Áp lực ngày càng tăng đối với xuất khẩu của Iran, Venezuela có thể hạn chế nguồn cung toàn cầu, làm tăng chi phí trong một nền kinh tế đang chậm lại
Chính quyền Trump đã đạt được một bước ngoặt quan trọng trong nỗ lực thắt chặt hơn nữa các lệnh trừng phạt dầu mỏ của Mỹ lên Iran và Venezuela.
Bằng cách gây sức ép buộc Trung Quốc và Ấn Độ chấm dứt hoặc cắt giảm mạnh việc mua dầu từ Iran và Venezuela, các quan chức Mỹ đang tìm cách cắt đứt một huyết mạch kinh tế quan trọng đối với hai quốc gia chính quyền Mỹ coi là bất hảo vì đe dọa sự ổn định của Trung Đông và Mỹ Latinh.
Nhưng họ phải làm điều đó mà không làm đảo lộn thị trường toàn cầu, không làm căng thẳng thêm quan hệ với Trung Quốc và Ấn Độ cũng như không làm tăng giá xăng dầu ở Mỹ.
Tình thế tiến thoái lưỡng nan này đã dẫn đến tình trạng tranh cãi gay gắt trong chính quyền Trump, dự kiến sẽ quyết định vào ngày 2 tháng 5 về việc có nên gia hạn miễn trừ để cho phép Trung Quốc, Ấn Độ và ba quốc gia khác mua dầu của Iran hay không. Việc chặn đứng dòng chảy dầu này sẽ hạn chế nguồn cung dầu toàn cầu và tăng chi phí tại thời điểm nền kinh tế thế giới đang chậm lại.
"Nếu bạn muốn giữ giá xăng ở mức thấp, thì việc gây áp lực tối đa cho cả hàng xuất khẩu của Venezuela và Iran dường như không phải là chiến lược tốt nhất," Helima Croft, giám đốc chiến lược hàng hóa toàn cầu tại RBC Capital Markets và một cựu chuyên gia phân tích năng lượng của CIA cho biết.
“Với cuộc bầu cử năm 2020 đang dần hiện ra, Tổng thống Mỹ Donald Trump rất muốn giảm giá xăng, đặc biệt là khi mùa hè đến, khi nhu cầu sử dụng năng lượng tăng vọt và người Mỹ sử dụng xe nhiều hơn. Kể từ giữa tháng2, giá bán lẻ xăng đã tăng lên và chuẩn dầu toàn cầu đã vượt 70 USD/thùng, về mức trước khi ông Trump rút Mỹ ra khỏi thỏa thuận hạt nhân với Iran hồi tháng 5.
"Giá dầu đang tăng quá cao. Opec, xin hãy nới lỏng và làm cho nó dễ dàng", ông tweet vào cuối tháng 2, thúc giục nhóm dầu khí toàn cầu đẩy mạnh sản xuất. "Thế giới không thể tăng giá - mong manh!" Cả Iran và Venezuela đều là thành viên của Tổ chức Các nước Xuất khẩu Dầu mỏ OPEC.
Chính quyền Trump đang cố gắng thúc đẩy thay đổi chính trị lớn đối với Iran, việc rút khỏi thỏa thuận hạt nhân năm 2015 và áp dụng lại các biện pháp trừng phạt là hình phạt cho các hoạt động của nước này ở Trung Đông mà Washington cho là không thể chấp nhận được. Mỹ cũng đang gây áp lực với Venezuela bằng các biện pháp trừng phạt khi các quan chức Mỹ tìm cách lật đổ Tổng thống Nicolás Maduro
Nhưng các nhà lãnh đạo ở Iran và Venezuela đã tỏ ra bền bỉ, ngay cả khi nguồn doanh thu chính của họ - xuất khẩu dầu - đã bị cắt giảm.
