Theo chỉ đạo của Thủ tÆ°á»›ng Chính phủ, Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng Ä‘ã chủ trì cuá»™c họp vá»›i Bá»™ Tài chính, các cÆ¡ quan liên quan và các doanh nghiệp đầu mối kinh doanh xăng dầu để lấy ý kiến rà soát, Ä‘ánh giá Nghị định 84/2009/NĐ-CP. Ngày 19/4/2012, Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng Ä‘ã có báo cáo vá»›i Thủ tÆ°á»›ng Chính phủ xung quanh vấn đề này.

TrÆ°á»›c khi thá»±c hiện Nghị định 84/2009/NĐ-CP (gọi tắt là Nghị định 84) Ä‘ã có Nghị định 55/2007/NĐ-CP về kinh doanh xăng dầu (gọi tắt là Nghị định 55).

Nghị định 55 bÆ°á»›c đầu tạo khung pháp lý má»›i cho hoạt Ä‘á»™ng kinh doanh xăng dầu và Ä‘Æ°a ra lá»™ trình chuyển đổi cÆ¡ chế Ä‘iều hành kinh doanh xăng dầu từ bao cấp sang cÆ¡ chế thị trường có sá»± kiểm soát của Nhà nÆ°á»›c. Tuy nhiên, do má»™t số Ä‘iều của Nghị định 55 không còn phù hợp vá»›i Ä‘iều kiện thá»±c tiá»…n yêu cầu đổi má»›i và há»™i nhập kinh tế quốc tế, bởi vậy, Thủ tÆ°á»›ng Chính phủ giao Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng chủ trì, phối hợp vá»›i các bá»™, ngành nghiên cứu, trình Chính phủ ban hành Nghị định 84.

Nghị định 84 có hiệu lá»±c từ ngày 15/12/2009 thay thế Nghị định 55 vá»›i mục Ä‘ích quán triệt và cụ thể hóa quan Ä‘iểm kinh doanh xăng dầu theo cÆ¡ chế thị trường có sá»± quản lý của Nhà nÆ°á»›c.

3 tư tưởng mới của Nghị định 84

Các ý kiến tại cuá»™c họp Ä‘ánh giá, Nghị định 84 có 3 tÆ° tưởng má»›i so vá»›i Nghị định 55 trÆ°á»›c Ä‘ây:

Thứ nhất,tạo Ä‘iều kiện hình thành môi trường kinh doanh cạnh tranh thông qua việc mở rá»™ng đối tượng là doanh nghiệp các thành phần được tham gia kinh doanh xuất nhập khẩu xăng dầu (thay vì theo Nghị định 55 chỉ có doanh nghiệp nhà nÆ°á»›c), kinh doanh nhiên liệu bay; cho phép áp dụng các công cụ phòng vệ giá phù hợp vá»›i thông lệ quốc tế thông qua mua bán xăng dầu vá»›i các đối tác nÆ°á»›c ngoài bằng phÆ°Æ¡ng thức mua bán hàng hóa tÆ°Æ¡ng lai (theo hợp đồng quyền chọn, hợp đồng kỳ hạn…).

Thứ hai,thể chế hóa má»™t bÆ°á»›c về Ä‘iều hành giá xăng dầu theo cÆ¡ chế thị trường bằng việc giao doanh nghiệp được quyền quyết định giá bán buôn, Ä‘iều chỉnh giá bán lẻ xăng dầu theo nguyên tắc, trình tá»± quy định tại Điều 27 của Nghị định 84, có trách nhiệm tham gia bình ổn giá theo quy định của pháp luật hiện hành và được bù đắp lại những chi phí hợp lý khi tham gia bình ổn giá.

