Vào ngày 5 tháng 12 năm 2022, G7, Liên minh Châu Âu, Canada, Nhật Bản và Úc bắt đầu áp đặt mức giá trần 60 đô la đối với xuất khẩu dầu thô vận chuyển bằng đường biển của Nga, điều mà Trung Quốc và Ấn Độ đã nhanh chóng tận dụng. Mức trần giá bổ sung đối với các sản phẩm xăng dầu dự kiến sẽ được đưa ra vào cuối năm nay và được dự đoán sẽ có tác động lớn hơn nhiều. Để trả đũa, Tổng thống Nga Vladimir Putin tuyên bố rằng các quốc gia tuân thủ giá trần và các biện pháp trừng phạt khác sẽ bị cấm nhận năng lượng của Nga.
Người ta tin rằng cách tiếp cận này sẽ giúp ổn định các yếu tố của thị trường toàn cầu, chủ yếu mang lại lợi ích cho các nước có thu nhập thấp và trung bình, miễn là Nga vẫn được khuyến khích tiếp tục sản xuất. Giá trần cũng sẽ gây ảnh hưởng ít nhất đến các bên tham gia chính sách, vì hầu hết năng lượng nhập khẩu của Nga đã bị hạn chế vào mùa xuân năm ngoái. Tuy nhiên, vì hầu hết các công ty bảo hiểm vận chuyển và các yếu tố quan trọng khác của ngành đều hợp nhất trong “Liên minh Giá trần”, nên phần lớn các công ty vận chuyển hàng hóa trên thế giới sẽ phải tuân theo lệnh trừng phạt. Đáng chú ý, Nga có thể gặp khó khăn trong việc xuất khẩu từ các cảng dễ bị đóng băng do phụ thuộc vào các tàu chở dầu phá băng của nước ngoài - mặc dù Trung Quốc đang né điều này bằng cách sử dụng một số tàu chở dầu phá băng mà Bắc Kinh và Moscow cùng sở hữu.
Bất chấp các lệnh trừng phạt này, Nga tuyên bố tăng sản lượng dầu thêm 2% lên 535 triệu tấn, với xuất khẩu tăng 7%. Tương tự, vào năm 2022, sản lượng khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) tăng 8% lên 46 tỷ mét khối, trong khi sản lượng xăng và dầu diesel tăng lần lượt 4,3% và 6%. Ngành công nghiệp dầu khí đã thúc đẩy “thu nhập ngân sách của Nga… vào năm 2022 thêm 28%,” tức 36,7 tỷ USD. Chỉ riêng thông qua thuế LNG, Điện Kremlin có thể tăng doanh thu thêm 3,5 tỷ USD vào năm 2023.
Cho dù những con số này có đáng tin cậy hay không, thì rõ ràng là Moscow đã giảm nhẹ các hạn chế đối với ngành năng lượng của mình, một phần bằng cách chào giá ưu đãi cho Trung Quốc và Ấn Độ. Minh chứng cho sự thay đổi này, trong nửa đầu năm 2022, phần lớn lượng dầu xuất khẩu từ Bắc Cực của Nga là sang Bắc Âu; đến nửa cuối năm, chỉ khoảng một phần ba được dành cho khu vực này; và đến tháng 11, các chuyến hàng gần như hoàn toàn chuyển sang châu Á.
Theo khảo sát của các chuyên gia, ước tính trung bình mức tiêu thụ dầu mỏ của Trung Quốc năm 2023 là kỷ lục 16 triệu thùng/ngày. Các sản phẩm năng lượng của Nga là một yếu tố thiết yếu của nguồn cung cấp này, vượt qua Ả Rập Saudi để trở thành nguồn cung dầu chính cho Bắc Kinh vào năm 2022 và cung cấp khoảng 4,5% nhu cầu khí đốt của nước này (22,22% lượng nhập khẩu). Số liệu dầu thô Bắc Cực hiện tại của Trung Quốc rất khó tìm, nhưng rõ ràng, mức giá chiết khấu cao của Moscow đảm bảo Bắc Kinh có thể đáp ứng nhu cầu của mình trong ngắn hạn với giá rẻ trong khi khuyến khích các dự án dài hạn (ví dụ: Đường ống dẫn dầu Power of Siberia 2 và Tuyến đường Biển Bắc.
