- Mỹ vaÌ€ EU muốn hÆ°á»›ng tá»›i kiểm soát toàn bá»™ khu vá»±c dầu mỏ ở Trung Đông – Bắc Phi theo chiến lược “Đại Trung Đông”.  

Ngày 23/01, trong cuôÌ£c hoÌ£p các NgoaÌ£i trưởng taÌ£i Brussels, Liên minh châu Âu (EU) công bố kế hoạch cấm vận nhằm vaÌ€o Ngân haÌ€ng Trung Æ°Æ¡ng Iran vaÌ€ ngaÌ€nh dâÌ€u khí nước naÌ€y. BaÌ€ Catherine Ashton, trưởng đại diện ngoại giao của EU cho hay, các biêÌ£n pháp nói trên nhằm vaÌ€o Ngân haÌ€ng Trung Æ°Æ¡ng vaÌ€ toaÌ€n bôÌ£ ngành dâÌ€u khí của Iran hÆ°á»›ng vào chÆ°Æ¡ng trình hạt nhân gây tranh cãi của nÆ°á»›c này.

CÅ©ng trong ngày 23/1, các nghị sỹ Quốc há»™i Iran má»™t lần nữa lại Ä‘Æ°a ra lời Ä‘e dọa phong tỏa Eo biển Hormuz. Vì thế, cá»™ng đồng quốc tế càng thêm lo ngại về nguy cÆ¡ đối đầu quân sá»± má»›i tại khu vá»±c.

Gây căng thẳng với Iran-giảm áp lÆ°Ì£c trong nước

Cho đến nay, Mỹ vẫn là nền kinh tế lá»›n nhất hành tinh, chiến 30% GDP toàn cầu; đồng USD vẫn có vai trò quốc tế, nhÆ°ng vẫn trong trạng thái phục hồi chậm chạp và Ä‘ang đứng bên “bờ vá»±c” của sá»± suy thoái. Mỹ hiện vẫn phải đối phó vá»›i khoản nợ khổng lồ Ä‘ã vượt quá 15.000 tá»· USD và còn Ä‘ang tăng nhanh, cùng những mâu thuẫn chính trị - xã há»™i nảy sinh, phong trào “Chiếm phố Wall” vẫn Ä‘ang lan rá»™ng. Các chính sách về thuế, lao Ä‘á»™ng, việc làm... của Tổng thống Barak Obama Ä‘ang vấp phải sá»± phản đối của Đảng Cá»™ng hòa.

Nhà máy Ä‘iện hạt nhân Bushehr của Iran (Ảnh: Internet)

Đối vá»›i EU, năm 2012 các chuyên gia dá»± báo kinh tế vẫn Ä‘ang đứng trÆ°á»›c bờ vá»±c suy thoái, khủng hoảng nợ công Ä‘ang Ä‘e dọa đẩy Eurozone rÆ¡i vào suy thoái trầm trọng hÆ¡n, mức tăng trưởng của EU chỉ đạt -0,2% năm 2012, và tiếp tục tăng trưởng “yếu á»›t” trong những năm sau.

Há»™i nghị Thượng đỉnh EU kết thúc ngày 10/12/2011 Ä‘ã Ä‘Æ°a ra cÆ¡ chế má»›i vá»›i 26/27 nÆ°á»›c thành viên tham gia, nhằm giải cứu khu vá»±c Eurozone, nhÆ°ng vẫn cần thời gian để cÆ¡ chế này có hiệu lá»±c pháp lý vào tháng 3/2012.

Má»›i Ä‘ây, ngày 13/1, Công ty Ä‘ánh giá mức tín nhiệm tín dụng Standard & Poor's lại công bố hạ thấp bậc tín nhiệm tín dụng vá»›i triển vọng tiêu cá»±c của má»™t loạt nÆ°á»›c, trong Ä‘ó có Pháp, Italy, Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha… càng làm cho tình hình thêm nguy cấp.

Theo nhận định của các chuyên gia, đứng trÆ°á»›c bờ vá»±c của sá»± suy thoái kép, cùng vá»›i áp lá»±c chính trị trong nÆ°á»›c, các nhà lãnh đạo nÆ°á»›c Mỹ, EU Ä‘ã chọn giải pháp “truyền thống” là đẩy mâu thuẫn từ bên trong ra bên ngoài nhằm cứu vãn nền kinh tế Ä‘ang đứng bên bờ vá»±c của sá»± suy thoái.

