Hai tháng trước, ngành năng lượng đang gặp khó khăn của Nigeria đã chứng kiến một sự kiện rất quan trọng: Nhà máy lọc dầu Dangote bắt đầu sản xuất xăng và bán trong nước cho công ty dầu khí nhà nước Nigeria, Công ty Dầu khí Quốc gia Nigeria (NNPC), đánh dấu lần đầu tiên sau nhiều thập kỷ, nhà sản xuất dầu lớn nhất châu Phi tự lọc dầu thô.
Nhà máy lọc dầu trị giá 20,5 tỷ đô la hiện đại này được đưa vào hoạt động hồi tháng 1 năm 2024, nhưng chỉ bắt đầu sản xuất xăng vào tháng 9, dự kiến sẽ hoạt động hết công suất vào tháng 11. Nhà máy lọc dầu khổng lồ này có công suất xử lý 650.000 thùng dầu thô mỗi ngày, cao hơn đáng kể so với bất kỳ nhà máy lọc dầu nào ở châu Âu và đủ đáp ứng nhu cầu của Nigeria. Để làm cho thỏa thuận hấp dẫn hơn nữa, cơ sở này đang mua dầu thô và bán nhiên liệu tinh chế tại Nigeria bằng đồng nội tệ, giúp tiết kiệm nguồn ngoại tệ rất cần thiết của đất nước, đặc biệt là đồng đô la Mỹ.
Nhưng hiện tại, nhà máy lọc dầu lớn nhất châu Phi đang bắt đầu làm gián đoạn thị trường Dầu động cơ cao cấp (xăng) của châu Âu. Theo OPEC, nhà máy lọc dầu Dangote đã cắt giảm lượng nhập khẩu các sản phẩm dầu mỏ của Nigeria từ châu Âu. Theo các chuyên gia, nhà máy lọc dầu Dangote có thể chấm dứt hoạt động buôn bán xăng kéo dài hàng thập kỷ từ châu Âu sang châu Phi, trị giá 17 tỷ đô la mỗi năm.
Báo cáo nêu rõ: "Những nỗ lực tăng cường hoạt động đang diễn ra tại nhà máy lọc dầu Dangote mới của Nigeria và hoạt động xuất khẩu xăng (dầu) sang thị trường quốc tế có thể sẽ gây thêm sức ép lên thị trường xăng dầu châu Âu". "Việc sản xuất xăng liên tục ở Nigeria, một quốc gia trước đây phụ thuộc rất nhiều vào hoạt động nhập khẩu để đáp ứng nhu cầu nhiên liệu trong nước, rất có thể sẽ tiếp tục giải phóng khối lượng xăng trên thị trường quốc tế, điều này sẽ đòi hỏi các điểm đến mới và điều chỉnh lưu lượng cho khối lượng bổ sung trong tương lai".
Thật không may cho Aliko Dangote, người giàu thứ hai ở châu Phi và là chủ sở hữu nhà máy lọc dầu Dangote, nhà máy khổng lồ của ông cũng khiến ông phải đối đầu với 'mafia dầu mỏ' đáng sợ của Nigeria.
"Tôi biết sẽ có một cuộc chiến. Nhưng tôi không biết rằng mafia trong ngành dầu mỏ, chúng mạnh hơn mafia trong ngành ma túy", ông Dangote phát biểu tại một hội nghị đầu tư vào tháng 6.
"Họ không muốn hoạt động thương mại dừng lại. Đây là một liên minh theo nhóm. Dangote xuất hiện và sẽ phá vỡ hoàn toàn hoạt động kinh doanh của họ. Hoạt động kinh doanh của họ đang gặp rủi ro", ông Emmanuel, một chuyên gia dầu mỏ người Nigeria, cho biết.
Theo BBC, kể từ khi phát hiện ra dầu mỏ ở quốc gia Tây Phi này vào năm 1956, khu vực hạ nguồn của quốc gia này phần lớn là nơi chứa đầy những thỏa thuận mờ ám mà NNPC không phải chịu trách nhiệm. Trong nhiều thập kỷ, Nigeria đã sản xuất và xuất khẩu dầu thô của mình, sau đó được tinh chế ở nước ngoài. NNPC đổi dầu thô của Nigeria lấy các sản phẩm tinh chế, trong đó có xăng, được vận chuyển về lại trong nước. Thật khó tin, công ty này chỉ bắt đầu công bố tài khoản của mình cách đây 5 năm, mặc dù doanh thu từ dầu mỏ chiếm gần 90% thu nhập xuất khẩu của Nigeria. Nói cách khác, cho đến gần đây, chỉ có NNPC biết chính xác có bao nhiêu tiền được trao tay và ai tham gia vào các "cuộc hoán đổi dầu mỏ" này.
