Theo Nghị định 84 về kinh doanh xăng dầu, nếu các yếu tố cấu thành biến Ä‘á»™ng làm cho giá cÆ¡ sở tăng trong phạm vi 7% trở xuống so vá»›i giá bán lẻ hiện hành thì DN được Ä‘iều chỉnh giá tÆ°Æ¡ng ứng. Ở Nghị định má»›i, biên Ä‘á»™ Ä‘iều chỉnh giá Ä‘ã thay đổi phù hợp vá»›i khả năng kinh tế của người tiêu dùng.

Điều chỉnh biên Ä‘á»™ giá để tránh gây “sốc”

Là má»™t trong những mặt hàng thiết yếu nên giá xăng dầu luôn được người tiêu dùng quan tâm, đặc biệt, trong bối cảnh việc Ä‘iều hành giá Ä‘ang gây “bức xúc” cho dÆ° luận. Việc Chính phủ ban hành Nghị định 83/2014/NĐ - CP thay thế Nghị định 84 về kinh doanh xăng dầu hiện hành Ä‘ang thu hút sá»± quan tâm của người tiêu dùng.

Mục tiêu Ä‘iều hành kinh doanh xăng dầu của Chính phủ là không thay đổi: “kiên định Ä‘iều hành kinh doanh xăng dầu theo cÆ¡ chế thị trường có sá»± quản lý của Nhà nÆ°á»›c”. Tuy nhiên, ở Nghị định má»›i, dÆ° luận vẫn mong chờ má»™t sá»± bình đẳng, minh bạch và rõ ràng hÆ¡n. Và quan trọng hÆ¡n, quyền lợi của người tiêu dùng Ä‘ã được đặt lên hàng đầu hay chÆ°a?

Chuyên gia kinh tế Lê Đăng Doanh cho rằng, Nghị định má»›i được ban hành là má»™t Ä‘iều Ä‘áng mừng nếu được thá»±c hiện má»™t cách công khai, minh bạch.

Thời gian giữa hai lần Ä‘iều chỉnh giá xăng dầu liên tiếp tối thiểu là 15 ngày đối vá»›i trường hợp tăng giá thay cho 10 ngày trÆ°á»›c Ä‘ây- theo ông Doanh Ä‘ây là má»™t Ä‘iểm má»›i.

“TrÆ°á»›c Ä‘ây, thời gian Ä‘iều chỉnh giá ngắn quá Ä‘ôi khi gây thiệt thòi cho DN. Nhiều hãng taxi còn chÆ°a kịp Ä‘iều chỉnh giá thì giá xăng Ä‘ã lại được Ä‘iều chỉnh tăng tiếp”, ông Doanh cho hay.

Ngoài ra, ông Doanh cho biết, thêm Ä‘iểm má»›i của Nghị định 83/2014/NĐ- CP là Ä‘ã Ä‘iều chỉnh biên Ä‘á»™ giá để tránh gây sốc cho người tiêu dùng.

“Theo Nghị định 84, nếu các yếu tố cấu thành biến Ä‘á»™ng làm cho giá cÆ¡ sở tăng trong phạm vi 7% trở xuống so vá»›i giá bán lẻ hiện hành thì doanh nghiệp được Ä‘iều chỉnh giá tÆ°Æ¡ng ứng. Chẳng hạn giá xăng bán lẻ hiện 24.000 đồng/lít, nếu áp dụng biên Ä‘á»™ Ä‘iều chỉnh nhÆ° Nghị định 84 thì má»—i lần tăng khoảng trên 1.600 đồng/lít, mức tăng nhiều nhÆ° vậy sẽ gây “sốc” cho người tiêu dùng. Tôi nghÄ© mức tăng 3% theo Nghị định má»›i là thận trọng hÆ¡n”, ông Doanh lý giải.

Ở Nghị định má»›i, biên Ä‘á»™ Ä‘iều chỉnh giá Ä‘ã thay đổi phù hợp vá»›i khả năng kinh tế của người tiêu dùng, nhÆ°ng...

Nhiều quan Ä‘iểm cho rằng, Nghị định má»›i cÅ©ng Ä‘ã tạo môi trường cạnh tranh hÆ¡n trong lÄ©nh vá»±c kinh doanh xăng dầu. Chẳng hạn, nếu nhÆ° trÆ°á»›c Ä‘ây chỉ có DN đầu mối được quy định giá bán xăng dầu trong hệ thống của mình, thì nay Nghị định má»›i cho phép đối tượng má»›i là DN phân phối xăng dầu cÅ©ng được quy định giá bán xăng dầu trong hệ thống của mình, đồng thời doanh nghiệp phân phối xăng dầu được mua hàng từ nhiều đầu mối.

Ví dụ, má»™t doanh nghiệp phân phối xăng dầu mua xăng của Petrolimex vá»›i giá là 24.000 đồng/lít, mua xăng của PV Oil vá»›i giá là 26.000 đồng/lít, sau Ä‘ó tá»± định giá bán xăng trong hệ thống phân phối của mình vá»›i mức giá là 25.000 đồng/lít để cạnh tranh trá»±c tiếp vá»›i các đầu mối khác. Tuy nhiên, giá bán lẻ xăng dầu trên thị trường không được cao hÆ¡n giá cÆ¡ sở do Nhà nÆ°á»›c quy định.

