ThiÌ£ trÆ°Æ¡Ì€ng xăng dâÌ€u tÆ°Ì€ng bước hiÌ€nh thaÌ€nh

TaÌ£i toÌ£a Ä‘aÌ€m, trả lÆ¡Ì€i câu hỏi viÌ€ sao sau 3 năm thÆ°Ì£c hiêÌ£n NghiÌ£ Ä‘iÌ£nh 84/2009/NĐ-CP nhÆ°ng Ä‘ến nay kinh doanh xăng dâÌ€u vẫn chÆ°a hoaÌ€n toaÌ€n theo cÆ¡ chế thiÌ£ trÆ°Æ¡Ì€ng, nhất laÌ€ giá xăng dâÌ€u không theo kiÌ£p giá thế giới, Thứ trưởng Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng Nguyá»…n Cẩm Tú Ä‘ã cho biết: Chúng ta xây dá»±ng nền kinh tế thị trường có sá»± quản lý của Nhà nÆ°á»›c, xuất phát từ 

Thứ trưởng Nguyá»…n Cẩm Tú: Nghị định 84 chỉ là má»™t bÆ°á»›c tiến, cho doanh nghiệp tá»± định giá trong phạm vi 7-12%. Việc tiến tá»›i thá»±c hiện Ä‘iều hành giá xăng dầu theo cÆ¡ chế thị trường phụ thuá»™c vào tình hình kinh tế đất nÆ°á»›c, trình Ä‘á»™ của doanh nghiệp... Mục tiêu này được đặt ra vào thời Ä‘iểm các khó khăn kinh tế sẽ sá»›m chấm dứt nhÆ°ng nay thì có thể thấy những khó khăn sẽ kéo dài tới năm 2013, 2014, 2015. Trong phạm vi có thể, chúng ta sẽ tiến dần ngày càng gần tá»›i cÆ¡ chế thị trường.

má»™t nền kinh tế tập trung bao cấp. ViÌ€ thế, việc chuyển đổi không thể diá»…n ra trong ngày má»™t, ngày hai. Nghị định 84 cũng chÆ°a phải là bÆ°á»›c cuối cùng để kinh doanh xăng dầu theo cÆ¡ chế thị trường, Ä‘ây là nghị định tiếp nối các Quyết định 187, Nghị định 55 và sau này còn nhiều bÆ°á»›c nữa để kinh doanh hoàn toàn theo cÆ¡ chế thị trường.

CoÌ€n ý kiến cho rằng, do Petrolimex Ä‘ang Ä‘á»™c quyền (hoặc thuá»™c nhóm có vị trí thống lÄ©nh thị trường) trong kinh doanh xăng dầu, do vậy việc giao quyền cho doanh nghiệp tá»± quyết định giá là Ä‘i ngược vá»›i nguyên lý quản lý theo cÆ¡ chế thiÌ£ trÆ°Æ¡Ì€ng, Thứ trưởng Tú khẳng Ä‘iÌ£nh, thiÌ£ trÆ°Æ¡Ì€ng xăng dâÌ€u Ä‘ang có những bước tiến: Thứ nhất, khi chúng ta còn trong cÆ¡ chế kinh tế bao cấp thì Petrolimex là Ä‘Æ¡n vị duy nhất cung cấp xăng dầu cho cả nÆ°á»›c.  Đến nay, chúng ta Ä‘ã có 13 Ä‘Æ¡n vị đầu mối cung cấp xăng dầu và thÆ¡Ì€i gian tới cần nhiều DN hÆ¡n nữa. Thứ hai, chúng ta tiến từ việc Nhà nÆ°á»›c định giá đến DN được định giá tÆ°Ì€ 7-12%. VaÌ€ trước Ä‘ây thiÌ£ phâÌ€n Petrolimex laÌ€ 100% thiÌ€  hiện nay còn 48%, rõ ràng thiÌ£ trÆ°Æ¡Ì€ng có môÌ£t bước tiến daÌ€i.

