Bá»™ Tài chính Ä‘ang nghiêng về hÆ°á»›ng cho phép doanh nghiệp xăng dầu Ä‘iều chỉnh giá khi giá trên thế giá»›i tăng/giảm từ 7% trở lên, trong khi có ý kiến cho rằng nên quản lý theo cÆ¡ chế giá trần.

Tại há»™i thảo về quản lý vá»›i mặt hàng xăng dầu tổ chức ngày 21/9 ở Hà Ná»™i, nhiều ý kiến cho rằng, công tác quản lý mặt hàng này vẫn thá»±c hiện theo cÆ¡ chế thị trường ná»­a vời, khiến doanh nghiệp bị Ä‘á»™ng, trong khi Nhà nÆ°á»›c cÅ©ng lúng túng, còn người tiêu dùng thiệt thòi.

Người tiêu dùng và Nhà nÆ°á»›c đều thiệt

“Từ cuối năm 2008 đến nay Ä‘ã bá»™c lá»™ nhiều nhất những bất cập của cÆ¡ chế Ä‘iều hành giá và thuế xăng dầu”, Tổng giám đốc Tổng công ty Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) Bùi Ngọc Bảo nhận xét. Theo ông Bảo, doanh nghiệp vẫn không có thá»±c quyền về xác định giá bán nhÆ° các văn bản quy định. Nhà nÆ°á»›c không có biện pháp kiểm soát các doanh nghiệp kết cấu giá bán xăng để hình thành nguồn trả nợ ngân sách, tạo ra sá»± “mấp mô” về giá bán, doanh nghiệp không bình đẳng trong cạnh tranh. Các văn bản má»›i tiếp tục ra đời song cÅ©ng không Ä‘i vào thá»±c tế (barem thuế nhập khẩu, quỹ bình ổn giá); cÆ¡ chế đăng ký giá kéo dài mang nặng tính xin cho (phê duyệt)…

Vá»›i cÆ¡ chế Ä‘iều hành xăng dầu hiện nay, cả Nhà nÆ°á»›c lẫn người tiêu dùng đều thiệt.
Ảnh: Lê HÆ°ng.

Tiến sÄ© VÅ© Đình Ánh, Viện trưởng Viện nghiên cứu khoa học thị trường giá cả, chung quan Ä‘iểm khi cho rằng công tác quản lý, Ä‘iều hành giá xăng dầu thời gian qua là “thị trường ná»­a vời”. “Dù giá thế giá»›i lên cao hay xuống thấp, xét về mặt tổng thể, lợi ích chung của xã há»™i đều bị thiệt hại”, ông Ánh nói và phân tích, lâu nay, Nhà nÆ°á»›c can thiệp vào thị trường giá cả xăng dầu thông qua các công cụ tài chính làm cho giá mặt hàng này trong nÆ°á»›c bị “bóp méo”. Khi giá thế giá»›i xuống thấp, giá bán xăng dầu thường không được Ä‘iều chỉnh xuống mà lại tăng phần thu của Nhà nÆ°á»›c thông qua tăng thuế suất thuế nhập khẩu và các khoản thu khác, thậm chí để doanh nghiệp có thể bố trí trả những khoản được Nhà nÆ°á»›c “bù lá»—” trÆ°á»›c Ä‘ó, do vậy lợi ích người tiêu dùng bị xâm hại. Ngược lại, khi giá thị trường thế giá»›i lên cao, giá trong nÆ°á»›c lại chỉ được Ä‘iều chỉnh lên ít hÆ¡n và Nhà nÆ°á»›c lại phải cắt giảm các khoản thu, thậm chí còn phải há»— trợ tài chính (bù lá»—) thông qua doanh nghiệp, khiến lợi ích của Nhà nÆ°á»›c lại thiệt hại.

Doanh nghiệp được chủ Ä‘á»™ng Ä‘iều chỉnh giá?

Ông Nguyá»…n Tiến Thỏa, Cục trưởng Cục Quản lý giá, Bá»™ Tài chính, cho biết cÆ¡ quan này Ä‘ã nghiêng về phÆ°Æ¡ng án Ä‘iều hành cho doanh nghiệp được chủ Ä‘á»™ng Ä‘iều chỉnh giá (tăng/giảm) khi giá vốn bình quân trong thời gian dá»± trữ lÆ°u thông tăng/giảm từ 7% trở lên so vá»›i giá bán lẻ hiện hành. Tuy nhiên, doanh nghiệp chỉ được tăng má»™t phần so vá»›i mức tăng giá thế giá»›i (60%), còn lại sẽ được bù đắp từ quỹ bình ổn giá. Khi giá vốn tăng trên 12%, Nhà nÆ°á»›c sẽ can thiệp bằng các công cụ tài chính khác. Khi giá thế giá»›i giảm, việc giảm giá bán lẻ không hạn chế về tần suất, mức giảm.

Tiến sÄ© VÅ© Đình Ánh đề xuất áp dụng cÆ¡ chế Chính phủ công bố trần giá bán lẻ xăng dầu. Theo Ä‘ó, giá trần bán lẻ xăng dầu được tính trên cÆ¡ sở công thức tính giá tổng quát: Giá bán lẻ = Giá nhập CIF (giá bình quân 30 ngày + phí vận chuyển, bảo hiểm về tá»›i cảng Việt Nam) x tá»· giá + các khoản phải ná»™p + phí lÆ°u thông. Khi giá bán lẻ xăng dầu tính theo công thức trên biến Ä‘á»™ng trong khoảng 5% - 15% thì Chính phủ công bố trần giá bán lẻ má»›i. Nếu mức biến Ä‘á»™ng cao hÆ¡n, Chính phủ có thể cân nhắc giảm khoản phải ná»™p vào ngân sách Nhà nÆ°á»›c của doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu. CÅ©ng theo ông Ánh, thời gian giữa hai lần công bố tăng/giảm giá bán lẻ xăng dầu không được ngắn hÆ¡n 15 ngày.

Trên cÆ¡ sở trần giá bán lẻ xăng dầu được công bố, các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu thá»±c hiện cạnh tranh nhằm có được mức giá bán lẻ thá»±c tế thấp nhất và Ä‘áp ứng đủ nhu cầu xăng dầu của thị trường.

Cùng vá»›i Ä‘ó, ông Ánh kiến nghị xem xét tăng thêm khoản phí trong cÆ¡ cấu giá xăng dầu nhằm khuyến khích tiết kiệm; cân nhắc mức và thời gian Ä‘iều chỉnh thuế nhằm tạo sá»± ổn định tÆ°Æ¡ng đối cho doanh nghiệp; xóa bỏ hạn ngạch nhập khẩu, kinh doanh xăng dầu; tách khâu bán buôn vá»›i khâu bán lẻ..

baodatviet