Biển Arctic vốn là má»™t vùng đất "cấm" đối vá»›i các mÅ©i khoan dầu. NhÆ°ng Ä‘iều Ä‘ó không khiến Nga chùn bÆ°á»›c khi tiến vào vùng biển này, các công ty phÆ°Æ¡ng Tây cÅ©ng hào hứng tiếp bÆ°á»›c.

Tàu của Nga hoạt Ä‘á»™ng tại khu vá»±c biển Arctic. Nguồn ảnh: NYTimes

Dá»± trữ dầu trên đất liền của Nga Ä‘ang từ từ giảm dần. Tháng trÆ°á»›c, Nga Ä‘ã ký má»™t thỏa thuận khai thác tại Arctic vá»›i hãng dầu lá»­a khổng lồ của Anh là BP, trong lúc viá»…n cảnh khoan dầu ngoài khÆ¡i của BP tại Mỹ Ä‘ang rất u ám sau thảm họa tràn dầu tại Vịnh Mexico vào năm ngoái. Các công ty dầu lá»­a khác sau khi nhận thấy sá»± cởi mở của Moscow đối vá»›i việc khoan ngoài khÆ¡i, Ä‘ang có những thảo luận tÆ°Æ¡ng tá»± vá»›i Nga.

Lượng dầu má»›i từ nÆ°á»›c Nga có thể có vai trò sống còn đối vá»›i các nguồn cung cho cả thế giá»›i trong các thập ká»· tá»›i, giờ Ä‘ây họ Ä‘ã vượt A Rập Xê Út để trở thành nhà sản xuất dầu lá»­a lá»›n nhất thế giá»›i, và cho tá»›i chừng nào mà nhu cầu dầu lá»­a vẫn còn tăng thì họ vẫn còn ngá»± trị ở vai trò này.

NhÆ°ng khi các ná»— lá»±c khoan dầu ngoài khÆ¡i của Nga có tiến triển, các công ty dầu lá»­a sẽ mạo hiểm ở nÆ¡i mà các nÆ°á»›c lá»›n khác gõ cá»­a Biển Arctic - chủ yếu là Mỹ và Canada- Ä‘ã trở nên thận trọng hÆ¡n trong việc phát triển các mỏ dầu vì cả lý do an toàn cÅ©ng nhÆ° môi trường.

Sau tai nạn mà BP gây nên tại vùng Vịnh vào năm ngoái cảnh báo các hậu quả từ thảm họa tràn dầu ngoài khÆ¡i, các nhà chức trách của Mỹ và Canada Ä‘ã tập trung vào các thách thức đặc biệt ở Arctic.

Những tảng băng nổi và băng trôi tiềm ẩn rất nhiều nguy cÆ¡ cho các giàn khoan và công nhân. Và nếu nhÆ° dầu tràn ra trong mùa Ä‘ông giá, việc làm sạch môi trường sẽ phải tiến hành trong bóng tối kéo dài hàng tháng trời.

Đầu tháng này, hãng Shell của Hà Lan Ä‘ã hoãn các kế hoạch khoan tại duyên hải Arcitc ở Alaska, do công ty này vẫn phải đối mặt vá»›i các chÆ°á»›ng ngại vật từ các nhà chức trách thận trọng của Washington.

Tuy nhiên, Nga lại có quan Ä‘iểm khá là khác biệt so vá»›i Mỹ và Canada khi họ nắm quyền kiểm soát khu vá»±c có triển vọng khai thác hÆ¡n tại biển Arctic.

Lá cờ của Nga được cắm dÆ°á»›i Ä‘áy biển Bắc cá»±c.Nguồn ảnh: NYTimes

Và nếu có Ä‘iều gì xảy ra, thảm họa tại vùng Vịnh Ä‘ã thúc đẩy Nga thẳng tiến vá»›i BP - vá»›i tÆ° cách là đối tác hàng đầu. Trong cuá»™c phỏng vấn Thủ tÆ°á»›ng Nga Vladimir Putin, hiện nay BP được coi là công ty an toàn nhất để cá»™ng tác ở ngoài khÆ¡i vì họ Ä‘ã rút ra được kinh nghiệm từ sá»± cố này.

"Má»™t người từng trải còn tốt hÆ¡n là hai người không có kinh nghiệm" - ông Putin trích má»™t câu thành ngữ của Nga, sau khi BP ký thỏa thuận dá»± án Arctic vá»›i Rosneft của Nga. Liên doanh này kêu gọi các công ty khai thác ba khu vá»±c tại Biển Kara.

DÆ° luận Nga không có mấy phản ứng đối vá»›i thỏa thuận vá»›i BP, má»™t phần bởi các phong trào môi trường tại Ä‘ây vốn không mạnh mẽ, và các chính trị gia đối lập cÅ©ng không quá căng thẳng về vấn đề này.