Thứ ba,Ä‘Æ°a ra má»™t số công cụ kinh tế công khai, minh bạch thay thế cho công cụ hành chính trong Ä‘iều hành kinh doanh xăng dầu nhÆ° Quỹ bình ổn xăng dầu, giá cÆ¡ sở và công thức tính giá cÆ¡ sở…

Từ khi Nghị định 84 ra đời và có hiệu lá»±c thi hành, về cÆ¡ bản Ä‘ã vận hành tốt trong thá»±c tiá»…n kinh doanh xăng dầu (trừ nguyên tắc quản lý giá bán xăng dầu quy định tại Điều 27), góp phần tích cá»±c vận hành ổn định thị trường xăng dầu trong thời gian qua.

Thá»±c tế, thị trường xăng dầu Ä‘ã có thêm sá»± tham gia của 3 doanh nghiệp ngoài thành phần nhà nÆ°á»›c đủ Ä‘iều kiện làm thÆ°Æ¡ng nhân đầu mối kinh doanh xuất nhập khẩu xăng dầu. Kinh doanh xăng dầu trong lÄ©nh vá»±c nhiên liệu bay có thêm 1 doanh nghiệp nhà nÆ°á»›c tham gia.

Nếu tính từ năm 2008 đến 2011, má»™t số đầu mối gia tăng được thị phần, nhÆ° Tổng công ty Dầu Việt Nam (PV Oil) tăng thị phần từ 13% lên khoảng 16,4%; Tổng công ty thÆ°Æ¡ng mại XNK Thanh Lá»… tăng thị phần từ 1,8% lên 5,7%… NhÆ°ng cÅ©ng có doanh nghiệp đầu mối bị giảm thị phần nhÆ° Tổng công ty Xăng dầu Quân Ä‘á»™i từ 5,8% xuống 2,2% năm 2011; Tổng công ty Hàng hải Việt Nam giảm từ 1,2% xuống còn 0,3%...

Giá cÆ¡ sở trở thành công cụ hữu hiệu trong Ä‘iều hành kinh doanh xăng dầu.

Quỹ bình ổn giá xăng dầu góp phần ổn định giá xăng dầu, trong thời kỳ khó khăn của nền kinh tế.

Tham gia bình ổn giá, doanh nghiệp lá»— 5.000 tá»· đồng chÆ°a được xá»­ lý

Phải thừa nhận Nghị định 84 về kinh doanh xăng dầu có nhiều Ä‘iểm má»›i. Tuy nhiên, hầu hết các ý kiến đều cho rằng, do vận hành chÆ°a tốt Điều 27 (giá bán xăng dầu) của Nghị định nên còn có má»™t số bất cập:

Doanh nghiệp đầu mối kinh doanh xăng dầu chỉ được quyết định giá bán xăng dầu trong má»™t giai Ä‘oạn ngắn (từ khi Nghị định 84 có hiệu lá»±c vào cuối năm 2009 đến tháng 3/2010), còn lại đại bá»™ phận thời gian giá bán xăng dầu do Nhà nÆ°á»›c quyết định.

Điều chỉnh giá bán lẻ xăng dầu trên thị trường thay đổi chậm hÆ¡n biến Ä‘á»™ng giá thế giá»›i, giá bán lẻ thấp hÆ¡n giá cÆ¡ sở gây nên lá»— tích lÅ©y cho doanh nghiệp.

ChÆ°a có quy định cụ thể để bù đắp những chi phí hợp lý cho doanh nghiệp tham gia bình ổn giá, dẫn đến lÅ©y kế số dÆ° Quỹ bình ổn giá của các doanh nghiệp bị âm hÆ¡n 2.300 tá»· đồng, khoản lá»— kinh doanh xăng dầu của các doanh nghiệp lá»— lÅ©y kế hÆ¡n 5.000 tá»· đồng đến nay vẫn chÆ°a có hÆ°á»›ng xá»­ lý. Điều này gây không ít khó khăn về tài chính cho doanh nghiệp, làm cho vốn của chủ sở hữu Ä‘ã ít lại càng bị áp lá»±c do khoản vay tín dụng ngày má»™t tăng, khó khăn về vay tín dụng ngân hàng để kinh doanh xăng dầu, khó khăn trong nhận tín dụng mua xăng dầu của đối tác nÆ°á»›c ngoài, khó khăn trong việc duy trì ổn định hệ thống phân phối xăng dầu của doanh nghiệp…