Tuy nhiên, Thứ trưởng thÆ°Ì€a nhâÌ£n, Ä‘ối với quyêÌ€n Ä‘iÌ£nh giá của DN maÌ€ NghiÌ£ Ä‘iÌ£nh 84 xác lâÌ£p thiÌ€ tÆ°Ì€ ngày 1/10/2009 khi Nghị định 84 có hiệu lá»±c đến nay cÆ¡ bản viêÌ£c định giá vẫn là do Nhà nÆ°á»›c Ä‘iều tiết (40 tháng), doanh nghiệp chỉ có 2 tháng.

Ông Bùi Ngọc Bảo- Chủ tiÌ£ch HĐQT TâÌ£p Ä‘oaÌ€n Xăng dâÌ€u ViêÌ£t Nam- bổ sung: trong chủ trÆ°Æ¡ng kinh doanh xăng dầu thì trong Quyết định 187 (năm 2003), Nghị định 55 ( năm 2007) và sá»­a đổi bằng nghị định 84 (2009) Ä‘ây là lá»™ trình trong 10 năm. CoÌ€n đối vá»›i Petrolimex từ má»™t Ä‘Æ¡n vị trÆ°á»›c năm 1990 Ä‘á»™c quyền 100% có trách nhiệm cung ứng theo chỉ tiêu nhà nÆ°á»›c thì nay chúng ta Ä‘ã tạo ra thị trường. Petrolimex cÅ©ng chủ Ä‘á»™ng tạo khoảng trống cho thị trường cho các doanh nghiệp khác. Tá»›i nay thiÌ£ trÆ°Æ¡Ì€ng xăng dâÌ€u Ä‘ã có 13 đầu mối, hàng ngàn DN vá»›i 13.000 cá»­a haÌ€ng, trong Ä‘ó Petrolimex có 2.500. NhÆ° vậy thị trường xăng dầu Ä‘ã có khả năng xác lập. Vấn đề còn lại là vận hành nhÆ° thế nào để tạo ra thị trường thá»±c thụ.

Giá xăng dâÌ€u minh baÌ£ch!

ĐêÌ€ câÌ£p Ä‘ến tính minh baÌ£ch của giá xăng dâÌ€u, ông Nguyá»…n Anh Tuấn- Phó CuÌ£c trưởng phuÌ£ trách CuÌ£c quản lý Giá- cho biết: Giá xăng dâÌ€u Ä‘ang thá»±c hiện quản lý theo cÆ¡ chế thị trường có sá»± quản lý của Nhà nÆ°á»›c, thá»±c hiện các quy định của pháp luật, trong Ä‘ó có các Nghị định của Chính phủ. Chúng ta Ä‘ang thá»±c hiện theo Nghị định 84 và bám sát 4 Ä‘iều cÆ¡ bản trong Nghị định này laÌ€ Điều 3, 22, 26 và 27, có sá»± giám sát, kiểm soát giá xăng dầu vá»›i các doanh nghiệp.  Chúng tôi cho rằng cÆ¡ chế giá này rất công khai, minh bạch.

Về công khai, Nhà nÆ°á»›c Ä‘ã ban hành cÆ¡ chế rõ ràng, Chính phủ Ä‘ã ban hành Nghị định 84, các bá»™, ngành ban hành Thông tÆ° hÆ°á»›ng dẫn, nhÆ° Bá»™ Tài chính ban hành Thông tÆ° 234 quy định cụ thể về cấu thành giá, quỹ bình ổn giá... Má»—i lần Ä‘iều hành giá, chúng tôi đều họp báo thông tin về cách tính giá, Ä‘iều hành giá, về các công cụ Ä‘iều tiết, giải thích cụ thể tại sao. Kết quả thanh tra, kiểm tra đều được công khai qua báo chí... Về minh bạch, chúng tôi đều thông báo rõ ràng các chi phí cấu thành giá, ví dụ giá cÆ¡ sở... Tôi xin thông tin đến người dân và các cấp nhÆ° vậy.

Thứ trưởng Nguyễn Cẩm Tú cũng khẳng Ä‘iÌ£nh: “Những ai cho rằng giá xăng dầu không minh bạch, xin dành 1 giây đồng hồ, giở bất cứ má»™t tờ Thị trường nào ban hành vào bất cứ ngày nào, trong Ä‘ó đều công bố rõ giá cÆ¡ sở của xăng dầu vào Ä‘úng ngày hôm Ä‘ó, theo Ä‘úng công thức của Bá»™ Tài chính. Do vậy, không thể nói là không minh bạch.