Nhà máy lọc dầu mới của Dangote chắc chắn sẽ giúp đất nước hưởng lợi. Nhưng thật không may, sự ra đời của nhà máy này lại trùng hợp với những diễn biến hoàn toàn nằm ngoài tầm kiểm soát của ông. Kể từ những năm 1970, NNPC đã trợ cấp giá nhiên liệu cho người mua trong nước. Hàng năm, công ty nhà nước này đã dần thu hồi số tiền này bằng cách gửi các khoản thanh toán thuế khai thác tài nguyên thấp hơn vào kho bạc Nigeria. Tuy nhiên, Tổng thống mới của Nigeria, Bola Tinubu, đã buộc phải hủy bỏ khoản trợ cấp này vào năm 2023 sau khi nó khiến chính phủ thiệt hại 10 tỷ đô la, chiếm hơn 40% tổng số tiền thuế mà họ thu được. Hơn nữa, ông đã dừng chính sách nâng giá đồng naira một cách giả tạo và để các lực lượng thị trường quyết định giá trị của nó. Người dân Nigeria hiện đang phải trả khoảng 2,30 đô la cho một gallon xăng, giá rẻ như bèo theo chuẩn của Mỹ nhưng gấp ba lần so với số tiền họ phải trả chỉ vài năm trước.
Chỉ có thời gian mới có thể trả lời liệu nhà máy lọc dầu Dangote có thể đạt được toàn bộ tiềm năng của mình hay không. Nigeria là quê hương của loại dầu thô Bonny Light nổi tiếng, một loại dầu thô ngọt nhẹ được sản xuất tại trung tâm dầu mỏ Bonny và là loại dầu thô chuẩn quan trọng cho tất cả sản lượng dầu thô của Tây Phi. Bonny Light có sản lượng xăng đặc biệt tốt, khiến nó trở thành loại dầu thô phổ biến đối với các nhà máy lọc dầu của Hoa Kỳ, đặc biệt là ở Bờ Đông Hoa Kỳ. Hai năm trước, Tổng giám đốc điều hành của Công ty Dầu khí Quốc gia Nigeria (NNPC) Melee Kyari đã tiết lộ rằng Nigeria đang mất gần như toàn bộ sản lượng dầu tại trung tâm dầu mỏ Bonny, “Như bạn biết đấy, do những hành vi phá hoại rất đáng tiếc của những kẻ phá hoại dọc theo các đường ống chính của chúng tôi từ Atlas Cove đến tận Ibadan và tất cả các đường ống khác kết nối tất cả 37 kho mà chúng tôi có trên khắp đất nước, không có kho nào trong số này có thể nhận sản phẩm ngày hôm nay. Lý do rất đơn giản. Đối với một số tuyến đường ống, ví dụ, từ Warri đến Benin, chúng tôi đã không hoạt động trong 15 năm. Mọi sản phẩm mà chúng tôi đưa vào đều bị mất. Bạn có nhớ vụ cháy đáng buồn gần Sapele đã giết chết nhiều người như vậy? Chúng tôi đã phải đóng cửa, và chúng tôi có mức tổn thất cao trong đường ống vận chuyển sản phẩm dầu của mình,” ông nói.
Nạn trộm dầu vẫn là một vấn đề lớn đối với ngành năng lượng Nigeria và có thể cản trở nhà máy lọc dầu mua toàn bộ dầu thô của mình ở trong nước.
“NNPC không có đủ dầu thô cho Dangote. Bất chấp mọi chỉ thị cung cấp đủ dầu thô cho nhà máy lọc dầu này, NNPC không thể cung cấp cho Dangote hơn 300.000 thùng mỗi ngày", ông Akinosho của Báo cáo Dầu khí Châu Phi nói với BBC.
Trong khi đó, việc thoái vốn của các công ty dầu khí đa quốc gia khỏi Đồng bằng sông Niger bắt đầu trong hơn một thập kỷ đã đạt đến đỉnh điểm. Nhiều công ty dầu khí lớn đã rời khỏi thị trường Nigeria trong vài năm qua mặc dù nền kinh tế lớn nhất Châu Phi mở cửa cho hoạt động thăm dò rộng rãi hơn theo Đạo luật Công nghiệp Dầu khí (PIA) năm 2021. Sản lượng dầu của Nigeria hiện tại đã giảm xuống còn 1,3 triệu thùng mỗi ngày từ mức khoảng 2,1 triệu thùng mỗi ngày vào năm 2018.
Nguồn tin: xangdau.net
