Dá»± án xây dá»±ng tuyến đường ống Dòng chảy Thổ NhÄ© Kỳ sẽ là má»™t Ä‘òn bẩy lợi thế của Nga trÆ°á»›c phÆ°Æ¡ng Tây, góp phần giúp nÆ°á»›c này tranh thủ sá»± ủng há»™ của má»™t số nÆ°á»›c ở nam châu Âu.

Các đường ống chuyển khí đốt đến châu Âu của Nga. Đồ họa: RT

Đầu tháng 12 năm ngoái, Nga tuyên bố hủy bỏ dá»± án xây dá»±ng tuyến đường ống dẫn khí đốt Dòng chảy phÆ°Æ¡ng Nam, trị giá gần 40 tá»· USD, Ä‘i xuyên Biển Đen và qua Bulgaria. Thay vào Ä‘ó, Mosccow chuyển hÆ°á»›ng sang hợp tác vá»›i các nhóm đồng minh nhỏ bé hÆ¡n, bắt tay đặt nền móng xây dá»±ng tuyến đường ống má»›i, tạm gọi là Dòng chảy Thổ NhÄ© Kỳ.

Theo Reuters, đường ống này dá»± kiến dài 180 km, có khả năng vận chuyển tối Ä‘a 63 tá»· mét khối khí má»—i năm, Ä‘i qua má»™t loạt quốc gia châu Âu nhÆ° Thổ NhÄ© Kỳ, Hy Lạp, Macedonia, Serbia rồi đổ vào Hungary. Nếu thành công, dá»± án sẽ góp phần giúp Moscow duy trì má»™t Ä‘òn bẩy lợi thế trÆ°á»›c phÆ°Æ¡ng Tây.

Thế độc quyền

Hầu hết lượng khí đốt thiên nhiên mà vùng Ä‘ông nam châu Âu Ä‘ang sá»­ dụng đều do Nga cung cấp dá»±a vào hệ thống đường ống qua Ukraine. NhÆ°ng căng thẳng giữa Kiev và Moscow, bắt nguồn từ việc Crimea sáp nhập vào Nga và các cáo buá»™c của phÆ°Æ¡ng Tây cho rằng Kremlin hậu thuẫn phe ly khai miền Ä‘ông Ukraine, khiến tuyến cung cấp quan trọng này trở nên dá»… bị gián Ä‘oạn.

Nga từng ngừng bÆ¡m khi đốt tá»›i Ukraine ba lần trong má»™t thập ká»·, vào các năm 2006, 2009 và 2014. Hành Ä‘á»™ng này phát sinh từ những bất đồng về giá cả. Tuy nhiên, các học giả châu Âu cho rằng thá»±c chất Moscow muốn sá»­ dụng át chủ bài năng lượng nhÆ° má»™t vÅ© khí để thu về lợi thế địa chính trị.

Hôm 24/2, Tập Ä‘oàn Khí đốt Quốc gia Nga Gazprom tiếp tục dọa sẽ cắt nguồn cung cấp tá»›i Ukraine nếu Kiev không trả trÆ°á»›c tiền khí đốt cho tháng ba. Công ty này cÅ©ng cảnh báo tuyến vận chuyển khí đốt tá»›i châu Âu Ä‘ang trong tình thế nguy hiểm. Thá»±c tế, 1/3 lượng dầu mỏ, khí đốt mà EU sá»­ dụng đều nhập từ Nga.

EU Ä‘ang áp đặt nhiều lệnh trừng phạt nối tiếp lên Moscow. Tuy nhiên, khối này phải đối mặt vá»›i không ít thá»­ thách trong việc thuyết phục 28 quốc gia thành viên gia tăng áp lá»±c lên Nga. Nhiệm vụ càng trở nên khó khăn khi Tổng thống Vladimir Putin gần Ä‘ây tích cá»±c tranh thủ sá»± ủng há»™ của má»™t số thành viên EU, ví dụ nhÆ° Hungary, bằng những hợp đồng khí đốt hấp dẫn.

Mỹ và EU đều đồng tình cho rằng việc cần làm nhất hiện tại là Ä‘a dạng hóa nguồn cung bằng cách liên kết chặt chẽ hÆ¡n vá»›i mạng lÆ°á»›i các láng giếng của EU hay nhập khí gas hóa lỏng từ Qatar.

Những giải pháp này sẽ Ä‘e dọa vị thế Ä‘á»™c quyền của Nga đối vá»›i vùng Ä‘ông nam châu Âu. Vì thế, Điện Kremlin phải cố gắng tìm mọi cách để vận chuyển khí đốt tá»›i khu vá»±c nhÆ°ng không cắt qua Ukraine nhằm bảo toàn lợi thế Ä‘á»™c quyền. Tuyến Dòng chảy Thổ NhÄ© Kỳ là má»™t phần của ná»— lá»±c Ä‘ó.

"Nga chÆ°a từ bỏ kế hoạch duy trì thế Ä‘á»™c quyền về khí đốt", Reuters dẫn lời ông Michael Labelle, chuyên gia về dầu khí tại Đại học Trung Âu, Budapest, nhận định.

Tuyến đường ống giao hảo

Ông Putin ký vào má»™t đường ống khí đốt Nga. Ảnh: Politico

Theo Reuters, trong khi các nÆ°á»›c nhÆ° Anh, Pháp, Đức quay lÆ°ng vá»›i Nga, Dòng chảy Thổ NhÄ© Kỳ sẽ phần nào giúp Moscow củng cố mối giao hảo vá»›i má»™t số nÆ°á»›c châu Âu khác.