Những thỏa thuận này làm tăng đòn bẩy của Trung Quốc đối với Moscow, thay vì khiến nước này trở nên phụ thuộc. Chẳng hạn, Bắc Kinh đang ngày càng tránh đi qua các tuyến đường thương mại trên bộ của Nga, và 56% nhu cầu năng lượng của Trung Quốc đến từ than đá (nhập khẩu dưới 10%). Hơn nữa, Trung Quốc có thể lấy nguồn nhiên liệu từ các quốc gia khác khi theo đuổi mục tiêu tự cung tự cấp năng lượng và tăng cường ảnh hưởng ở Bắc Cực.
Đối với Hoa Kỳ và các đối tác của họ, trường hợp của Ấn Độ có lẽ đáng lo ngại hơn. Từ tháng 4 đến tháng 12 năm 2022, mỗi ngày Nga đã xuất khẩu khoảng 64.000 thùng dầu thô Bắc Cực loại Arco và Novy Port sang Ấn Độ. Vào tháng 10, nguồn dầu thô lớn nhất của Ấn Độ là Nga (22%). Đến tháng 11, xuất khẩu của Nga sang Ấn Độ đạt kỷ lục 6,67 triệu thùng dầu thô Arco, Novy Port và Varandey, với 4,1 triệu thùng khác được đưa tới đây vào tháng 12, khi loại dầu thô Varandey được Ấn Độ nhập khẩu lần đầu tiên.
Nhìn chung, từ tháng 6 đến tháng 12 năm 2022, xuất khẩu dầu thô của Nga sang Ấn Độ duy trì ở mức trên 1 triệu thùng/ngày, đạt “mức cao kỷ lục với 1,19 triệu thùng/ngày trong tháng 12”. Khối lượng xuất khẩu dầu Varandey dự kiến sẽ tăng gấp đôi vào tháng 1 năm 2023, đây sẽ là một kỷ lục mới, mặc dù chưa có số liệu thống kê chính thức tại thời điểm viết.
Việc Ấn Độ tiêu thụ nhiên liệu của Nga rõ ràng là do lợi ích trước mắt, nhưng còn lợi ích lâu dài thì sao? Nước này gần như chắc chắn sẽ tiếp tục mua dầu từ Nga trong khi mở rộng hợp tác Bắc Cực với Moscow, trừ khi có điều gì đó làm thay đổi tính toán của họ. Đáng chú ý là vào năm 2022, New Delhi đã công bố các chính sách chính thức về Bắc Cực và Nam Cực. Cả hai đều quan tâm đến nghiên cứu, bảo vệ môi trường và pháp quyền, nhưng chiến lược Bắc Cực được phân biệt bởi cuộc thảo luận về nguyên liệu thô, thương mại, phát triển và an ninh. Mặc dù không được đề cập rõ ràng trong các chiến lược ở Bắc Cực và Nam Cực, nhưng Nga sẽ là đối tác chính trong việc đạt được những mục tiêu này, một lần nữa tập trung nhiều vào năng lượng và thương mại.
Giữa mong muốn trở thành lực lượng quan trọng ở Bắc Cực của Trung Quốc – ít nhất là ở Âu Á – và sự cạnh tranh hiếu chiến của nước này với New Delhi, sự hiện diện của Ấn Độ ở Bắc Cực có thể là một điểm xung đột khác. Tuy nhiên, Moscow, Bắc Kinh và New Delhi chia sẻ các lợi ích văn hóa, chính trị và kinh tế tương tự có thể khuyến khích sự hợp tác hai cực.
Kể từ khi Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden nhậm chức, những cân nhắc chính trị đã khiến Hoa Kỳ không có một đại sứ tại Ấn Độ, làm suy yếu mối quan hệ giữa hai bên. Bước đầu tiên hướng tới việc chấm dứt sự phụ thuộc của Ấn Độ vào Nga và mối quan hệ thù địch tiềm ẩn với Trung Quốc là khắc phục chỗ trống này. Ngoài ra, các quốc gia đang phát triển chiến lược quan trọng sẽ nhận được sự hỗ trợ để tận dụng tối đa giá năng lượng đồng thời giảm thiểu các mối đe dọa của Putin. Cuối cùng, các nước, trong đó có Mỹ, vẫn đang nhập khẩu các sản phẩm xăng dầu của Nga thông qua Ấn Độ và Trung Quốc. Có thể việc xác định nguồn gốc ở đây là khó khăn, hoặc có thể được coi là chấp nhận được vì nó giữ giá và lợi nhuận của Nga ở mức thấp. Trong cả hai trường hợp, điều này xứng đáng được xem xét kỹ hơn.
Nguồn tin: Jamestown Foundation
© Bản tiếng Việt của xangdau.net