NgÆ°Æ¡Ì€i dân có lÆ¡Ì£i

Ông BuÌ€i NgoÌ£c Bảo cho rằng, trong suốt thời gian dài thuế xăng dâÌ€u được vận hành thiên vêÌ€ muÌ£c tiêu bình ổn giá, nghÄ©a là giá thế giá»›i cao thì Ä‘iều chỉnh hạ thuế, để giá bán thấp, thậm chí nhiều thời Ä‘iểm thuế về bằng 0%, Ä‘Æ°Æ¡ng nhiên giá bán sẽ không theo xu thế thế giá»›i, chỉ tăng vừa phải. Điều Ä‘ó chứng tỏ Chính phủ và Bá»™ Tài chính quan tâm bình ổn giá và khi giá hạ thì Bá»™ Tài chính Ä‘iều chỉnh thuế, nhÆ°ng khi Ä‘iều chỉnh thuế tăng lên thì cÆ¡ há»™i hạ giá lại không còn. Trong năm 2012, gần nhÆ° thuế bằng 0%. 6 tháng đầu và phải sá»­ dụng quỹ bình ổn giá để tránh giá tăng cao.

Thứ trưởng Nguyễn Cẩm Tú cho biết, Chính phủ chỉ đạo trong 3 lợi ích của nhà nÆ°á»›c, doanh nghiệp, người dân thiÌ€ Æ°u tiên trÆ°á»›c hết người dân, thứ hai là doanh nghiệp, thứ ba mới là Nhà nÆ°á»›c. Lợi ích người dân thể hiện qua viêÌ£c Ä‘iêÌ€u haÌ€nh giá, trong Ä‘ó DN ít nhất hòa vốn, của Nhà nÆ°á»›c laÌ€ thuế, coÌ€n ngÆ°Æ¡Ì€i dân Ä‘Æ°Æ¡Ì£c hưởng Æ°u tiên giá bán dÆ°á»›i giá cÆ¡ sở. “Tôi khẳng định Ä‘iều này dù nhiều người còn nghi ngờ. NhÆ°ng nếu không tin, hãy mở tờ Thị trường hàng ngày, so sánh vá»›i giá cÆ¡ sở là biết ngay.”- Thứ trưởng Tú nói.

Theo Thứ trưởng, chúng ta luôn bình ổn giá, để giá thấp hÆ¡n giá cÆ¡ sở, trÆ°á»›c Ä‘ây bù giá trá»±c tiếp cho DN, năm 2008 buÌ€ khoảng 23 nghìn tá»· đồng, nhÆ°ng theo Nghị định 84 thì không còn buÌ€ cho DN nên doanh nghiệp bị lá»— tích lÅ©y. CoÌ€n Nhà nÆ°á»›c hầu hết hy sinh về thuế, trong khoảng từ tháng 9 năm ngoái đến tháng 9 năm nay, về cÆ¡ bản Bá»™ Tài chính không thu thuế xăng dầu. Lẽ ra khi giá thế giá»›i giảm thì ta phải tăng thuế, khi nào giá tăng thì cho tăng giá để doanh nghiệp bù lại, nhÆ°ng thÆ°Ì£c tế chÆ°a bao giờ bù cho DN cả. Sau khi kiểm toán năm ngoái, Bá»™ Tài chính thừa nhận DN lá»— tích lÅ©y mười mấy nghìn tá»· đồng.