CÅ©ng giống ở Iraq, mặc dù chÆ°a đủ chứng cứ về việc Iran theo Ä‘uổi mục tiêu chế tạo vÅ© khí hạt nhân, nhÆ°ng Mỹ và EU vẫn “quyết tâm” Ä‘Æ°a ra lệnh trừng phạt nhằm các mục tiêu: Tạo áp lá»±c để hÆ°á»›ng tá»›i kiểm soát toàn bá»™ khu vá»±c dầu mỏ ở Trung Đông – Bắc Phi theo chiến lược “Đại Trung Đông” Ä‘ã được vạch ra từ thời các Tổng thống tiền nhiệm ở Mỹ.  Bên caÌ£nh Ä‘ó laÌ€ muốn xoa dịu tình hình chính trị trong nÆ°á»›c trÆ°á»›c phong trào biểu tình lan rá»™ng Ä‘òi lật đổ các tập Ä‘oàn tÆ° bản tài chính – thủ phạm gây ra cuá»™c khủng khoảng tài chính kinh tế ở Mỹ năm 2008 và tìm kiếm lợi thế cho Tổng thống Barak Obama và Đảng Dân chủ trong cuá»™c bầu cá»­ vào tháng 11 năm nay.

NgoaÌ€i ra, Mỹ vaÌ€ EU muốn tạo ra sá»± kích cầu má»›i đối vá»›i nền kinh tế thông qua các hợp đồng của Bá»™ Quốc phòng vá»›i nền kinh tế, tạo thêm công ăn việc làm, tăng nguồn thu từ sản xuất và xuất khẩu phÆ°Æ¡ng tiện chiến tranh.

Trên cÆ¡ sở Ä‘ó, lấy lại vị thế mà nÆ°á»›c Mỹ và EU Ä‘ã bị suy giảm trong những thập ká»· vừa qua. Điều này cÅ©ng nằm trong khuôn khổ của Chiến lược quốc phòng má»›i của Mỹ được công bố ngày 5/1, trong bối cảnh tình hình Iraq, Afghanistan, Libya Ä‘ã tạm lắng.

Khuấy Ä‘ôÌ£ng mâu thuẫn ná»™i bá»™ Iran

Đối vá»›i Iran, trong bối cảnh cuá»™c bầu cá»­ Quốc há»™i (2/3) Ä‘ang cận kề, ban lãnh đạo vẫn lo lắng khi làn sóng “Mùa Xuân Arab” bùng phát từ đầu năm 2011 vẫn chÆ°a chấm dứt; nền kinh tế lại Ä‘ang chao đảo, tá»· lệ thất nghiệp và lạm phát đều ở mức 2 con số; sá»± phân hóa ná»™i bá»™ và đấu tranh giữa các phe phái Ä‘ang đến hồi quyết liệt.

Giá»›i chức Iran Ä‘ang tìm cách làm tăng giá dầu để cứu vãn nền kinh tế. Giờ Ä‘ây, lệnh cấm vận xuất khẩu dầu của Mỹ và phÆ°Æ¡ng Tây Ä‘ã được thá»±c hiện sẽ tác Ä‘á»™ng đến 80% thu nhập của nền kinh tế của Iran, chỉ trong má»™t ngày, sau khi Mỹ và EU công bố lệnh trừng phạt, đồng rial Ä‘ã bị mất giá hÆ¡n 12%.

Vì thế, các nhà phân tích quốc tế cho rằng, sau những Ä‘á»™ng thái và tuyên bố cứng rắn của Tehran, vá»›i mục tiêu “tài chính nhiều hÆ¡n quân sá»±” có thể trở thành sá»± phản ứng tá»± vệ bằng biện pháp quân sá»± trong khi Iran thá»±c sá»± chÆ°a đủ mạnh để chống lại cuá»™c tấn công quân sá»± của Mỹ và đồng minh, trong Ä‘ó có Israel.

Chính trị gia hàng đầu của Iran Ali Fallahian ngày 23/1 tuyên bố, nÆ°á»›c này sẽ lập tức ngừng xuất khẩu dầu thô sang EU để đẩy giá dầu lên cao và khiến EU không có thời gian tìm kiếm các nguồn cung thay thế. Ông nói: “Cách thức tốt nhất là ngừng mọi hoạt Ä‘á»™ng xuất khẩu dầu mỏ trong vòng 6 tháng tá»›i, trÆ°á»›c khi EU chính thức triển khai kế hoạch ngừng mua dầu của Iran”.

