Mỹ mong gì ở Venezuela thời kỳ “hậu Chavez”?

Thá»±c tế, cho dù mối quan hệ song phÆ°Æ¡ng có phần lạnh nhạt, song Mỹ vẫn là nÆ°á»›c phụ thuá»™c nhiều vào nhập khẩu dầu thô từ Venezuela. Theo Cục Quản lý thông tin năng lượng Mỹ, Venezuela hiện là quốc gia xuất khẩu dầu mỏ nhiều thứ 4 cho Mỹ, vá»›i 930.000 thùng/ngày. Trong tháng cuối cùng của cuá»™c Ä‘ua vào Nhà Trắng, ứng cá»­ viên đảng Cá»™ng hòa Mitt Romney Ä‘ã đặc biệt nhấn mạnh Æ°u tiên trong chính sách củng cố Ä‘á»™c lập năng lượng của mình là làm sâu sắc mối quan hệ vá»›i Mexico và Canada, cùng vá»›i việc mở rá»™ng quy định cho phép khoan dầu ngoài khÆ¡i và khám phá các vùng đất má»›i. Việc bỏ qua Venezuela của ứng cá»­ viên này khi Ä‘ó được cho là thiếu khôn ngoan.

Má»™t dá»± án khai thác dầu mỏ liên doanh giữa Trung Quốc và Venezuela tại vành Ä‘ai Orinoco

Mặc dù Mỹ có tiềm năng Ä‘á»™c lập về dầu khí, nhÆ°ng Venezuela lại có tầm quan trọng đặc biệt trong bức tranh năng lượng toàn cầu. Venezuela có trữ lượng dầu thô thông thường lá»›n nhất và trữ lượng khí đốt lá»›n thứ hai tại Tây bán cầu. Tổ chức các nÆ°á»›c xuất khẩu dầu mỏ (OPEC) tuyên bố rằng, trong số 81,33% trữ lượng dầu mỏ Ä‘ã được kiểm chứng toàn cầu của OPEC, Venezuela chiếm tá»›i 24,8%, cao hÆ¡n mức 22,2% của Arập Xêút. Trong khi Ä‘ó, theo báo cáo triển vọng năng lượng toàn cầu của BP, Venezuela có trữ lượng dầu mỏ lên tá»›i 296,5 tỉ thùng, cao hÆ¡n trữ lượng của Arập Xêút 10% và chiếm khoảng 18% trữ lượng dầu mỏ toàn cầu. Vá»›i mức Ä‘á»™ khai thác nhÆ° hiện nay thì phải 100 năm nữa Venezuela má»›i khai thác hết trữ lượng dầu này.

Điều Ä‘ó có nghÄ©a là cả thế giá»›i, từ Washington tá»›i Bắc Kinh, Ä‘ang phải xem xét kỹ lưỡng Ä‘iều gì sẽ xảy ra tại Venezuela nếu tình trạng sức khỏe của Tổng thống Chavez xấu Ä‘i. Bởi ở đất nÆ°á»›c Nam Mỹ này, “chính trị” và “dầu mỏ” gắn chặt vá»›i nhau. Dường nhÆ° Ä‘oán biết được tình hình sức khỏe của bản thân, ngày 8/12, trÆ°á»›c khi sang Cuba để phẫu thuật ung thÆ° tái phát, ông Chavez Ä‘ã kêu gọi dân chúng bầu Phó tổng thống Nicolas Maduro lên thay ông nếu bệnh tật không cho phép ông tiếp tục nắm quyền.

NhÆ°ng nếu nhÆ° Ä‘iều Ä‘ó xảy ra thì sao?

Vá»›i trữ lượng năng lượng khổng lồ của Venezuela, các nÆ°á»›c lá»›n nhÆ° Mỹ chắc chắn sẽ không khoanh tay đứng nhìn. Chiêu bài quen thuá»™c của Washington là “Ä‘áº¡o diá»…n” má»™t kịch bản thay đổi, chuyển giao quyền lá»±c vào tay người mềm dẻo và sẵn sàng làm việc vá»›i họ cÅ©ng có thể được thá»±c hiện. Vá»›i Phó tổng thống Nicolas Maduro, theo giá»›i phân tích, rất khó để có thể dá»± Ä‘oán rằng ông sẽ cởi mở và sẵn sàng hợp tác hay bị chi phối bởi Washington, ít ra là khả năng công khai chuyện này.

Tuy nhiên, dù là ai lên nắm quyền ở Venezuela, trong mối quan hệ má»›i vá»›i Caracas, Washington mong muốn chấm dứt các mối quan hệ của Venezuela vá»›i các nÆ°á»›c nhÆ° Iran và Cuba và tăng cường sá»± tiếp cận của Mỹ đối vá»›i các trữ lượng dầu mỏ của nÆ°á»›c này. Bên cạnh Ä‘ó, chính sách quốc hữu hóa các tài sản năng lượng của ông Chavez dường nhÆ° sẽ trở thành mục tiêu tấn công đầu tiên của các chính phủ nÆ°á»›c ngoài tại Venezuela má»™t khi Tổng thống Chavez không còn nắm quyền.