VêÌ€ vấn Ä‘êÌ€ naÌ€y ông Nguyễn Anh Tuấn nói thêm, vừa qua Ä‘ánh giá toàn diện về xăng dầu thì nhÆ° anh Bảo nói, từ Quyết định 187 đến 55 và 84, chúng tôi Ä‘ánh giá Nghị định 84 là tÆ°Æ¡ng đối tích cá»±c khi chuyển sang cÆ¡ chế thị trường, trÆ°á»›c khi ban hành Nghị định 84 thì năm nào cÅ©ng phải bù lá»—. Xin nhấn mạnh xăng dầu là mặt hàng chiến lược cần bình ổn giá. Vừa qua, Thủ tÆ°á»›ng Ä‘ã nhắc, khi giá xăng dầu thế giá»›i tăng thì Ä‘iều hành phải cân nhắc tá»›i các chỉ tiêu KT-XH, sá»­ dụng công cụ thuế, phí... Nhà nÆ°á»›c phải hi sinh lợi ích. Thứ hai là sá»­ dụng quỹ bình ổn giá, sá»­ dụng rất linh hoạt trên nguyên tắc quản lý theo cÆ¡ chế thị trường có sá»± quản lý của Nhà nÆ°á»›c, hài hòa lợi ích người dân, doanh nghiệp và Nhà nÆ°á»›c.

Ổn Ä‘iÌ£nh thuế xăng dâÌ€u: taÌ£i sao không?

Ông BuÌ€i NgoÌ£c Bảo cho rằng: Muốn giá xăng dâÌ€u theo kiÌ£p giá thế giới câÌ€n phải ổn định thuế. Trong các nghị định đều nói thuế phải ổn định.  Bởi viÌ€, mục tiêu thứ nhất của thuế là nguồn thu ngân sách chính, mục tiêu tiếp theo má»›i là giá, còn quy định tính giá 30 ngày, 20 ngaÌ€y hay 10 ngaÌ€y phụ thuá»™c hoàn toàn vào mục tiêu của chúng ta chứ không liên quan đến việc giá lên hay xuống. Nếu chúng ta ổn định thuế thì tôi đảm bảo dù có 30 ngày, giá sẽ tăng má»™t chiều và sau Ä‘ó sẽ giảm Ä‘úng theo liều lượng thời gian. Nếu ta không Ä‘ánh giá kỹ Ä‘iều này thì có lẽ có sá»­a đổi Nghị định 84 cÅ©ng không giải quyết được và má»™t thời gian sau sẽ lại ghi nhận hiện tượng tăng nhanh, giảm chậm.

Tuy nhiên, ông Nguyễn Anh Tuấn cho rằng, khung thuế xuất nhập khẩu xăng dầu của chúng ta thá»±c hiện theo cam kết khi gia nhập WTO là từ 0-40%, Ä‘ây cÅ©ng là cÆ¡ há»™i sá»­ dụng công cụ thuế Ä‘ể thá»±c hiện bình ổn giá, đảm bảo mức Ä‘á»™ giá hợp lý phù hợp nhất.

Ông BuÌ€i NgoÌ£c Bảo giải thích rõ, ổn Ä‘iÌ£nh thuế không phải laÌ€ cố định con số tuyệt đối mà biểu thuế vẫn tính theo tá»· lệ % nhÆ°ng cố định giá Ä‘iÌ£nh hướng tính thuế từng năm, từng giai Ä‘oạn, tuỳ theo yêu cầu ngân sách và tính toán mức giá bán cho người dùng trong vòng 6 tháng hay 1 năm. Nếu giá xuống thấp quá thì chúng ta có thể tăng thuế lên đến 40%. Cái này sẽ giải quyết những vấn đề hết sức bức xúc thời gian qua nhÆ° tạm nhập tái xuất, hoàn thuế, gian lận giá… NhÆ° đối vá»›i Campuchia, Lào đều áp dụng thu thuế cố Ä‘iÌ£nh và rất thuận tiện trong xây dá»±ng ngân sách. “Đối vá»›i doanh nghiệp, vài năm gần Ä‘ây chungs tôi không thể xây dá»±ng được kế hoạch lợi nhuận và chỉ tiêu ngân sách”- ông Bảo nói.

Tuy nhiên, Thứ trưởng Nguyễn Cẩm Tú cho rằng, nếu chúng ta áp mức thuế cố Ä‘iÌ£nh 1 năm thì lợi cho doanh nghiệp và các cÆ¡ quan quản lý nhÆ°ng người dân thiệt khi tăng giá bất thường, nhÆ° vậy Ä‘i ngược lại chỉ đạo của Thủ tÆ°á»›ng là Ä‘iều hành giá linh hoạt, thứ nhất nếu giá tăng thì giảm thuế, thứ hai là doanh nghiệp hy sinh má»™t phần và cuối cùng má»›i đến người dân.

