Thị trường dầu mỏ thế giá»›i Ä‘ã trải qua nhiều biến Ä‘á»™ng trong 8 tháng đầu năm nay do nhiều lý do về nhu cầu và biến Ä‘á»™ng ở Bắc Phi-Trung Đông.

Giá»›i chuyên gia cho rằng 2011 là má»™t trong những năm giá dầu thô thế giá»›i biến Ä‘á»™ng mạnh nhất do “sức khoẻ” của các nền kinh tế không ổn định khiến cho nhu cầu về dầu mỏ tăng giảm thất thường. Ngoài ra, nguyên nhân địa chính trị nhÆ° tình hình Trung Đông, Bắc Phi gây tác Ä‘á»™ng mạnh đến nguồn cung dầu.

Diá»…n biến của cuá»™c chiến ở Libya Ä‘ã làm cho thị trường dầu mỏ trồi sụt khác thường.

Libya, thành viên Tổ chức Xuất khẩu Dầu mỏ Thế giá»›i (OPEC), là má»™t trong những nhà cung cấp dầu mỏ quan trọng và khi hoạt Ä‘á»™ng sản xuất, xuất khẩu dầu mỏ của nÆ°á»›c này được phục hồi, thị trường dầu thế giá»›i sẽ được bổ sung má»™t nguồn rất Ä‘áng kể. Trong số 14 thị trường xuất khẩu dầu thô của Libya, có tá»›i 11 địa chỉ ở châu Âu. Riêng vá»›i Italy, Ireland và Áo, nguồn cung từ Libya chiếm hÆ¡n 20% tổng khối lượng dầu thô nhập khẩu của ba nÆ°á»›c này. TrÆ°á»›c khi bùng nổ cuá»™c chiến, 85% sản lượng dầu mỏ Libya được xuất sang thị trường châu Âu.

Trên thế giá»›i, hai trung tâm kinh tế Mỹ và châu Âu là hai nÆ¡i tiêu thụ dầu mỏ hàng đầu. Theo những Ä‘ánh giá khác nhau, Mỹ chiếm gần 22% tổng mức tiêu thụ dầu mỏ toàn thế giá»›i. Châu Âu và Mỹ má»—i ngày nhập khẩu khoảng 19,5 triệu thùng dầu thô, chiếm 1/2 khối lượng nhập khẩu dầu toàn cầu. Kinh tế Mỹ vẫn phục hồi chậm chạp từ cuá»™c suy thoái năm 2008-2009 trong khi kinh tế khu vá»±c châu Âu Ä‘ang Ä‘Æ°Æ¡ng đầu vá»›i nhiều rủi ro. Thêm vào Ä‘ó, có má»™t diá»…n biến Ä‘áng chú ý là hồi tháng Ba năm nay, Tổng thống Mỹ Barack Obama công bố chiến lược cắt giảm 1/3 mức tiêu thụ dầu nhập khẩu trong vòng 10 năm tá»›i và tăng cường khai thác dầu trong nÆ°á»›c, mở rá»™ng việc sá»­ dụng các nguồn năng lượng tái tạo. Những yếu tố Ä‘ó khiến cho nhu cầu dầu mỏ của hai trung tâm kinh tế này giảm sút, tác Ä‘á»™ng khá rõ đến thị trường dầu.

Mỹ và các nền kinh tế tiêu thụ nhiều dầu mỏ luôn tìm cách làm cho giá dầu hạ nhiệt. Hồi cuối tháng 6/2011, ở thời Ä‘iểm giá dầu lên trên 100 USD/thùng (có thời Ä‘iểm trong tháng 4/2011 dầu Ä‘ã có giá trên 120 USD/thùng), Mỹ và 27 nÆ°á»›c khác Ä‘ã thoả thuận tung ra thị trường 60 triệu thùng dầu từ kho dá»± trữ chiến lược, làm cho giá dầu tạm thời hạ xuống dÆ°á»›i 90 USD/thùng, đạt mức thấp nhất trong 4 tháng liên tiếp lúc Ä‘ó. Giá dầu ngọt nhẹ (hay còn gọi là dầu chuẩn Tây Texas) đạt mức đỉnh Ä‘iểm gần 114 USD/thùng vào cuối tháng 4/2011, so vá»›i mức giá hiện tại là khoảng 90 USD/thùng. Trong khi Ä‘ó, giá dầu Brent Biển Bắc cÅ©ng Ä‘ã giảm khoảng 13% kể từ đầu tháng 5/2011.

