Trong 10 năm qua, Trung Quốc Ä‘ã đầu tÆ° 630 tỉ USD ra nÆ°á»›c ngoài. 40% trong số Ä‘ó được rót vào lÄ©nh vá»±c năng lượng.

Tại vùng núi El Chaco của đất nÆ°á»›c Nam Mỹ Ecuador, nÆ¡i dãy Andes hùng vÄ© gặp rừng già Amazon, má»™t công trường thủy Ä‘iện khổng lồ Ä‘ang hoạt Ä‘á»™ng ngày Ä‘êm để kịp tiến Ä‘á»™. Vá»›i tổng trị giá 2,2 tỉ USD, dá»± án đập thủy Ä‘iện mang tên Coca Codo Sinclair (CCS) sẽ sản xuất Ä‘iện đủ cho 1/3 dân số Ecuador sá»­ dụng. Toàn bá»™ 8 tuabin phát Ä‘iện của công trình này, cÅ©ng nhÆ° gần 1.000 công nhân và kỹ sÆ° Ä‘ang làm việc tại Ä‘ây, đều đến từ Trung Quốc.

Ở công trường này, luôn có má»™t bức tường vô hình tồn tại giữa các công nhân Ecuador và Ä‘á»™i ngÅ© quản lý, kỹ sÆ° đến từ Trung Quốc. Khi mọi người tại công trường kéo nhau Ä‘i ăn trÆ°a, họ cÅ©ng tách hẳn làm hai nhóm khác nhau và cảnh này tiếp tục lặp lại vào giờ giải trí buổi tối.

Được thá»±c hiện vá»›i nguồn vốn vay từ Ngân hàng Xuất nhập khẩu Trung Quốc và nhà thầu chính là tập Ä‘oàn kỹ thuật Sinohydro cÅ©ng của Trung Quốc, dá»± án CCS ban đầu được dá»± kiến sẽ hoàn tất vào cuối năm 2014. Tuy nhiên, hàng loạt vấn đề lá»›n Ä‘ã phát sinh. Đầu năm ngoái, trong lúc Ä‘ào má»™t đường hầm quan trọng, má»™t dàn khoan Ä‘ã bị hỏng. Sang đến tháng 12, má»™t tai nạn ngập hầm Ä‘ã giết chết 11 công nhân Ecuador và 3 công nhân Trung Quốc.

Má»™t rủi ro lá»›n khác là CCS nằm ngay tại má»™t khu vá»±c thường xuyên có địa chấn, cÅ©ng nhÆ° nằm gần chân má»™t ngọn núi lá»­a má»›i vừa phun trào đầu năm nay. Và nhiều người Ä‘ang cảnh báo rằng má»™t khi CCS hoàn tất thì cả má»™t Ä‘oạn dài hÆ¡n 60 km của dòng sông Coca, bao gồm cả ngọn thác cao nhất Ecuador là thác Rafael, sẽ phải chịu cảnh khô hạn vài tháng má»—i năm, Ä‘e dọa xóa sổ cả má»™t hệ sinh thái rá»™ng lá»›n.

Má»™t cá»±u Bá»™ trưởng Năng lượng của Ecuador là Fernando Santos cho biết: “Chúng tôi đều cho rằng việc xây dá»±ng đập thủy Ä‘iện tại khu vá»±c này là quá nguy hiểm”.

Ecuador: Của nhận là của lo

Chỉ vá»›i vỏn vẹn 16 triệu dân và GDP bình quân đầu người là 6.000 USD, nền kinh tế Ecuador thường xuyên nằm ở ná»­a dÆ°á»›i bảng xếp hạng của khu vá»±c Nam Mỹ. NhÆ°ng tại sao các ngân hàng quốc doanh của Trung Quốc lại đổ vào nÆ°á»›c này má»™t lượng tín dụng gần 11 tỉ USD?