Quyết định của ông Trump rút khỏi thỏa thuận năm 2015 đã khiến xuất khẩu dầu thô của Iran giảm mạnh hơn 25%, tương đương khoảng 600.000 thùng mỗi ngày, từ tháng 6 đến tháng 9.
Vào tháng 11, Mỹ đã cấp giấy miễn trừ dầu trong sáu tháng cho Trung Quốc, Ấn Độ, Thổ Nhĩ Kỳ, Hàn Quốc, Nhật Bản, Đài Loan, Hy Lạp và Italy.
Đến tháng 12, rõ ràng các lệnh trừng phạt của Mỹ đã có ảnh hưởng lớn. Đài Loan, Hy Lạp và Italy không bao giờ sử dụng các khoản miễn trừ và chấm dứt nhập khẩu dầu Iran.
Nhưng hiện nay, xuất khẩu của Iran đang phục hồi. Trong tháng 2 và tháng 3, Iran đã xuất khẩu khoảng 1,3 triệu thùng mỗi ngày. Đó là một sự gia tăng đáng chú ý từ tháng 12, ngay cả khi nó vẫn chỉ bằng một nửa so với xuất khẩu vào tháng 4 năm 2018, một tháng trước khi ông Trump rút khỏi thỏa thuận hạt nhân.
Chỉ riêng Trung Quốc đang nhập khẩu hơn 500.000 thùng dầu thô Iran mỗi ngày, gần mức nhập khẩu trung bình trước lệnh trừng phạt tháng 11.
Ấn Độ là khách hàng dầu lớn thứ hai của Iran. Nước này đã ký một cam kết với Washington để nhập khẩu không quá 300.000 thùng mỗi ngày, nhưng đã không giảm đều đặn các giao dịch mua.
Ấn Độ cũng phụ thuộc vào xuất khẩu dầu từ Venezuela. Nhưng khách hàng lớn nhất của Venezuela là Mỹ và chính quyền Trump vào tháng 1 đã áp đặt các biện pháp trừng phạt nhằm chấm dứt các doanh số đó và siết chặt doanh thu của chính phủ ông Maduro. Mỹ và 53 quốc gia khác đã công nhận Juan Guaidó là tổng thống lâm thời của Venezuela và muốn buộc ông Maduro từ bỏ quyền lực.
Chính quyền Mỹ đã hy vọng rằng một chính phủ mới ở Venezuela sẽ tăng sản lượng và xuất khẩu dầu, và đến lượt nó, giúp Washington siết chặt Iran. Thay vào đó, Ấn Độ và Trung Quốc đã mua phần lớn lượng dầu của Venezuela mà đáng ra sẽ đến Mỹ.
Ấn Độ trả cho Venezuela tiền mua dầu bằng tiền mặt, với mức chiết khấu 20 đến 30% so với giá thế giới hiện hành, trong khi Trung Quốc đồng ý xóa nợ của Venezuela. Rosneft, công ty dầu khí của Nga, đã cung cấp nguồn cung cấp nhiên liệu cho Venezuela. Điều đó đã giúp ông Maduro tiếp tục củng cố quyền lực.
"Với mục đích sẽ triệt tiêu toàn bộ xuất khẩu, có nhiều nguy cơ giảm tiềm tàng", bà Wendy R. Sherman, cựu quan chức cấp cao của Bộ Ngoại giao, người đã giúp đàm phán thỏa thuận hạt nhân với Iran. "Bạn không muốn nhấn chìm nền kinh tế thế giới. Bạn không muốn đẩy giá dầu tăng vọt."
Căng thẳng với Trung Quốc có thể đe dọa các cuộc đàm phán thương mại và hợp tác về Triều Tiên - cả hai trụ cột chính trong ngoại giao của ông Trump. Thổ Nhĩ Kỳ, một đồng minh của NATO, có thể trở nên phụ thuộc nhiều hơn vào năng lượng của Nga nếu nước này bị bị buộc phải ít dầu của Iran hơn.
Nguồn: xangdau.net (theo New York Times)
