Thủ tÆ°á»›ng Ä‘ang chỉ đạo Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng chủ trì, phối hợp vá»›i Bá»™ Tài chính và các bá»™, ngành liên quan khẩn trÆ°Æ¡ng trình Chính phủ để sá»­a đổi, bổ sung Nghị định 55/2007 về kinh doanh xăng dầu. Chiều qua (8-7), trao đổi vá»›i Pháp Luật TP.HCM, Tiến sÄ© Ngô Trí Long (ảnh), chuyên gia nghiên cứu giá cả nhận định:

“Đối vá»›i kinh doanh xăng dầu, vấn đề cần bàn nhất hiện nay là cÆ¡ chế quản lý giá. Tôi cho rằng quy định trong Nghị định 55 là hoàn toàn chÆ°a phù hợp vá»›i cÆ¡ chế thị trường khi để cho doanh nghiệp tá»± định giá trong lúc Tổng Công ty Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) Ä‘ang giữ vị trí Ä‘á»™c quyền trong lÄ©nh vá»±c này”.

Còn Ä‘á»™c quyền thì không thể thả giá

. ThÆ°a ông,vậy ông có thể phân tích cÆ¡ chế định giá xăng dầu trong Nghị định 55 chÆ°a phù hợp ở Ä‘iểm nào?

+ Từ 16-9-2008, Chính phủ có quyết định cÆ¡ chế Ä‘iều hành giá xăng dầu theo cÆ¡ chế thị trường. NhÆ°ng nhÆ° vậy không có nghÄ©a là để cho thị trường tá»± quyết định bởi thá»±c tế, sản phẩm xăng dầu Ä‘ang còn Ä‘á»™c quyền. Theo Luật Cạnh tranh, nếu má»™t doanh nghiệp (DN) chiếm 30% thị phần thì Ä‘ó là DN kinh doanh Ä‘á»™c quyền. Hiện nay thị trường xăng dầu trong nÆ°á»›c có 11 đầu mối nhập khẩu nhÆ°ng riêng Petrolimex chiếm tá»›i hÆ¡n 60% thị phần. Căn cứ vào Luật Cạnh tranh thì Petrolimex là DN Ä‘á»™c quyền.

Theo quy luật của cÆ¡ chế thị trường, những sản phẩm của ngành nào còn Ä‘á»™c quyền thì nhà nÆ°á»›c phải định giá, không bao giờ để cho DN tá»± định. Thế nhÆ°ng trong Nghị định 55 lại quy định DN tá»± định giá.

. CÆ¡ chế Ä‘iều hành giá xăng dầu hiện nay còn có bất cập gì nữa, thÆ°a ông?

+ Nghị định 55 để cho DN tá»± định giá nhÆ°ng cÅ©ng ná»­a vời bởi muốn Ä‘iều chỉnh giá thì DN lại phải đăng ký vá»›i cÆ¡ quan quản lý giá, sau ba ngày cÆ¡ quan nhà nÆ°á»›c không có ý kiến thì DN được phép Ä‘iều chỉnh. Thế nên tôi má»›i nói là cÆ¡ chế Ä‘iều hành giá xăng dầu của ta Ä‘ang có vấn đề. Có hiện tượng là khi giá xăng dầu thế giá»›i tăng thì DN Ä‘òi tăng ngay, còn khi giá thế giá»›i giảm thì giá bán lẻ xăng dầu trong nÆ°á»›c chỉ giảm nhỏ giọt. Hôm nay (9-7) chẳng hạn, giá xăng dầu thế giá»›i xuống 62 USD/thùng nhÆ°ng giá bán trong nÆ°á»›c lại không hề giảm. CÆ¡ chế quản lý giá xăng dầu hiện nay gây bất bình vá»›i người tiêu dùng là vì vậy.

Ngoài ra, má»™t số quy định của Bá»™ Tài chính liên quan đến cÆ¡ chế quản lý giá xăng dầu gần Ä‘ây lại bị vô hiệu hóa. Ví dụ, quy định má»—i lần xăng dầu tăng giá không quá 500 đồng/lít nhÆ°ng hai lần tăng giá gần Ä‘ây đều cao hÆ¡n mức quy định này...

Cần có thêm DN tham gia

. Phải chăng các quy định trong Nghị định 55 quá khắt khe khiến các DN má»›i khó có Ä‘iều kiện tham gia thị trường để xóa thế Ä‘á»™c quyền của Petrolimex?

+ Nghị định 55 Ä‘Æ°a ra các Ä‘iều kiện kinh doanh xăng dầu rất chặt chẽ nhÆ° DN muốn tham gia phải có cảng chuyên dụng, bảo đảm tiếp nhận được tàu chở xăng dầu nhập khẩu hoặc phÆ°Æ¡ng tiện vận tải xăng dầu khác trọng tải tối thiểu 7.000 tấn; có kho chứa dung tích tối thiểu 15.000 m3... Quy định thế là rất cần thiết bởi Ä‘ây là mặt hàng kinh doanh đặc biệt, chiến lược nên không phải DN nào cÅ©ng có khả năng tham gia.

Để khuyến khích cạnh tranh thì cần phải tạo Ä‘iều kiện để có thêm DN tham gia vào thị trường. Tuy nhiên, tạo Ä‘iều kiện bằng cách há»— trợ nhÆ° giảm thuế, há»— trợ lãi suất... chứ không thể hạ Ä‘iều kiện xuống được.

. Theo ông, cÆ¡ chế quản lý xăng dầu sẽ theo hÆ°á»›ng nào để đảm bảo hài hòa lợi ích chung?

+ Vì kinh doanh xăng dầu trong nÆ°á»›c còn Ä‘á»™c quyền nên không thể để cho DN định giá mà nhà nÆ°á»›c phải làm. Chắc chắn khi nhà nÆ°á»›c định giá thì người dân sẽ cảm thấy yên tâm hÆ¡n. Giá do nhà nÆ°á»›c định không phải theo cÆ¡ chế bao cấp, không bù lá»— mà vẫn theo giá thế giá»›i để định giá theo thị trường cho hợp lý. Trên cÆ¡ sở cân đối lợi ích giữa nhà nÆ°á»›c, người tiêu dùng và DN, nhà nÆ°á»›c sẽ Ä‘Æ°a ra mức giá theo mục Ä‘ích của từng giai Ä‘oạn má»™t.

Đơn cá»­, trong bối cảnh kích cầu hiện nay, để khoan sức dân, nhà nÆ°á»›c có thể hạ thuế nhập khẩu, giảm phí phụ thu... để có mức giá thấp nhất ra thị trường. Tuy nhiên, mức giá này vẫn phải đảm bảo DN sẽ đủ bù đắp chi phí và có lợi nhuận nhất định để có thể tái sản xuất được. Còn nếu để DN tá»± định giá thì sẽ chỉ vì lợi nhuận của mình.

Khi nhà nÆ°á»›c định giá, các cÆ¡ quan nhà nÆ°á»›c phải căn cứ trên báo cáo kiểm toán, báo cáo thuế... để phân tích các chi phí đầu vào của mặt hàng xăng (gồm giá nhập khẩu, chi phí vận tải, phí, thuế....). Trên cÆ¡ sở Ä‘ó, má»™t mức giá hợp lý theo cÆ¡ chế thị trường sẽ được Ä‘Æ°a ra.

. Xin cảm Æ¡n ông.