Lượng dầu được tung ra để ứng cứu này chiếm chÆ°a đến 4% dá»± trữ chiến lược và thá»±c ra cÅ©ng chỉ bằng mức tiêu thụ trong má»™t ngày Ä‘êm của toàn thế giá»›i, nhÆ°ng nó Ä‘ã có tác dụng tâm lý quan trọng để hạ nhiệt thị trường dầu mỏ. Đây là lần thứ ba trong lịch sá»­ các nÆ°á»›c thành viên Tổ chức Năng lượng Thế giá»›i (IEA) sá»­ dụng đến kho dầu dá»± trữ để can thiệp thị trường - lần thứ nhất là trong cuá»™c chiến tranh vùng Vịnh năm 1991 và lần thứ hai vào năm 2005, khi cÆ¡n bão Katrina nên phá hỏng nhiều giàn khoan và các đường ống dẫn dầu ở vùng vịnh Mexico.

Ngoài Mỹ và khu vá»±c châu Âu, những nền kinh tế lá»›n má»›i nổi tiêu thụ nhiều dầu nhÆ° Trung Quốc và Brazil cÅ©ng cho thấy các dấu hiệu tăng trưởng chậm lại. Điều Ä‘ó đồng nghÄ©a vá»›i việc nhu cầu dầu mỏ của họ không tăng cao nhÆ° Ä‘ã từng dá»± báo. NhÆ°ng nhu cầu dầu mỏ gần nhÆ° chắc chắn sẽ tăng tại những quốc gia Ä‘ã và Ä‘ang cắt giảm việc khai thác Ä‘iện hạt nhân nhÆ° Đức hoặc Nhật Bản sau thảm hoạ Ä‘á»™ng đất sóng thần dẫn đến hÆ° hại nhà máy Ä‘iện hạt nhân Fukushima 1.

Về nhu cầu dầu mỏ của các nÆ°á»›c phÆ°Æ¡ng Tây và của thế giá»›i nói chung, có nhiều Ä‘ánh giá dá»± báo khác nhau. Đáng chú ý nhất là dá»± báo của CÆ¡ quan Năng lượng Quốc tế (IEA). Vào cuối năm 2010, trong má»™t báo cáo, IEA Ä‘ã dá»± báo nhu cầu dầu mỏ của thế giá»›i tăng lên trong thập ká»· này và đến năm 2035 sẽ đạt 99 triệu thùng/ngày, nhiều hÆ¡n 15 triệu thùng/ngày so vá»›i năm 2009. Riêng nhu cầu dầu mỏ của năm 2011 thì hồi tháng 12/2010 IEA Ä‘ã dá»± báo con số 88,8 triệu thùng/ngày, tăng 1,4 triệu thùng/ngày so vá»›i năm 2010.

Còn về sản xuất, cÅ©ng có những Ä‘ánh giá dá»± báo khác nhau. Theo IEA, sản lượng dầu của thế giá»›i sẽ ổn định vào năm 2020, ở mức 68-69 triệu thùng/ngày và sẽ không bao giờ đạt được mức cao ká»· lục của năm 2006 là 70 triệu thùng/ngày. Mức chênh lệch giữa cung và cầu dầu mỏ của thế giá»›i sẽ được mặt hàng khí đốt tá»± nhiên bù đắp.

Năm 2009, Nga chiếm vị trí số 1 về sản xuất dầu mỏ vá»›i 10 triệu thùng/ngày. NhÆ°ng theo dá»± báo của IEA, đến năm 2030, Arập Xêút sẽ soán ngôi vị của Nga, đạt 14,6 triệu thùng/ ngày, tăng nhiều so vá»›i mức 9,6 triệu thùng/ngày của năm 2009. Iraq hiện Ä‘ang khai thác 2,7 triệu thùng/ngày nhÆ°ng sẽ gia tăng sản xuất và xuất khẩu. Theo dá»± báo, sản lượng dầu của Iraq đến năm 2015 sẽ ngang bằng Iran, nÆ°á»›c hiện nay Ä‘ang khai thác 4 triệu thùng/ngày.

Tuy vậy, triển vọng sản xuất và xuất khẩu dầu mỏ phụ thuá»™c rất nhiều vào tình hình chính trị-an ninh, nhất là tại các nÆ°á»›c Trung Đông-Châu Phi giàu dầu mỏ nhÆ°ng lại đầy rủi ro bất ổn. Và Ä‘Æ°Æ¡ng nhiên, ổn định nguồn cung có ý nghÄ©a hàng đầu đối vá»›i thị trường, đối vá»›i giá của mặt hàng chiến lược này.

Nguồn tin: Tamnhin