Theo hãng Địa chất của Hoa Kỳ, Arctic có trữ lượng dầu và khí tá»± nhiên có thể khai thác được chiếm khoảng 1/5 trữ lượng chÆ°a từng được phát hiện của thế giá»›i. Theo má»™t báo cáo năm 2009 của CÆ¡ quan Năng lượng của Mỹ, 43 trên tổng số 61 mỏ dầu và khí quan trọng của Arctic nằm ở lãnh thổ Nga. Phần biển Arctic thuá»™c lãnh thổ Nga đặc biệt giàu trữ lượng khí đốt tá»± nhiên, trong khi phần ở bắc Mỹ lại giàu trữ lượng dầu mỏ hÆ¡n.

Trong khi Mỹ và Canada có phần nhụt chí, các quốc gia khác lại coi khu vá»±c Arctic là dành cho ngành công nghiệp. Na-Uy Ä‘ã giải quyết xong tranh chấp lãnh thổ vá»›i Nga, hiện giờ cÅ©ng Ä‘ang chuẩn bị mở cá»­a các khu vá»±c má»›i ở Arctic cho các công ty khoan dầu.

Bản đồ khai thác dầu tại vùng biển Arctic. Nguồn ảnh: NYTimes

Năm ngoái, Greenland trở thành khu vá»±c bán tá»± trị của Đan Mạch (từ năm 2009) Ä‘ã cho phép Cairn Energy có những mÅ©i khoan đầu tÆ°. Cairn - má»™t công ty của Scotland - Ä‘ang lên kế hoạch cho bốn giếng dầu vào năm nay, trong khi Exxon Mobil, Chevron và Shell cÅ©ng kỳ vọng khoan ở khu vá»±c này trong vài năm tá»›i.

NhÆ°ng trong số 5 quốc gia có đường bờ biển vá»›i Arctic, Nga chiếm phần lá»›n nhất trong khai thác và phát triển khu vá»±c này.

"Nga là má»™t trong những khu vá»±c kiến trúc cÆ¡ bản trong thế giá»›i cung cấp dầu lá»­a" - Daniel Yergin - má»™t nhà lịch sá»­ dầu mỏ và là chủ tịch của IHS Cambridge Energy Research Associates cho biết. "Nga Ä‘óng vai trò then chốt trong cán cân năng lượng toàn cầu. 

Arctic sẽ trở thành má»™t trong những nhân tố chủ chốt trong việc xác định sản lượng dầu Nga sẽ sản xuất trong 15 năm tá»›i và xuất khẩu cho phần còn lại của thế giá»›i".

Theo sau mẫu hình thỏa thuận vá»›i BP, Rosneft cÅ©ng Ä‘ang Ä‘àm phán các thỏa thuận liên doanh vá»›i các công ty dầu lá»­a lá»›n nhằm rút khỏi Bắc Mỹ và nhắm vào khai thác tại Arctic của Nga. Trong Ä‘ó bao gồm có Shell. Giám đốc Ä‘iều hành của Rosneft là Eduard Y.

Khudainatov cho biết đại diện của các công ty nÆ°á»›c ngoài khác Ä‘ang xếp thành hàng dài tại văn phòng của ông trong những ngày này.

Artur N. Chilingarov - má»™t nhà thám hiểm các cá»±c Ä‘ã thể hiện tham vọng chinh phục Arcitc của Moscow từ khi ông Ä‘i trong má»™t chiếc tàu ngầm nhỏ và đặt má»™t lá cờ của Nga xuống Ä‘áy biển ở Bắc Cá»±c, tuyên bố chủ quyền của Nga trong má»™t cuá»™c thám hiểm vào năm 2007.

Artur N. Chilingarov đồng thời là thành viên của Hạ viện Nga cho biết trong má»™t bài phỏng vấn: "Chúng tôi Ä‘ã bÆ¡m cạn kiệt ở đất liền rồi".

Nga Ä‘ã trở thành má»™t thế lá»±c dầu lá»­a thống trị tại biển Arctic kể từ khi Liên bang Xô Viết bắt đầu có những phát hiện quan trọng tại mỏ Tazovskoye trên đất liền của vịnh Ob ở Siberia vào năm 1962. Mỹ cÅ©ng theo sát Nga vá»›i phát hiện ở khu vá»±c nÆ°á»›c nông, Vịnh Prudhoe ở Alaska 5 năm sau Ä‘ó.

NhÆ°ng ngoài khÆ¡i lại có nhiều tin má»›i.

Vùng biển Arctic đặc biệt nguy hiểm cho việc khoan dầu bởi vì ở Ä‘ó quá lạnh, thời gian chìm trong bóng tối kéo dài, sÆ°Æ¡ng mù dày đặc và gió mạnh tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng bão. Băng bao phủ khắp nÆ¡i trong vòng 8-9 tháng má»—i năm có thể ngăn cản các tàu cứu há»™ trong trường hợp có tràn dầu. Và nhÆ° các nhà hoạt Ä‘á»™ng trong lÄ©nh vá»±c môi trường nhấn mạnh, cá voi và gấu bắc cá»±c cÅ©ng nhÆ° các loài khác phụ thuá»™c vào môi trường sống mong manh của khu vá»±c này.

Nguồn: dịch từ New York Times