Chuyên gia kinh tế Nguyá»…n Minh Phong cho rằng, Ä‘ây cÅ©ng là má»™t Ä‘iểm má»›i phần nào Ä‘em lại lợi ích cho người tiêu dùng.

Ngoài ra, vá»›i Nghị định má»›i, người dân sẽ dá»… dàng giám sát việc Ä‘iều hành giá xăng dầu hÆ¡n nếu Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng công bố trên website của Bá»™ về giá thế giá»›i, giá cÆ¡ sở, thời Ä‘iểm sá»­ dụng, số trích lập, số sá»­ dụng và số dÆ° Quỹ bình ổn giá xăng dầu hàng quý…

Đột phá chÆ°a nhiều

Mặc dù Nghị định má»›i Ä‘ã tạo ra má»™t số Ä‘iểm má»›i song các chuyên gia kinh tế cho rằng quyền lợi của người tiêu dùng vẫn là thứ yếu bởi các quy định má»›i chÆ°a thá»±c sá»± mở đường cho sá»± chênh lệch giá xăng giữa các đại lý để người tiêu dùng có cÆ¡ há»™i lá»±a chọn.

Thị trường xăng dầu hiện nay vẫn là Ä‘á»™c quyền nhóm và vẫn phụ thuá»™c rất lá»›n vào Ä‘iều hành thá»±c tế. Nếu cứ nhÆ° vậy, tình trạng “tát nÆ°á»›c theo mÆ°a hay nhìn nhau tăng giá” sẽ tiếp tục xảy ra. Và để tăng thị phần và lợi nhuận, các DN xăng dầu đầu mối sẽ tăng chiết khấu để lôi kéo đại lý bán hàng về phía mình thay vì giảm giá cho người tiêu dùng.

Theo nhận định của các chuyên gia kinh tế, quy định má»›i dường nhÆ° vẫn dành nhiều sá»± Æ°u ái cho các DN. Tập Ä‘oàn Petrolimex hiện vẫn chiếm 50% thị phần xăng dầu, lại có bá»™ chủ quản là Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng.

Có ý kiến cho rằng, nếu để Quỹ bình ổn xăng dầu (BOG) tại DN quản lý nhÆ° hiện nay, trong khi quyền Ä‘iều hành giá xăng dầu thuá»™c về Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng thì sẽ khó tránh khỏi tình trạng "vừa Ä‘á bóng vừa thổi còi". TrÆ°á»›c mắt, nên chuyển Quỹ này sang Kho bạc Nhà nÆ°á»›c quản lý. Nếu để tại DN thì phải công khai, minh bạch việc sá»­ dụng cÅ©ng nhÆ° khả năng sinh lời của nguồn tiền quỹ.

Để Ä‘iều hành giá xăng dầu theo thị trường má»™t cách Ä‘úng nghÄ©a, các chuyên gia cho rằng nên giảm vai trò thống lÄ©nh thị trường của các doanh nghiệp thị phần lá»›n. Thay vào Ä‘ó, cần há»— trợ để các DN đầu mối ngoài Petrolimex nâng thị phần và nên cho phép sá»± tham gia của DN nÆ°á»›c ngoài. Bởi chỉ khi nào thị trường xăng dầu thá»±c sá»± có cạnh tranh về giá giữa các DN thì giá xăng dầu má»›i được Ä‘iều hành bám sát thị trường và người tiêu dùng khi Ä‘ó sẽ được quyền lá»±a chọn thÆ°Æ¡ng nhân Ä‘Æ°a ra mức giá bán hợp lý nhất.

Theo ông Nguyá»…n Minh Phong, “sá»± Ä‘á»™t phá” trong Nghị định má»›i không nhiều. Nhiều ná»™i dung còn “rất mập mờ”.

“Nghị định cần phải ghi rõ ràng, rành mạch đối vá»›i việc Ä‘iều chỉnh tăng giá xăng dầu.Thông tÆ° hÆ°á»›ng dẫn phải rất cụ thể. Chỉ có nhÆ° vậy thì má»›i tránh được việc lạm dụng trong việc Ä‘iều chỉnh giá”, ông Phong nhấn mạnh.

Ví dụ cho sá»± mập mờ, chung chung của Nghị định má»›i, ông Phan Thế Ruệ, Chủ tịch Hiệp há»™i Xăng dầu cho rằng, Ä‘iều 36 nêu chÆ°a cụ thể khi quy định: Bá»™ Tài chính chủ trì, phối hợp vá»›i Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng quy định thuế nhập khẩu đối vá»›i từng chủng loại xăng dầu phù hợp vá»›i Ä‘iều kiện kinh tế - xã há»™i từng thời kỳ.

“Nếu quy định không rõ ràng thì trong trường hợp giá thế giá»›i giảm, khả năng giảm giá cho người dân có thể bị “lờ” Ä‘i vá»›i lý do “phù hợp vá»›i Ä‘iều kiện kinh tế - xã há»™i. Vì thế, cần phải quy định cụ thể, rõ ràng hÆ¡n”, ông Ruệ nhấn mạnh./.

Nguồn tin: Toquoc