Nếu trở thành hiện thá»±c, hệ thống đường ống má»›i sẽ " tạo cÆ¡ há»™i lá»›n cho Thổ NhÄ© Kỳ trong việc hiện thá»±c hóa mục tiêu trở thành má»™t trung tâm năng lượng trong khu vá»±c", ông Sinan Ulgen từ Viện Cernegie, Brussels, nhận xét. Thổ NhÄ© Kỳ từ Ä‘ó có thể "tổng hợp nhiều nguồn khí đốt tá»± nhiên khác nhau, trao đổi và xuất khẩu chúng sang châu Âu vá»›i các Ä‘iều kiện của riêng mình", ông nói thêm. Chính vì những lợi thế tiềm năng này, việc Thổ NhÄ© Kỳ lên tiếng bênh vá»±c và ủng há»™ Nga là dá»… hiểu.

Thủ tÆ°á»›ng Thổ NhÄ© Kỳ Ahmet Davutoglu cho hay nÆ°á»›c này sẵn sàng thảo luận về phÆ°Æ¡ng án luân chuyển khí đốt của Nga tá»›i Ä‘ông nam châu Âu. "LÆ°u lượng cÅ©ng nhÆ° nhu cầu chi tiết cần được thảo luận kỹ càng hÆ¡n", ông nói trong cuá»™c họp báo tại Budapest.

Tuyến đường ống Nabcco - phÆ°Æ¡ng Tây và Dòng chảy phÆ°Æ¡ng Nam giúp luân chuyển khí đốt từ Nga sang Hungary Ä‘ã không thể thành hiện thá»±c. Việc Nga định ngừng bÆ¡m khí đốt sang châu Âu thông qua Ukraine trong những năm tá»›i khiến Hungary không khỏi lo lắng trong việc tìm cách giải quyết vấn đề về nguồn cung khí đốt. Dòng chảy Thổ NhÄ© Kỳ sẽ là cách giúp nÆ°á»›c này tháo gỡ rắc rối trên.

Hungary vừa trở thành thành viên EU đầu tiên ông Putin tá»›i thăm trong 6 tháng trở lại Ä‘ây. Nhân cÆ¡ há»™i này, Thủ tÆ°á»›ng Viktor Orban gá»­i thông Ä‘iệp tá»›i các nÆ°á»›c châu Âu rằng suy nghÄ© có thể tá»± lá»±c cánh sinh mà không cần Nga chẳng khác gì "Ä‘uổi theo những bóng ma".

"Hungary Ä‘ang theo Ä‘uổi má»™t chính sách chủ Ä‘á»™ng để có thể tiếp nhận dòng khí đốt chuyển tá»›i từ Thổ NhÄ© Kỳ" Ông Orban nói sau cuá»™c gặp mặt vá»›i Thủ tÆ°á»›ng Davutoglu.

Sá»± khoa trÆ°Æ¡ng?

Đến nay vẫn còn khá nhiều mối nghi hoặc xung quanh tính khả thi của dá»± án. Nga sẽ phải rất vất vả để có thể huy Ä‘á»™ng đủ tiền đầu tÆ° cho công trình khi không thể tiếp cận vá»›i nguồn vốn từ phÆ°Æ¡ng Tây bởi áp lá»±c của các lệnh trừng phạt.

Bên cạnh Ä‘ó, tình hình tài chính của những quốc gia mà tuyến đường ống Ä‘i qua cÅ©ng không khả quan. Trưởng ban phụ trách vấn đề năng lượng của EU từng nhận định dá»± án của Moscow thật sá»± là má»™t sai lầm, xét trên khía cạnh kinh tế. Mặt khác, nó cÅ©ng vi phạm má»™t số hợp đồng ràng buá»™c về pháp lý.

"Hiện tại, dá»± án Ä‘ó không khác gì má»™t câu chuyện cổ tích", Attila Holoda, giám đốc Ä‘iều hành công ty tÆ° vấn năng lượng Aurora Energy Kft, trụ sở ở Hungary, nhận xét. Ông này cho rằng đề xuất mà Nga Ä‘Æ°a ra chỉ là má»™t sá»± "khoa trÆ°Æ¡ng".

Tuy nhiên, miá»…n là dá»± án còn triển vọng trở thành hiện thá»±c, nó vẫn có khả năng gây cản trở đối vá»›i các đối thủ khi tạo ra má»™t môi trường nhiá»…u loạn khiến các nhà đầu tÆ° cẩn trọng và dè dặt hÆ¡n.

Đường ống dùng trong dá»± án Dòng chảy phÆ°Æ¡ng Nam Ä‘ã bị hủy bỏ của Nga. Ảnh: Reuters

Bên cạnh Ä‘ó, trong bối cảnh căng thẳng giữa Nga và phÆ°Æ¡ng Tây ngày càng gay gắt bởi xung Ä‘á»™t ở Ä‘ông Ukraine, đường ống má»›i sẽ là tác nhân gây bất đồng ý kiến trong ná»™i bá»™ các nÆ°á»›c châu Âu quanh việc có nên tiếp tục phụ thuá»™c về năng lượng vào Nga hay không.

Nguồn: Vnexpress