ính từ đầu năm 2014 đến nay, giá xăng tăng liên tục mà không có giảm. Giá xăng tăng, tất nhiên đẩy giá váºn tải lên cao, kéo theo sá»± tăng giá thành của tất cả hàng hóa. Cái vòng xoáy xuống Ä‘áy này giáng thêm má»™t Ä‘òn nữa vào ná»n kinh tế vốn Ä‘ã khó khăn. NhÆ°ng tất cả những Ä‘iá»u ấy chÆ°a Ä‘áng sợ. Sợ hÆ¡n là những dá»± báo của chính những nhà kinh doanh xăng dầu: Giá xăng dầu sẽ còn tăng!
Ảnh: Internet
Äể giải thích lý do tăng giá xăng dầu, trả lá»i báo chí, ông Trần Văn Thịnh, Tổng giám đốc Táºp Ä‘oàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex), Ä‘Æ¡n vị chiếm tá»›i trên 70% thị phần trong nÆ°á»›c cho biết: Theo thống kê, việc Ä‘iá»u chỉnh giá của liên bá»™ thá»i gian qua là có tăng, có giảm phù hợp vá»›i thị trÆ°á»ng (giá thế giá»›i) đối vá»›i các mặt hàng dầu; riêng mặt hàng xăng giá không giảm, Petrolimex cho rằng nguyên nhân chính vẫn là do giá thế giá»›i tăng. Ông Thịnh cÅ©ng khẳng định, việc Ä‘iá»u chỉnh giá bán xăng dầu trong nÆ°á»›c thá»i gian qua do liên bá»™ quyết định, doanh nghiệp thá»±c hiện Ä‘úng chỉ đạo. Việc Ä‘iá»u hành giá tuân thủ Ä‘úng Nghị định 84/CP, phù hợp vá»›i thị trÆ°á»ng, cân đối hài hòa các mục tiêu và lý do tăng giá chủ yếu do giá cÆ¡ sở tăng.
Chúng ta Ä‘ã nghe quá nhiá»u những lý do tăng giá và Ä‘ã đến lúc chúng ta cần xem xét những lý do Ä‘ó có hợp lý không? Theo Nghị định 84/2009/CP: Giá cÆ¡ sở là giá để hình thành giá bán lẻ xăng dầu bao gồm các yếu tố và được xác định (=) {Giá CIF (+) Thuế nháºp khẩu (+) Thuế tiêu thụ đặc biệt} (x) Tá»· giá ngoại tệ (+) Chi phí kinh doanh định mức (+) Quỹ Bình ổn giá (+) Lợi nhuáºn định mức trÆ°á»›c thuế (+) Thuế giá trị gia tăng (+) Phí xăng dầu (+) Các loại thuế, phí và các khoản trích ná»™p khác theo quy định pháp luáºt hiện hành; được tính bình quân của số ngày dá»± trữ lÆ°u thông quy định tại Äiá»u 22 Nghị định này; Từ tháng 1-2011 đến 7-2014 giá xăng trên thị trÆ°á»ng thế giá»›i nếu Ä‘úng nhÆ° thống kê của các hãng tin quốc tế, cho thấy Ä‘ã tăng 8%, trong khoảng thá»i gian này, tá»· giá ngoại tệ tăng 3%, còn tất cả các chỉ tiêu khác gần nhÆ° vẫn giữ nguyên. NhÆ° váºy giá cÆ¡ sở từ Ä‘ó tá»›i nay tăng 11%. Giá xăng ngày 1-1-2011 là 16.400 đồng/lít, giá ngày 7-7-2014 là 25.640 đồng/lít. NhÆ° váºy trong cùng thá»i kỳ, giá xăng bán lẻ trong nÆ°á»›c Ä‘ã tăng trên 50%.
Bên cạnh Ä‘ó, so sánh bÆ°á»›c tăng giá trong thá»i gian qua cho thấy, khi giá xăng thế giá»›i nhích khoảng 700 đồng/lít, giá xăng trong nÆ°á»›c có thể tăng đến 3.000 đồng/lít. NhÆ° váºy có thể nói lý do giá xăng dầu thế giá»›i cÅ©ng nhÆ° tá»· giá ngoại tệ tăng không phải là lý do chính cho việc tăng giá xăng dầu.
