Ngày 20-4, sau khi giá xăng dầu trong nÆ°á»›c được Ä‘iều chỉnh lên mức cao nhất từ trÆ°á»›c đến nay, má»™t lần nữa câu chuyện lá»— - lãi trong kinh doanh xăng dầu lại trở thành chủ đề nóng.

Đặc biệt khi Nghị định 84 về kinh doanh xăng dầu Ä‘ang bá»™c lá»™ má»™t số bất cập (Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng Ä‘ang được giao nhiệm vụ chủ trì, phối hợp vá»›i Bá»™ Tài chính thành lập tổ công tác để tiến hành sá»­a đổi Nghị định 84), dù Ä‘ây là văn bản mà cÆ¡ quan quản lý cho rằng được thiết kế nhằm đảm bảo Ä‘iều hành giá theo hÆ°á»›ng thị trường, tôn trọng quyền tá»± định giá cho doanh nghiệp, đảm bảo bình ổn thị trường, không gây xáo trá»™n lá»›n khi giá thế giá»›i biến Ä‘á»™ng.

Theo Nghị định 84, việc Ä‘iều chỉnh giá xăng dầu được thá»±c hiện trên cÆ¡ sở so sánh giá bình quân 30 ngày so vá»›i bình quân 30 ngày trÆ°á»›c Ä‘ó. Điều này đồng nghÄ©a giá xăng dầu trong nÆ°á»›c sẽ ít biến Ä‘á»™ng hÆ¡n vì phải chờ những biến Ä‘á»™ng - nếu có - theo má»™t chu kỳ dài là 30 ngày.

Tuy nhiên, những “Ä‘iểm gợn” lại cÅ©ng xuất hiện từ chính quy định này. Chẳng hạn, nếu trong vòng 30 ngày, giá xăng dầu thế giá»›i biến Ä‘á»™ng thất thường, lúc tăng, lúc giảm nhÆ°ng theo xu hÆ°á»›ng tăng, thì vá»›i việc giá xăng dầu trong nÆ°á»›c chÆ°a được Ä‘iều chỉnh, doanh nghiệp có thể bị lá»—.

Sau 30 ngày Ä‘ó, giá thế giá»›i tăng theo hÆ°á»›ng cao hÆ¡n giá cÆ¡ sở thì giá trong nÆ°á»›c sẽ Ä‘iều chỉnh. Ngược lại, nếu sau Ä‘ó giá xăng dầu xuống thấp, giá trong nÆ°á»›c sẽ không thể xuống ngay và phải tiếp tục chờ trong vòng 30 ngày nữa. Và nếu giá xăng dầu giảm mạnh, các doanh nghiệp trong nÆ°á»›c sẽ lãi trong khoảng thời gian này.

Thế nhÆ°ng, nhÆ° Ä‘ã từng nhiều lần xảy ra, doanh nghiệp vẫn “có quyền” kêu rằng dù lãi nhÆ°ng họ Ä‘ang phải bù lá»— chu kỳ 30 ngày trÆ°á»›c Ä‘ó. Tuy nhiên, con số lá»—, lãi trong 2 chu kỳ gần nhau Ä‘ó là bao nhiêu có lẽ chỉ có doanh nghiệp má»›i biết được do tùy thuá»™c vào giá cả và số lượng thời Ä‘iểm nhập.

Điều này lý giải tại sao giá xăng dầu trong nÆ°á»›c và thế giá»›i thường bị lạc Ä‘iệu, lá»— - lãi dường nhÆ° luôn là câu chuyện “bí ẩn” và gây nhiều tranh luận giữa các bên liên quan: cÆ¡ quan quản lý, doanh nghiệp và người tiêu dùng.

Má»™t số chuyên gia cho rằng cách tính giá bán lẻ xăng dầu trong nÆ°á»›c dá»±a trên cÆ¡ sở giá bình quân dá»± trữ, lÆ°u thông 30 ngày của mặt hàng này từ khi nhập về là Ä‘úng theo quy định tại Nghị định 84 của Chính phủ.

NhÆ°ng nếu cứ sau 30 ngày má»›i tính lại giá cả là chÆ°a hợp lý. Vá»›i việc giá xăng dầu biến Ä‘á»™ng thất thường, nếu trong vòng 2-3 ngày, giá thế giá»›i tăng, giảm Ä‘áng kể thì nên tính toán lại ngay và lấy mốc ngày hôm Ä‘ó để tính lùi về 30 ngày trÆ°á»›c má»›i hợp lý.

Má»™t Ä‘iểm khác khiến nhiều người luôn băn khoăn là tính minh bạch trong hoạt Ä‘á»™ng kinh doanh xăng dầu do việc giám sát từ khâu nhập khẩu, tồn kho đến lượng hàng bán không rõ ràng, khó kiểm chứng.

Việc hạch toán má»™t lô hàng xăng dầu nhập khẩu hay chỉ kiểm tra kết quả kinh doanh má»™t kỳ, má»™t tháng thậm chí má»™t năm cÅ©ng rất khó chính xác; hay nhÆ° xăng dầu chứa dÆ°á»›i bể ngầm có nhiều hình dạng, thể tích khác nhau, việc kiểm kê hàng tồn kho cÅ©ng khó khăn.

Bên cạnh Ä‘ó, trong kinh doanh xăng dầu hiện nay việc bán lẻ chiếm số lượng chủ yếu, nhÆ°ng người tiêu dùng khi mua xăng dầu hầu nhÆ° không lấy hóa Ä‘Æ¡n, vì thế việc căn cứ trên hóa Ä‘Æ¡n, sổ sách cÅ©ng khó mang lại số liệu chính xác.

Sá»± mù mờ lá»— - lãi trong hoạt Ä‘á»™ng kinh doanh xăng dầu được minh chứng bằng số liệu được kiểm toán năm 2009 của Tổng công ty Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex). Theo báo cáo, năm 2009, Petrolimex lãi từ hoạt Ä‘á»™ng kinh doanh xăng dầu lên đến 2.660 tá»· đồng.

Điểm Ä‘áng chú ý, năm 2009 doanh nghiệp liên tục kêu lá»—, dẫn đến số lần Ä‘iều chỉnh giá xăng dầu tăng ká»· lục trong năm Ä‘ó: 11 lần, trong Ä‘ó có tá»›i 9 lần tăng giá. Việc doanh nghiệp xăng dầu lãi lá»›n trong bối cảnh nền kinh tế gặp khó khăn chồng chất là việc khó chấp nhận.

Xăng dầu là mặt hàng thiết yếu, nhạy cảm và phụ thuá»™c vào biến Ä‘á»™ng của giá cả thế giá»›i nên má»—i lần giá thế giá»›i tăng, giá trong nÆ°á»›c phải Ä‘iều chỉnh theo là việc khó tránh khỏi.

Tuy nhiên, để tạo được sá»± đồng thuận trong má»—i lần tăng giá, rõ ràng hoạt Ä‘á»™ng kinh doanh mặt hàng này cần phải công khai, minh bạch hÆ¡n để được sá»± đồng cảm của xã há»™i, nhất là khi chúng ta vẫn chÆ°a có má»™t thị trường xăng dầu cạnh tranh Ä‘úng nghÄ©a.

Nguồn tin: Sài Gòn Đầu tÆ°