Được giao quyền, doanh nghiệp (DN) xăng dầu có thể tăng giá tá»›i 3 lần/tháng. Bá»™ Tài chính vẫn không muốn giảm thuế vì sợ thất thu ngân sách. Áp dụng cÆ¡ chế thị trường, lợi ích của người tiêu dùng dường nhÆ° Ä‘ang bị “ra rìa”.

Doanh nghiệp xăng dầu “khó xá»­”?

Thị trường xăng dầu không phải chÆ°a bao giờ tăng dồn dập và tăng sốc. Ngay đầu năm nay, ngày 7/3, giá xăng Ä‘ã nhảy vọt tá»›i 2.100 đồng, madut cÅ©ng tăng Ä‘á»™t biến 2.000 đồng/kg. Tháng 3 năm 2011, giá xăng dầu Ä‘ã có lúc tăng tá»›i 2.900 đồng/lít. Ba lần tăng liên tiếp vừa qua có tổng mức tăng là 2.400 đồng/lít đối vá»›i xăng, vẫn thấp hÆ¡n so vá»›i tổng mức 3.000 đồng chỉ trong 2 lần tăng đầu năm.

Tuy nhiên, việc tăng 3 lần trong vòng chÆ°a đầy 1 tháng, lại xuất phát từ quyền chủ Ä‘á»™ng của DN khiến dÆ° luận không khỏi nghi ngại.

Theo Nghị định 84, trong phạm vi giá cÆ¡ sở chênh lệch cao hÆ¡n so vá»›i giá bán lẻ 7%, các DN được quyền tăng giá tÆ°Æ¡ng ứng nhÆ°ng thời gian giữa 2 lần tăng phải cách nhau tối thiểu 10 ngày. Quy định này nhằm khống chế nguy cÆ¡ tần suất tăng dày đặc của giá xăng dầu nhÆ°ng rốt cục, lại mở ra má»™t kịch bản nhãn tiền: 10 ngày má»™t lần tăng, 1 tháng có thể tăng 3 lần.

Và ná»­a cuối tháng 8, nếu nhÆ° giá xăng thế giá»›i tiếp tục leo thang thì giá xăng dầu trong nÆ°á»›c còn được tăng tá»›i 2 lần nữa. Đến khi Ä‘ó, xăng dầu không dừng lại ở cảnh rục rịch, nhấp nhổm tăng mà là ồn ào, dồn dập tăng giá. 
Ông Trần Ngọc Năm, Phó Tổng Giám đốc Tập Ä‘oàn Petrolimex lo ngại: “Theo nhiều dá»± báo, giá xăng dầu thế giá»›i hiện chÆ°a tá»›i đỉnh. Nếu tiếp tục phải tăng thì thá»±c sá»±, cÅ©ng rất bất lợi cho cả chính DN”.

“Khi giá thành là 10 mà bảo DN bán 9 thì rất khó. Giả sá»­, thị trường có lóe lên cÆ¡ há»™i cho phép DN có thể bù lại được ở giai Ä‘oạn sau thì DN có thể nín giá. NhÆ°ng tại thời Ä‘iểm này, chÆ°a thấy khả năng Ä‘ó ở Ä‘âu cả”, ông Năm khẳng định.

Phó tổng Tập Ä‘oàn xăng dầu than phiền: “Nhà nÆ°á»›c giao quyền định giá trở lại cho DN nhÆ°ng không may, lại trúng hoàn cảnh giá thế giá»›i “cứ Ä‘á»™c” lên thế này! Chúng tôi chỉ mong, giá thế giá»›i được nhÆ° hồi tháng 5, giảm xuống thì 10 ngày tá»›i, chúng tôi sẽ giảm ngay. NhÆ° vậy, thị trường có tăng, có giảm, người dân, DN cÅ©ng đều thấy vui vẻ. Hiện nay, người dân phản ứng nhÆ°ng tình thế này rất khó cho DN đầu mối. Tâm lý DN cÅ©ng rất nặng nề’.

TrÆ°á»›c thời Ä‘iểm Bá»™ Tài chính ra văn bản đồng ý tăng giá sáng 13/8, má»™t DN phía Nam chia sẻ: “Quy định cho phép nếu Bá»™ không hồi âm trong 3 ngày thì DN có quyền tăng giá nhÆ° Ä‘ã đăng ký. Lý thuyết là thế nhÆ°ng DN có dám tá»± do quyết không lại là vấn đề khác!”

Trong khi Ä‘ó, thứ trưởng Nguyá»…n Cẩm Tú, Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng cho biết, vừa rồi, khi tăng giá liên tiếp thì người tiêu dùng sẽ kêu. NhÆ°ng ở góc Ä‘á»™ kinh tế thì các DN cÅ©ng Ä‘ang ở mức tập sá»± của cÆ¡ chế thị trường. Sau này, giá xăng dầu cần phải tiến tá»›i nhÆ° giá gạo, giá gas. Người tiêu dùng cÅ©ng cần phải chấp nhận và làm quen vá»›i việc giá trong nÆ°á»›c tăng do giá thế giá»›i tăng. Có nhÆ° vậy, xăng dầu trong nÆ°á»›c má»›i có thể đảm bảo mục tiêu theo cÆ¡ chế thị trường má»™t cách thá»±c sá»± và ổn định.

Neo thuế: gây áp lá»±c tăng giá

Cuối tháng 6, Chính phủ Ä‘ã chỉ đạo vận hành hoàn toàn, đầy đủ theo Nghị định 84 về cÆ¡ chế kinh doanh xăng dầu. Lý do là bởi các nguyên tắc về Ä‘iều hành giá ở Nghị định 84 chỉ áp dụng trong 3 tháng đầu năm 2009, hÆ¡n 2 năm qua Nhà nÆ°á»›c quay trở lại định giá.