Má»™t trong những lý do để các nhà kinh doanh xăng dầu kêu ca là tá»· lệ thuế phí trong giá xăng dầu lên đến
32%, tức là trên 8.000 đồng/lít xăng. NhÆ°ng xem xét kỹ, tá»· lệ này khá ổn định kể từ năm 2011 và có rất nhiá»u thá»i kỳ Ä‘ã giảm mạnh nhÆ°ng cÅ©ng không cản được Ä‘à tăng của gia xăng dầu. Thuế và phí không phải là lý do tăng giá xăng dầu.
Váºy cái gì có thể làm tăng giá xăng dầu. CÅ©ng soi theo Ä‘úng Nghị định 84/CP chúng ta thấy có hai khoản hoàn toàn thuá»™c quyá»n quyết định của doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu. Äó là chi phí kinh doanh và lợi nhuáºn doanh nghiệp. Vá» chi phí kinh doanh, dÆ° luáºn Ä‘ã kêu ca rất nhiá»u lần vá» hoa hồng đại lý và chi phí hao hụt trong kinh doanh. Äiá»u này Ä‘ã không được khắc phục và rõ ràng càng ngày càng tăng lên, kéo chi phí kinh doanh ngày càng lá»›n. Khoản thứ hai còn kinh khủng hÆ¡n. Sau những tháng ngày kêu ca vá» những khoản lá»—, năm 2013, khi Chính phủ yêu cầu giảm các khoản đầu tÆ° kinh doanh ngoài nghành, Petrolimex Ä‘ã công bố khoản lợi nhuáºn từ kinh doanh xăng dầu: lợi nhuáºn hợp nhất trÆ°á»›c thuế đạt 2.021 tá»· đồng, lợi nhuáºn sau thuế là 1.112 tá»· đồng. Và mặc dù má»›i công bố kết quả kinh doanh quý 1-2014, Petrolimex vá»›i Ä‘à tăng giá này, con số lợi nhuáºn ngàn tá»· từ kinh doanh xăng dầu sẽ nằm trong tầm tay.
Có thể nói cả ná»n kinh tế Ä‘ang trả giá cho những khoản chi phí không rõ ràng và lợi nhuáºn khủng của các nhà kinh doanh xăng dầu.
CÆ¡ chế quản lý giá và những hệ lụy
Những hệ lụy thì Ä‘ã quá rõ. Có thể coi xăng dầu là má»™t phần năng lượng cho ná»n kinh tế. Tăng giá năng lượng là trá»±c tiếp tăng giá thành má»i loại sản phẩm. Trong Ä‘ó ngành váºn tải hàng hóa cÅ©ng nhÆ° hành khách bị thiệt hại nặng ná». Chiến dịch chống xe quá tải Ä‘ã làm tăng chi phí váºn tải hàng hóa lên đến 2-2,5 lần và dá»± kiến sau đợt tăng giá xăng lần này chi phí sẽ còn tăng cao, quan trá»ng hÆ¡n sức mua của thị trÆ°á»ng sẽ giảm sút. Äiá»u ấy không cần nói, không cần phân tích ai cÅ©ng rõ. Vấn đỠở chá»— cần làm thế nào để giảm và quan trá»ng hÆ¡n ổn định giá xăng dầu.
