Nhập siêu 9 tháng đầu năm lên tá»›i 8,6 tá»· USD, trong Ä‘ó ngoại tệ chi cho nhập khẩu xăng dầu chiếm tá»· lệ không nhỏ. Trong khi, xăng dầu và khí đốt của nhà máy lọc dầu (NMLD) Dung Quất sản xuất ra lại tồn kho. Nút thắt được nhiều ý kiến cho rằng nằm ở chính cÆ¡ chế phân phối không minh bạch.

Tại cuá»™c họp báo tuần qua, ông Phùng Đình Thá»±c, Tổng giám đốc Petro Vietnam (PVN) cho biết, hiện NMLD Dung Quất tồn kho 75.000 tấn xăng dầu, cá»™ng vá»›i số lượng sản xuất, nhập về tính đến cuối năm là 2,1 triệu tấn, trong khi lượng đăng ký mua trong nÆ°á»›c là 1,43 triệu tấn. Vì thế lượng tồn kho đến cuối năm nay khoảng 700.000 tấn. Má»™t lý do dẫn đến lượng hàng tồn kho trên được PVN lý giải do công tác dá»± báo chÆ°a tốt.

Hiện số lượng sản xuất trong nÆ°á»›c cao hÆ¡n 25% so vá»›i dá»± kiến đầu năm, trong khi nhu cầu lại thấp hÆ¡n 10% so vá»›i dá»± báo. PVN Ä‘Æ°a ra con số sản xuất thấp bởi năm ngoái, NMLD Dung Quất Ä‘ang trong quá trình chạy thá»­, thấp hÆ¡n công suất thá»±c tế, hoạt Ä‘á»™ng cầm chừng do nhà thầu hạn chế các hóa phẩm trong quá trình chạy thá»­. Nay NMLD Dung Quất Ä‘ã chạy 100% công suất.

Ông Thá»±c cho biết, để giải quyết số lượng tồn trữ này có 4 phÆ°Æ¡ng án: kích cầu trong nÆ°á»›c; giảm công suất nhà máy và giảm sản lượng sản xuất; giảm lượng nhập; tăng diện tích kho chứa.

"Tăng kho chứa là biện pháp về lâu về dài. Yêu cầu các đầu mối khác giảm lượng nhập cÅ©ng khó vì người ta có kế hoạch rồi. Khi Ä‘Æ°a ra kế hoạch năm, PVN cÅ©ng chÆ°a lường hết được tình hình sản xuất ổn định đến mức Ä‘á»™ nào. Yêu cầu nhà thầu sá»­a chữa nhà máy thật tốt để vận hành 100% công suất nay lại giảm sản xuất trong khi chúng ta vẫn nhập siêu thì thật là không hợp lý", ông Thá»±c nói.

Theo công bố của PVN, các doanh nghiệp tiêu thụ trong nÆ°á»›c đăng ký mua của nhà máy lọc dầu Dung Quất 1,43 triệu tấn, trong Ä‘ó nhà phân phối lá»›n nhất cả nÆ°á»›c là Petrolimex chỉ đăng ký mua 150.000 tấn. Liên quan đến vấn đề này, bà Đàm Thị Huyền, Phó tổng giám đốc Petrolimex cho biết, do kế hoạch cung cấp xăng dầu của NMLD Dung Quất không ổn định, cá»™ng vá»›i chỉ đạo của Chính phủ là phải bình ổn giá nên sản lượng nhập khẩu phải cân đối lá»›n, thường lên tá»›i 50% nên buá»™c doanh nghiệp này phải cân đối sá»›m từ đầu năm. Nay hợp đồng Ä‘ã ký mà phải hủy để quay sang mua của Dung Quất thì doanh nghiệp phải bồi thường, thiệt hại khá lá»›n.

Độc quyền phân phối: Nguyên nhân chính

Rõ ràng việc tồn kho của NMLD Dung Quất là má»™t nghịch lý đối vá»›i công tác quản lý, Ä‘iều hành thị trường xăng dầu, bởi ngay cả khi NMLD Dung Quất vận hành 100% công suất thì cÅ©ng chỉ Ä‘áp ứng được 30% lượng xăng dầu tiêu thụ trong nÆ°á»›c. Hiện nay, các doanh nghiệp đầu mối cung cấp xăng dầu vẫn nhập khẩu từ nÆ°á»›c ngoài về là chủ yếu.

Trong số các doanh nghiệp đăng ký mua sản phẩm của NMLD Dung Quất, PV Oil đăng ký 885.000 tấn, Petec đăng ký 395.000 tấn, Petrolimex là 150.000 tấn. Cho đến nay, ngoài PV Oil và Petec là hai Ä‘Æ¡n vị thuá»™c PVN được mua xăng dầu trá»±c tiếp từ NMLD Dung Quất thì trong tháng 10 chỉ có Petrolimex do Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng can thiệp nên má»›i được mua trá»±c tiếp. Các đầu mối khác vẫn phải qua PV Oil để tiêu thụ xăng dầu ná»™i.

Theo giá»›i chuyên môn, việc PVN chỉ định PV Oil làm đầu mối phân phối sản phẩm của NMLD Dung Quất, khiến các đầu mối xăng dầu đều "quay lÆ°ng". Tại cuá»™c họp tuần qua của Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng, lãnh đạo Bá»™ này khẳng định, việc PVN giao cho PV Oil làm đầu mối tiêu thụ chính là không công bằng, không mang lại hiệu quả cho các doanh nghiệp khác, do PV Oil có "hoa hồng" tốt hÆ¡n, việc mua xăng dầu qua nhiều thủ tục vòng vèo nên các đầu mối khác không mặn mà vá»›i việc tiêu thụ sản phẩm của NMLD Dung Quất.

Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng sau Ä‘ó Ä‘ã chỉ đạo giao cho Công ty Lọc hóa dầu Bình SÆ¡n (Ä‘Æ¡n vị vận hành nhà máy lọc dầu Dung Quất) tiêu thụ và chủ Ä‘á»™ng xuất khẩu. Để giảm nhập siêu và duy trì công suất của Nhà máy, Petrolimex được yêu cầu phải tăng gấp Ä‘ôi mức tiêu thụ xăng dầu từ Dung Quất. Các đầu mối kinh doanh xăng dầu đủ năng lá»±c sẽ tham gia đấu giá xăng dầu từ NMLD Dung Quất theo cÆ¡ chế minh bạch từ cuối tháng 10.

Tồn kho xăng dầu của NMLD Dung Quất Ä‘ã được giải quyết sá»›m, song câu chuyện này cho thấy xu hÆ°á»›ng tổ chức sản xuất và phân phối khép kín mà nhiều tập Ä‘oàn, tổng công ty nhà nÆ°á»›c Ä‘ang áp dụng là nguyên nhân khiến cho khu vá»±c này kém linh hoạt và dẫn tá»›i lãng phí ngay trong sá»± khép kín, Ä‘á»™c quyền Ä‘ó.

Nguồn: ĐTCK-online