Những khó khăn do bị lá»— của doanh nghiệp dẫn đến chi phí hoa hồng cho các tổng đại lý, đại lý bán lẻ xăng dầu bắt buá»™c phải giảm xuống quá thấp làm ảnh hưởng đến hệ thống phân phối xăng dầu của doanh nghiệp, mất tính ổn định và luôn xáo trá»™n.

Má»™t số tố thành giá cÆ¡ sở Ä‘ã trở nên lạc hậu (nhÆ° chi phí định mức được tính toán dá»±a trên các yếu tố đầu vào từ năm 2009 nay Ä‘ã tăng lên Ä‘áng kể, nhÆ° chi phí tiền lÆ°Æ¡ng, các khoản chi tính trên lÆ°Æ¡ng, chi phí nguyên vật liệu, chi phí tài chính…) nên giá bán lẻ (được tính toán, Ä‘iều hành qua giá cÆ¡ sở) ngày càng xa thá»±c tế.

Từ những phân tích trên, Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng cho rằng, mặc dù Nghị định 84 là má»™t bÆ°á»›c tiến bá»™ nhÆ°ng thá»±c tế Ä‘iều hành kinh doanh xăng dầu thời gian qua chÆ°a được vận hành đầy đủ theo quy định tại Nghị định 84, đặc biệt là ná»™i dung Ä‘iều hành giá xăng dầu, do Ä‘ó chÆ°a đủ căn cứ, Ä‘iều kiện để tiến hành rà soát Ä‘ánh giá toàn diện về thá»±c hiện Nghị định 84.

Do vậy, theo Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng, để Ä‘ánh giá toàn diện Nghị định 84 cần có thời gian để hoạt Ä‘á»™ng kinh doanh xăng dầu được vận hành đầy đủ, Ä‘úng quy định tại Nghị định 84, đặc biệt là ná»™i dung về giá.

Giá xăng dầu theo cÆ¡ chế thị trường có sá»± quản lý của Nhà nÆ°á»›c!

Để giải quyết các vấn đề còn bất cập, Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng kiến nghị vá»›i Thủ tÆ°á»›ng Chính phủ:

Nhất quán Ä‘iều hành kinh doanh xăng xăng dầu, đặc biệt Ä‘iều hành giá xăng dầu theo cÆ¡ chế thị trường có sá»± quản lý của Nhà nÆ°á»›c Ä‘ã quy định tại Nghị định 84. Sau má»™t thời gian vận hành, Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng sẽ chủ trì, phối hợp vá»›i Bá»™ Tài chính, các bá»™ ngành liên quan có Ä‘ánh giá toàn diện Nghị định 84 và đề xuất những ná»™i dung cần bổ sung, sá»­a đổi.

Bá»™ Tài chính vá»›i tÆ° cách là cÆ¡ quan chủ trì về giá, thuế, phí phối hợp vá»›i Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng rà soát, Ä‘iều chỉnh các yếu tố hình thành giá, chi phí bảo đảm phù hợp vá»›i Ä‘iều kiện thá»±c tế; cÆ¡ chế vận hành Quỹ bình ổn giá bảo đảm Quỹ được sá»­ dụng hiệu quả, trong phạm vi số dÆ° của Quỹ; có cÆ¡ chế giải quyết lá»— kinh doanh xang dầu tồn đọng do doanh nghiệp tham gia thá»±c hiện bình ổn giá theo yêu cầu của cÆ¡ quan quản lý nhà nÆ°á»›c trong thời gian vừa qua… thông qua sá»­a đổi, bổ sung hoặc xây dá»±ng má»›i văn bản hÆ°á»›ng dẫn Nghị định 84…

Nguồn tin: Baocongthuong