Là nÆ°á»›c nhập khẩu dầu lá»›n nhất thế giá»›i, Trung Quốc Ä‘ang tận dụng lượng dá»± trữ ngoại tệ gần 4.000 tỉ USD của mình để giành quyền kiểm soát các nguồn cung cấp dầu khắp thế giá»›i, trong Ä‘ó có Ecuador. Trong 10 năm qua, Trung Quốc Ä‘ã đầu tÆ° 630 tỉ USD ra nÆ°á»›c ngoài. Trong Ä‘ó, 40% số vốn dành cho các dá»± án năng lượng, hoặc để mua lại cổ phần trong các công ty năng lượng nÆ°á»›c ngoài. Danh sách các quốc gia sản xuất dầu khí mà Trung Quốc Ä‘ã đầu tÆ° vào trải khắp các châu lục nhÆ° tại Cameroon, Canada, Kazakhstan, Iraq, Nigeria, Sudan, Mỹ, Venezuela…

Sau khi Tổng thống Rafael Correa của Ecuador từ chối tiếp tục thanh toán má»™t khoản nợ 3,9 tỉ USD cho các chủ nợ phÆ°Æ¡ng Tây vào cuối năm 2008, các thị trường tín dụng quốc tế Ä‘ã Ä‘óng cá»­a lại vá»›i nÆ°á»›c này. Người Trung Quốc Ä‘ã nhanh chóng nắm bắt thời cÆ¡: tháng 8.2009, PetroChina của Trung Quốc cho công ty dầu khí quốc gia Petroecuador của Ecuador vay 1 tỉ USD. Trong vòng 1 năm sau Ä‘ó, Trung Quốc liên tục đổ vốn vào các dá»± án cÆ¡ sở hạ tầng tại Ecuador. Đến năm 2013, các dá»± án này Ä‘ã chiếm tá»›i 57% tổng số vốn FDI ở Ecuador.

Những khoản vay từ Trung Quốc có thể được xem là những cái bẫy rất nhẹ nhàng, êm ái mà lại vô cùng nguy hiểm. Theo báo The Nation Æ°á»›c tính, những khoản vay này thường có mức lãi suất 8% và kỳ hạn thanh toán là 8 năm, so vá»›i lãi suất 1,24% và kỳ hạn 30 năm mà Ngân hàng Thế giá»›i má»›i dành cho Ecuador hồi giữa năm ngoái.

Để đổi lấy những khoản vay này, Ecuador Ä‘ã chấp nhận dành gần 90% lượng dầu xuất khẩu của nÆ°á»›c này cho Trung Quốc. Hai công ty dầu khí nhà nÆ°á»›c của Trung Quốc là PetroChina và Sinopec cÅ©ng Ä‘ang chiếm 1/4 tổng sản lượng 560.000 thùng dầu má»—i ngày của Ecuador. Ngoài việc Ä‘á»™c quyền thu mua hầu hết dầu của Ecuador, các công ty này còn tính phí từ 25-50 USD cho má»—i thùng dầu mà họ bÆ¡m lên.

Hiện tại, dầu mỏ Ä‘ang Ä‘óng góp tá»›i 40% nguồn thu ngân sách của Chính phủ Ecuador. Khi giá dầu sụt giảm mạnh xuống mức xấp xỉ 50 USD/thùng vào cuối năm ngoái, Ecuador Ä‘ã lập tức rÆ¡i vào nguy cÆ¡ không có đủ tiền để trả nợ cho Trung Quốc. “DÄ© nhiên là chúng tôi có quan ngại về khả năng thanh toán của họ, nhÆ°ng Ä‘iều cốt yếu nằm ở chá»— những nguồn tài nguyên nhÆ° thế này là các tài sản rất quý giá”, Lin Boqiang, má»™t chuyên gia kinh tế năng lượng của Trung Quốc, cho biết.

Đầu năm nay, Ecuador Ä‘ã buá»™c phải vay thêm 7,5 tỉ USD từ Trung Quốc để đối phó vá»›i thâm hụt ngân sách và thanh toán cho hàng hóa nhập khẩu (hầu hết là từ Trung Quốc).

Má»™t khi không thanh toán được nợ Ä‘úng hạn cho Trung Quốc, cái giá phải trả là không rẻ. Má»™t lãnh đạo ngân hàng Trung Quốc cho biết, họ thường sẽ kéo dài thời hạn thanh toán thay vì cấn trừ nợ gốc. Điều này có nghÄ©a là những nÆ°á»›c nhÆ° Ecuador sẽ tiếp tục lệ thuá»™c Trung Quốc về mặt xuất khẩu tài nguyên. Ngoài ra, trong vai trò là nÆ°á»›c sản xuất lá»›n nhất trong rất nhiều ngành công nghiệp, Trung Quốc còn có thể trừng phạt bằng cách ngÆ°ng xuất khẩu má»™t số mặt hàng quan trọng sang các nÆ°á»›c từ chối thanh toán nợ.