Tháng 2/2007, Tổng thống Chavez Ä‘ã công bố má»™t nghị định má»›i, chấm dứt quá trình tÆ° nhân hóa ngành dầu khí của Venezuela. Theo Ä‘ó, PDVSA nắm ít nhất 60% cổ phần của các dá»± án khai thác dầu mỏ mà các tập Ä‘oàn nÆ°á»›c ngoài Ä‘ang đầu tÆ° kể từ ngày 1/5/2007. Các công ty nÆ°á»›c ngoài chỉ có 2 sá»± lá»±a chọn, má»™t là ngậm ngùi đồng ý Ä‘àm phán liên doanh, liên kết theo quy chế má»›i, hai là chuẩn bị tinh thần phải dời khỏi Venezuela. Chevron (Mỹ), Statoil (Na Uy), Total (Pháp) và BP (Anh) Ä‘ã đồng ý nhÆ°ng ExxonMobil và ConocoPhilips (đều của Mỹ) thì từ chối và từ Ä‘ó đến nay, việc kiện tụng, bồi thường vẫn chÆ°a giải quyết xong.

Khả năng vấn đề này sẽ được Đại sứ Mỹ tại Caracas nhắc lại vá»›i ông Maduro nếu giả nhÆ° Ä‘iều xấu nhất kia xảy ra. Và thá»±c trạng làm ăn tÆ°Æ¡ng đối không hiệu quả (theo CÆ¡ quan Năng lượng Quốc tế - IEA, xuất khẩu dầu mỏ của Venezuela Ä‘ã giảm gần 50% kể từ khi đạt mức cao nhất 3,6 triệu thùng/ngày vào năm 1997, được cho là duy tu bảo trì kém, vốn đầu tÆ° ít và mất nhiều công nhân lành nghề), cÅ©ng nhÆ° thiếu vốn để mở rá»™ng các dá»± án lá»›n của PDVSA có thể sẽ khiến ông Maduro phải suy nghÄ©.

“Người hùng” đến từ Bắc Kinh

Tuy nhiên, Washington sẽ khó có thể làm gì để thay đổi ngành năng lượng Venezuela do Ä‘ã có má»™t “người hùng” sẵn sàng móc hầu bao tài trợ cho Caracas. Đó là Trung Quốc!

Những năm gần Ä‘ây, Trung Quốc nhanh chóng trở thành đối tác cho vay nÆ°á»›c ngoài lá»›n nhất của Venezuela. Hồi tháng 11/2011, Trung Quốc Ä‘ã đồng ý cấp cho Venezuela khoản tín dụng trị giá 4 tỉ USD trong vòng 8 năm vá»›i lãi suất 5% nhằm giúp quốc gia Nam Mỹ này tăng sản lượng dầu mỏ, nâng cấp các nhà máy Ä‘iện, đẩy mạnh hoạt Ä‘á»™ng khai thác quặng và nhôm. TrÆ°á»›c Ä‘ó, Bắc Kinh cÅ©ng cho Caracas vay hÆ¡n 32 tỉ USD. Chính phủ của Tổng thống Hugo Chavez Ä‘ang trả khoản vay này dÆ°á»›i hình thức xuất khẩu dầu mỏ sang Trung Quốc.

Hiện má»™t loạt công ty dầu khí của Trung Quốc nhÆ° Tập Ä‘oàn Dầu khí Quốc gia (CNPC), Tập Ä‘oàn Dầu mỏ và Hóa chất (Sinopec) và Tổng Công ty Dầu khí Hải dÆ°Æ¡ng (CNOOC) Ä‘ang hoạt Ä‘á»™ng tại quốc gia Nam Mỹ này dÆ°á»›i hình thức liên doanh vá»›i PDVSA. Theo các số liệu chính thức, sản lượng dầu của Venezuela xuất sang Trung Quốc hiện ở khoảng 460.000 thùng dầu/ngày, tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng 20% lượng dầu xuất khẩu của họ. Má»›i Ä‘ây, tại má»™t há»™i nghị về hợp tác song phÆ°Æ¡ng tại Bắc Kinh, Bá»™ trưởng Dầu khí Venezuela Rafael Ramirez còn cho biết, nÆ°á»›c này Ä‘ang tìm cách tăng lượng dầu xuất sang Trung Quốc lên 1 triệu thùng/ngày vào năm 2015.

Mặt khác, khi tranh cá»­ Tổng thống, ông Hugo Chavez Ä‘ã cam kết thá»±c hiện đẩy mạnh hoạt Ä‘á»™ng khai thác và giảm sá»± phụ thuá»™c của Venezuela vào thị trường Mỹ bằng cách tăng gấp Ä‘ôi lượng dầu xuất khẩu sang châu Á trong nhiệm kỳ 6 năm tá»›i của mình. Để đạt được mục tiêu này, Venezuela sẽ xây dá»±ng má»™t đường ống dẫn dầu qua Colombia tá»›i khu vá»±c Thái Bình DÆ°Æ¡ng. Kế hoạch này sẽ giúp Venezuela giảm chi phí và thời gian vận chuyển tá»›i Trung Quốc và các thị trường ở châu Á khác.

NhÆ°ng nếu ông Chavez không thể nắm quyền, liệu ông Maduro có đủ sức mạnh để thá»±c hiện nguyên vẹn tất cả những chính sách cÅ©ng nhÆ° nguyện vọng của Tổng thống Chavez hay không? Câu trả lời vẫn nằm ở tÆ°Æ¡ng lai.

Nguồn tin: Petrotimes