở vá»›i các trạm xăng của công ty nÆ°á»›c ngoài. Sau nhiều thập ká»· Ä‘óng cá»­a khiến nền kinh tế trì trệ, Myanmar Ä‘ang thá»±c hiện hàng loạt chính sách thu hút đầu tÆ°.

"Chúng tôi sẽ mời các công ty quốc tế lập liên doanh, trong 2 hoặc 3 tháng tá»›i", U Myin Zaw - má»™t lãnh đạo hãng dầu quốc doanh MPPE của Myanmar cho biết năm 2014. Số trạm xăng hợp tác được mở sẽ vào khoảng 40, trong giai Ä‘oạn 2015 - 2016. "Chúng tôi muốn có sá»± cạnh tranh về chất lượng và giá cả trên thị trường", ông giải thích.

Nguồn tin:  Vnexpress