Kinh doanh lỗ, cây xăng không Ä‘Æ°Æ¡Ì£c Ä‘óng cửa!

ĐêÌ€ câÌ£p Ä‘ến trách nhiêÌ£m Ä‘ối với, hêÌ£ thống cửa haÌ€ng xăng dâÌ€u, ông Bùi Ngọc Bảo cho biết: Hiện thống cá»­a hàng xăng dầu trên cả nÆ°á»›c có khoảng 13 ngàn, trong Ä‘ó của Petrolimex khoảng 2.500, của các doanh nghiệp nhà nÆ°á»›c khác khoảng 500, còn hÆ¡n 10 ngàn cá»­a hàng thuá»™c mọi thành phần kinh tế. Hệ thống này đều theo quy định của Nghị định 84, là đại lý cho 13 doanh nghiệp đầu mối, các doanh nghiệp phải giám sát đại lý của mình, kể cả chất lượng. Vừa qua, các đầu mối, các cÆ¡ quan quản lý nhà nÆ°á»›c rất quan tâm đến vấn đề này, nhÆ°ng trên thá»±c tế thì mạng lÆ°á»›i rất lá»›n, tản mạn, cÆ¡ sở kỹ thuật vật chất không thá»±c sá»± đồng đều, quan hệ giữa đầu mối và đại lý là quan hệ giữa pháp nhân và pháp nhân nên trong chừng má»±c nào Ä‘ó việc quản lý cÅ©ng không thá»±c sá»± nhÆ° hêÌ£ thống cửa haÌ€ng trÆ°Ì£c thuôÌ£c miÌ€nh. Vá»›i Petrolimex, qua kiểm tra 2.500 cá»­a hàng đều không phát hiện gian lận về Ä‘ong Ä‘o, chất lượng, vì Ä‘ó là hệ thống của chúng tôi, có chế tài kiểm tra, kiểm soát rất chi tiết.

CoÌ€n Thứ trưởng Nguyễn Cẩm Tú cho rằng, chúng ta không nên lấy hiện tượng để kết luận về tất cả. Trong 13 nghìn cây xăng thì tá»· lệ gian lận là rất nhỏ, có thời Ä‘iểm cÆ¡ quan nhà nÆ°á»›c Ä‘ã phát hiện đến 20, 30 cây xăng vi phạm, nhÆ°ng đừng kết luận cả 13 nghìn cây xăng đều vi phạm. Hãy công bằng hÆ¡n vá»›i những người làm tốt.

Đối với câu hỏi, trường hợp đầu mối không đảm bảo thù lao để cho đại lý duy trì hoạt Ä‘á»™ng dẫn đến lá»— kéo dài nhÆ° năm 2012 thì đại lý có được phép Ä‘óng cá»­a không? Thứ trưởng khẳng Ä‘iÌ£nh:  Kinh doanh xăng dầu là loại hình kinh doanh có Ä‘iều kiện, nên những doanh nghiệp khi tham gia thị trường thì đều phải chấp hành, kinh doanh xăng dâÌ€u lỗ cung không Ä‘Æ°Æ¡Ì£c phép Ä‘óng cửa. “Giống nhÆ° ngÆ°Æ¡Ì€i Ä‘i trên Ä‘Æ°Æ¡Ì€ng, luâÌ£t đặt ra trước laÌ€ không Ä‘Æ°Æ¡Ì£c vÆ°Æ¡Ì£t Ä‘eÌ€n Ä‘ỏ, kinh doanh xăng dâÌ€u cũng thế, laÌ€ kinh doanh có Ä‘iêÌ€u kiêÌ£n khi tham gia, viÌ€ thế không còn cách nào khác”- Thứ trưởng giải thích.