Ông Fallahian cÅ©ng tái khẳng định, Iran có thể Ä‘óng cá»­a eo biển Hormuz để trả Ä‘Å©a các biện pháp trừng phạt của EU cÅ©ng nhÆ° việc Mỹ, Pháp và Anh Ä‘ã cá»­ hạm Ä‘á»™i tàu chiến, trong Ä‘ó có tàu sân bay USS Abraham Lincoln, quay trở lại vùng Vịnh hôm 22/1.

Ông nói: “Nếu họ gia tăng sức ép đối vá»›i Iran, chúng tôi có thể sá»­ dụng eo biển Hormuz làm công cụ giải tỏa áp lá»±c. Đóng cá»­a eo biển chiến lược này là má»™t trong những lá»±a chọn của chúng tôi”.

“Việc phong tỏa eo biển Hormuz phụ thuá»™c vào những tình thế đặc biệt. Đây có thể là lá bài cuối cùng mà Iran sá»­ dụng. Tuy nhiên, quyết định phong tỏa eo biển này có thể sẽ trở thành con dao hai lưỡi, bởi nó chắc chắn sẽ làm tổn hại cả Iran, Mỹ và EU”.

Quốc tế: Kẻ ủng hôÌ£- ngÆ°Æ¡Ì€i phản Ä‘ối

Ngày 23/1, Thủ tÆ°á»›ng Israel Benjamin Netanyahu Ä‘ã Ä‘ánh giá cao quyết định áp đặt các lệnh trừng phạt má»›i nhằm vào Iran của EU. Ông nói: “Tôi nghÄ© Ä‘ây là má»™t bÆ°á»›c Ä‘i Ä‘úng hÆ°á»›ng”.

Ngoại trưởng Pháp Alain Juppe cho biết, lệnh trừng phạt má»›i cÅ©ng là má»™t cách để tránh khả năng can thiệp quân sá»± trong bối cảnh hiện nay. Ông nói: Tôi nghÄ© Ä‘ây là má»™t quyết định Ä‘úng đắn vì nó Ä‘ã phát Ä‘i má»™t thông Ä‘iệp mạnh mẽ”.

Tuy nhiên, Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov nói: "Các lệnh trừng phạt Ä‘Æ¡n phÆ°Æ¡ng không giúp giải quyết vấn đề… Moscow sẽ tiếp tục bảo vệ Tehran trÆ°á»›c các biện pháp trừng phạt liên quan tá»›i chÆ°Æ¡ng trình hạt nhân của nÆ°á»›c này, và ông tin tưởng các cuá»™c Ä‘àm phán về chÆ°Æ¡ng trình hạt nhân của Iran sẽ được nối lại trong tÆ°Æ¡ng lai gần.

Các nÆ°á»›c châu Á nhập khẩu hÆ¡n 53% dầu mỏ từ Iran cÅ©ng có những phản ứng khác nhau trÆ°á»›c lệnh trừng phạt má»›i của Mỹ và EU. Trong khi Trung Quốc phản đối cả lệnh cấm vận dầu mỏ và lời Ä‘e dọa Ä‘óng cá»­a eo biển Hormuz, và hiện vẫn chÆ°a có phản ứng nào về việc giảm nhập khẩu dầu từ Iran, bất chấp Bá»™ trưởng Tài chính Mỹ Timothy Geithner Ä‘ã tá»›i Bắc Kinh để thảo luận về vấn đề này.

Ấn Độ tuyên bố vẫn tiếp tục mối quan hệ của mình vá»›i Tehran bất chấp lệnh cấm vận của EU; Nhật Bản và Hàn Quốc lại cho biết sẽ thá»±c hiện các biện pháp để giảm bá»›t sá»± phụ thuá»™c vào dầu mỏ từ Iran.

Còn dÆ° luận quốc tế thì cho rằng, lệnh cấm vận dầu mỏ đối vá»›i Iran sẽ gây ra những tổn hại cho chính EU trong bối cảnh khối này Ä‘ang phải còng lÆ°ng gánh khoản nợ công khổng lồ. Và liệu giải pháp mạnh này có châm ngòi cho má»™t cuá»™c chiến má»›i trong khu vá»±c? Vì vậy, nguy cÆ¡ “gậy ông đập lÆ°ng ông” là khó tránh khỏi./.

Nguồn tin: VOV