Dá»± án đập thủy Ä‘iện 2,2 tỉ USD Coca Codo Sinclair do Trung Quốc đầu tÆ° tại Ecuador. Ảnh: xinhuanet.com

Ván bài lọc dầu

Gần thành phố cảng Manta của Ecuador, các công nhân Ä‘ã hoàn tất việc san lấp mặt bằng hÆ¡n 800 ha cho dá»± án nhà máy lọc dầu Thái Bình DÆ°Æ¡ng (RDP). Vá»›i chi phí khoảng 10 tỉ USD, Ä‘ây là má»™t dá»± án liên doanh giữa Ecuador và Tập Ä‘oàn PetroChina, vá»›i tham vọng biến Ecuador thành má»™t quốc gia tầm cỡ trong ngành hóa dầu thế giá»›i. Cho đến nay, Ecuador Ä‘ã đầu tÆ° 1 tỉ USD vào dá»± án này. Tuy nhiên, dá»± án vẫn còn Ä‘ang chờ đợi các ngân hàng Trung Quốc chính thức đồng ý cho vay 7 tỉ USD.

Đối vá»›i Ecuador, RDP sẽ là má»™t bÆ°á»›c quan trọng giúp cho nÆ°á»›c này bảo đảm tá»± cung tá»± cấp về mặt năng lượng. Đối vá»›i Trung Quốc, RDP sẽ giúp PetroChina cắt bá»›t công Ä‘oạn Ä‘Æ°a dầu thô từ Ecuador sang các nhà máy lọc dầu tại Mỹ nhÆ° hiện nay.

Trong khi các quan chức Trung Quốc vẫn khẳng định việc theo Ä‘uổi dá»± án thì xem ra PetroChina lại Ä‘ang bắt đầu có dấu hiệu ngần ngại. Năm ngoái, trong bối cảnh Chủ tịch Tập Cận Bình mạnh tay thá»±c hiện chiến dịch chống tham nhÅ©ng, PetroChina Ä‘ã cắt giảm Ä‘áng kể ngân sách đầu tÆ° ra nÆ°á»›c ngoài. Sang năm nay, vá»›i việc giá dầu giảm mạnh, PetroChina lại cắt giảm tiếp 10%.

Má»™t số chuyên gia năng lượng của Ecuador Ä‘ã lên tiếng hoài nghi về tÆ°Æ¡ng lai của RDP. Theo họ, nếu muốn có đủ dầu thô để cung cấp cho nhà máy này thì Ecuador sẽ buá»™c phải mở rá»™ng sản xuất khá nhiều. Điều này đồng nghÄ©a vá»›i việc tăng cường khai thác trong khu vá»±c rừng Amazon. Đó sẽ là má»™t bÆ°á»›c Ä‘i rất mạo hiểm về mặt môi trường lẫn chính trị.

“Nếu không thể bảo đảm được việc gia tăng sản xuất dầu thì Ä‘ây chỉ là má»™t dá»± án “voi trắng”: đầu tÆ° nhiều mà không hiệu quả”, ông Mauricio Crespo, cá»±u Bá»™ trưởng Kinh tế của Ecuador, nhận định.

Tại Manta, má»™t chủ nhà hàng cÅ©ng Ä‘ang có mối lo ngại tÆ°Æ¡ng tá»±. Luis Kwong Li, vốn là má»™t người Ecuador gốc Hoa, Ä‘ã dọn tá»›i thành phố này hÆ¡n má»™t năm nay để mở má»™t nhà hàng Trung Hoa. Luis hy vọng nhà hàng này sẽ thu hút được các công nhân Trung Quốc tại dá»± án RDP tá»›i thưởng thá»±c món dim sum của anh. “Tổng thống Correa Ä‘ã tạo nhiều kỳ vọng cho chúng tôi. Có lẽ dá»± án này sẽ vẫn được duy trì và có thể sẽ được khởi công trong 2 năm tá»›i. Người Ecuador chúng tôi hy vọng nhà máy này sẽ tạo ra thật nhiều công ăn việc làm”, Luis cho biết. Tuy nhiên, cho đến đầu năm nay thì nhà hàng của Luis chỉ má»›i tiếp Ä‘ón được 2 vị khách Trung Quốc.

Nguồn tin: NCDT