Đối với kiến nghiÌ£ hoa hôÌ€ng cho Ä‘aÌ£i lý, Thứ trưởng cho rằng: Thứ nhất, trong vấn đề phí, giá, thuế phải đặt trong bối cảnh cụ thể, tổng thể của thị trường. Thứ hai tăng phí lên không khó, nó sẽ vào giá, vấn đề là Æ°u tiên lợi ích của ai, tôi xin nhắc lại thứ tá»± Æ°u tiên lợi ích hiện nay là người tiêu dùng, doanh nghiệp và cuối cùng là nhà nÆ°á»›c. Vì vậy, những doanh nghiệp không Ä‘áp ứng được, đầu tÆ° không đủ, chi phí cao thì phải rút khỏi thị trường. Luật chÆ¡i Ä‘ã được định sẵn, còn nếu trong hoàn cảnh thuận lợi thì nếu Petrolimex làm nhÆ° thế thì cÆ¡ quản lý nhà nÆ°á»›c Ä‘ã “thổi còi từ lâu”.

Ông Bùi Ngọc Bảo cũng giải thích rõ: Thá»±c tế đại lý cùng chung quyền lợi vá»›i doanh nghiệp đầu mối xăng dầu vì vậy không có chuyện doanh nghiệp đầu mối có lợi nhuận mà không chia sẻ cùng đại lý. Trong thời gian qua, cùng vá»›i mục tiêu bình ổn giá cả, giảm thiểu lạm phát thì bản thân doanh nghiệp đầu mối cÅ©ng hết sức khó khăn và doanh nghiệp đại lý cÅ©ng phải chia sẻ. Và việc sá»­a đổi mức phí, giá Ä‘úng hÆ¡n thá»±c tế thì mức chia sẻ thời gian tá»›i sẽ đảm bảo doanh nghiệp trong dây chuyền ít nhất có lãi.

Tuy nhiên, Thứ trưởng Tú thÆ°Ì€a nhâÌ£n: Điều hành giá trong 13.000 cây xăng có má»™t vài chục, vài trăm cây xăng khó khăn về chi phí thì Ä‘iều hành Ä‘úng, coÌ€n nếu 50% số cây xăng có khó khăn đến mức phải Ä‘óng cá»­a thì Ä‘iều hành có vấn đề. Tôi xin chia sẻ khó khăn vá»›i các đại lý, cây xăng, có những thời Ä‘iểm nhÆ° tháng 3/2011 phí hoa hồng chỉ còn  70-100 đồng/lít, thời Ä‘iểm ngấp nghé vỡ hệ thống xăng dầu và buá»™c chúng ta phải tăng giá xăng dầu ở mức tÆ°Æ¡ng đối lá»›n.

Ông Nguyá»…n Anh Tuấn cho biết thêm, chi phí định mức vá»›i xăng dầu được quy định tại Thông tÆ°  234 được xây dá»±ng từ năm 2009, ở thời Ä‘iểm Ä‘ó thì định mức này là phù hợp. NhÆ°ng từ Ä‘ó tá»›i nay, các yếu tố tác Ä‘á»™ng tá»›i chi phí định mức nhÆ° tiêÌ€n lÆ°Æ¡ng, lãi suất, giá thuê cửa haÌ€ng, cước vâÌ£n chuyển... Ä‘ã có thay đổi, viÌ€ thế BôÌ£ TaÌ€i chính Ä‘ang Ä‘ánh giá rà soát để sẽ có Ä‘iều chỉnh hợp lý.

 Box: Thứ trưởng Nguyá»…n Cẩm Tú: Nghị định 84 chỉ là má»™t bÆ°á»›c tiến, cho doanh nghiệp tá»± định giá trong phạm vi 7-12%. Việc tiến tá»›i thá»±c hiện Ä‘iều hành giá xăng dầu theo cÆ¡ chế thị trường phụ thuá»™c vào tình hình kinh tế đất nÆ°á»›c, trình Ä‘á»™ của doanh nghiệp... Mục tiêu này được đặt ra vào thời Ä‘iểm các khó khăn kinh tế sẽ sá»›m chấm dứt nhÆ°ng nay thì có thể thấy những khó khăn sẽ kéo dài tới năm 2013, 2014, 2015. Trong phạm vi có thể, chúng ta sẽ tiến dần ngày càng gần tá»›i cÆ¡ chế thị trường.

Nguồn tin: Baocongthuong