Chúng ta cần nhìn rõ thá»±c trạng: Chúng ta chÆ°a có ngành kinh doanh xăng dầu theo cÆ¡ chế thị trÆ°á»ng. Mặc dù có trên 10 đầu mối nháºp khẩu và kinh doanh xăng dầu nhÆ°ng chỉ doanh nghiệp Nhà nÆ°á»›c Ä‘ã chiếm tá»›i 90% thị phần. Riêng Petrolimex chiếm tá»›i trên 70% thị phần. Vì váºy có thể nói kinh doanh xăng dầu vẫn là Ä‘á»™c quyá»n của các doanh nghiệp Nhà nÆ°á»›c. Mặt khác, từ Nghị định 55/2007/NÄ-CP do Chính phủ ban hành ngày 6-4-2007 giao quyá»n định giá bán xăng cho DN, rồi tá»›i Nghị định 84/2009/NÄ-CP Chính phủ ban hành ngày 15-10-2009 Ä‘á»u có Ä‘á» cáºp đến giao má»™t phần quyá»n định giá bán xăng dầu cho DN. NhÆ°ng kể từ khi ban hành các nghị định trên, DN chỉ được 4 lần quyết định giá theo cÆ¡ chế háºu kiểm, 6 lần theo phÆ°Æ¡ng thức đăng ký giá và chá» phê duyệt. Từ 9-8-2010 đến nay, giá bán trong nÆ°á»›c hoàn toàn do Bá»™ Tài chính quy định vá»›i lý do Nhà nÆ°á»›c phải áp dụng các biện pháp bình ổn, mà công cụ bình ổn giá nhÆ° thế nào là do Bá»™ Tài chính quyết định. Và gần Ä‘ây nhất, chính Bá»™ Tài chính cÅ©ng phải nhÆ°á»ng việc quyết định phê duyệt giá xăng dầu cho Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng. Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng là chủ sở hữu DN kinh doanh xăng dầu lá»›n nhất và cả những doanh nghiệp nhá» hÆ¡n. Váºy là Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng vừa kinh doanh xăng dầu vừa quyết định giá. Và ngay sau khi có quyá»n Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng Ä‘ã cho phép DN có quyá»n tăng giá đến 3% mà không cần xin phép, dÄ© nhiên vẫn đảm bảo ít nhất là 10 ngày má»™t lần tăng giá.
Má»™t nhà kinh doanh taxi nghe chủ trÆ°Æ¡ng má»›i toát mồ hôi than thở vá»›i chúng tôi: 10 ngày má»™t lần tăng giá. Tăng giảm giá xăng mà nhÆ° giá rau, ăn thì mua, không ăn thì thôi...
Äòi má»™t cÆ¡ chế thị trÆ°á»ng đầy đủ cho kinh doanh xăng dầu ngay bây giá» là Ä‘iá»u không thể. Váºy có thể làm gì? Câu há»i này Ä‘ã qua nhiá»u há»™i thảo, nhiá»u trao đổi mà vẫn không có Ä‘Æ°á»ng ra. Chính vì váºy, mặc dù ngay từ cuối năm 2012, Chính phủ Ä‘ã nháºn thấy những hạn chế của Nghị định 84/CP vá» quản lý kinh doanh xăng dầu và Ä‘ã giao cho Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng soạn dá»± thảo Nghị định thay thế Nghị định 84/CP nhÆ°ng gần 2 năm nay, Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng cÅ©ng chÆ°a bàn xong.
Trong khi chỠđợi, nhiá»u chuyên gia Ä‘ã cho rằng: Giá xăng dầu có vai trò quyết định đối vá»›i ná»n kinh tế. Vá»›i má»™t mức giá chấp nháºn được, nó sẽ há»— trợ cho sá»± phát triển. Nếu giá tăng liên tục nó sẽ kéo cả ná»n kinh tế xuống Ä‘áy. Vì váºy, ngoài việc giảm các khoản thu ngân sách qua thuế phí, quản lý tốt kinh doanh xăng dầu, giảm chi phí trong kinh doanh, việc cần kíp là không hạn mức lợi nhuáºn doanh nghiệp cho các DN kinh doanh xăng dầu. TrÆ°á»›c khi xây dá»±ng được má»™t ngành kinh doanh xăng dầu theo cÆ¡ chế thị trÆ°á»ng, có thể coi Ä‘ây là má»™t ngành kinh doanh công ích, không lợi nhuáºn. Có nhÆ° váºy DN kinh doanh xăng dầu má»›i không chạy theo lợi nhuáºn chạy Ä‘ua tăng giá vá»›i những lý do rất ảo nhÆ° thá»i gian qua.
Nguồn tin: Anninhthudo