Hiện nay, Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng sẽ chủ trì rà soát lại Nghị định 84, báo cáo Chính phủ trÆ°á»›c 31/12/2012. Quan Ä‘iểm của Liên Bá»™ Tài chính- Công ThÆ°Æ¡ng Ä‘ang rất kiên định vá»›i mục tiêu theo cÆ¡ chế thị trường mà biểu hiện rõ nét nhất là trao công cụ định giá cho DN.

Để Ä‘i đến quyết định trên, Nhà nÆ°á»›c Ä‘ã mất hÆ¡n 2 năm “trì hoãn” thì không dá»… gì, chỉ sau hÆ¡n 1 tháng “thả nổi” giá cho DN, Nhà nÆ°á»›c sẽ rút lại quyền này.

Nếu nhÆ° thời gian trÆ°á»›c Ä‘ây, lý do cho việc không thể áp dụng hoàn toàn Nghị định 84 là vì lạm phát cao thì hiện nay, lý do này không còn. Lạm phát Ä‘ang thấp và nền kinh tế được cho là chÆ°a suy giảm thì khó mà trông chờ việc, Nhà nÆ°á»›c sẽ hoãn lần thứ 2 cÆ¡ chế thị trường hóa xăng dầu.

Từ phía DN, khoản lá»— kinh doanh xăng dầu tích lÅ©y 5.000 tá»· đồng vẫn treo chÆ°a có cÆ¡ chế xá»­ lý, Quỹ bình ổn âm 2.300 tá»· đồng đến nay chÆ°a trích bù đủ. Vá»›i má»™t xuất phát Ä‘iểm đầy ảm đảm Ä‘ó, tất yếu giá thế giá»›i tăng, DN sẽ tăng ngay theo. Nói cho dá»… hiểu là: “cờ đến tay thì DN chỉ có phất”.

DÆ° địa để thị trường xăng dầu trong nÆ°á»›c giảm nhiệt chỉ còn thuế và phí. Tuy nhiên, Bá»™ Tài chính vẫn quyết không giảm thuế.

Hiện nay, xăng gánh tá»›i 36% thuế phí và các mặt hàng dầu gánh hÆ¡n 22-25% thuế phí. Trong Ä‘ó, thuế nhập khẩu xăng Ä‘ang là 12%, các mặt hàng dầu đều có thuế nhập khẩu là 10%, thuế VAT 10%, phí bảo vệ môi trường 1.000 đồng/lít, tÆ°Æ¡ng ứng khoảng 2-4% giá bán lẻ. Riêng vá»›i xăng còn chịu thêm thuế tiêu thụ đặc biệt là 10%.

Tuy nhiên, trong má»™t cuá»™c họp má»›i Ä‘ây về xăng dầu, Bá»™ Tài chính vẫn bảo lÆ°u quan Ä‘iểm rằng, thuế xăng dầu hiện nay là thấp. Quả thật, nếu so vá»›i mức barem kịch trần 30% đối vá»›i xăng, 25% đối vá»›i dầu thì thuế chÆ°a đến ½ có thể là thấp. Tuy nhiên, vá»›i các chuyên gia kinh tế thì mức thuế này vẫn là cao và bất hợp lý

TS Lê Đăng Doanh cho rằng: “Giảm thuế là cần thiết, nhất là khi DN sản xuất Ä‘ang khó khăn, Ä‘ình trệ. Đây là lúc Nhà nÆ°á»›c nên chia sẻ vá»›i người dân. Các năm trÆ°á»›c, thu ngân sách vẫn tăng”.

Bản thân phía DN, ông Lê Thanh Mân, Phó Tổng Giám đốc Petimex cÅ©ng cho hay: “Để hạn chế mức tăng giá quá cao, Bá»™ Tài chính nên giảm thuế. NhÆ° vậy, DN vừa đỡ khó khăn và người tiêu dùng cÅ©ng không chịu ảnh hưởng lá»›n. Chúng tôi cho là hÆ°á»›ng Ä‘iều hành này sẽ phù hợp khi đời sống kinh tế còn khó khăn”.

Theo má»™t tính toán của Saigon Petro, giảm 2% thuế, mức tăng của giá xăng dầu có thể thấp hÆ¡n tá»›i 400-500 đồng/lít.
Má»™t chuyên gia trong ngành xăng dầu bày tỏ, lo ngại của cÆ¡ quan quản lý chính là sợ hết dÆ° địa cần bình ổn trong Ä‘iều hành giá nếu nhÆ° giảm thuế ngay bây giờ. TÆ°Æ¡ng lai giá xăng thế giá»›i tiếp tục tăng, Quỹ quay trở lại mức âm và thuế nếu giảm về 0%, toàn bá»™ tác Ä‘á»™ng của thị trường bên ngoài sẽ dồn vào giá. Đó cÅ©ng là má»™t xu hÆ°á»›ng bất lợi cho các cÆ¡ quan quản lý giá cả vá»›i nhiệm vụ lo kiềm chế lạm phát. Đến khi Ä‘ó, câu chuyện giá xăng có thể nhảy vọt vài nghìn đồng/lít nhÆ° đầu năm 2011.

Tuy nhiên, nếu thả theo thị trường và để giá xăng liên tục tăng dồn dập thì Ä‘á»™ trá»… 6 tháng tá»›i, chắc chắn giá xăng sẽ ngấm vào hàng hóa dịch vụ, đẩy lạm phát cao quay trở lại. 

Nguồn tin: Vietnamnet